Pojezierze Poznańskie
Pojezierze Poznańskie (315.51) – region geograficzny o krajobrazie pojeziernym położony w zachodniej Polsce, w okolicy Poznania, w zachodniej części Pojezierza Wielkopolskiego. Pod względem użytkowania ziemi przeważają tutaj tereny rolnicze. Z licznych jezior polodowcowych największe jest Bytyńskie (3,2 km²). Wyznaczony jako mezoregion z indeksem 315.51 w regionalizacji fizycznogeograficznej Polski[1].
 Pagórkowate otoczenie doliny Kamionki | |
 Obszar Pojezierza Poznańskiego wg regionalizacji J. Kondrackiego z 1994 r. | |
| Megaregion | |
|---|---|
| Prowincja | |
| Podprowincja | |
| Makroregion | |
| Mezoregion |
Pojezierze Poznańskie |
| Zajmowane jednostki administracyjne |
|
Środowisko przyrodnicze
edytujRegion rozpościera się pasem o obszarze 1837 km² między Poznaniem a Skwierzyną. Sąsiaduje z Poznańskim Przełomem Warty, Wysoczyzną Grodziską, Równiną Nowotomyską, Bruzdą Zbąszyńską, Pojezierzem Łagowskim i Kotliną Gorzowską. Oprócz Poznania, największe miasta leżące w obrębie regionu to Szamotuły i Pniewy. Na obrzeżach Pojezierza Poznańskiego, formalnie już w granicach Kotliny Gorzowskiej, usytuowane są Międzychód i Oborniki[1].
Rzeźba terenu jest różnorodna z płatami falistych i płaskich wysoczyzn morenowych, a także z fragmentami równinek akumulacyjnych oraz z ciągami wzniesień moren czołowych. Miejscami pojawiają się kemy, ozy i wydmy. W strukturze podłoża najczęściej występują gliny, piaski i żwiry pochodzące z akumulacji rzeczno-lodowcowej, a wśród gleb swoją obecność zaznaczają przede wszystkim gleby płowe, a w dalszej kolejności utwory brunatne i rdzawe[1].
Region cechuje się dominacją terenów rolniczych (ok. 65% pokrycia terytorium) nad lasami (23%). Funkcjonuje wiele form ochrony przyrody, w tym trzy parki krajobrazowe, czternaście rezerwatów, siedem obszarów chronionego krajobrazu i dziesięć obszarów Natura 2000. Główne rzeki to Mogilnica i Sama, a spośród jezior największe są: Bytyńskie (3,2 km²), Chrzypskie (3,0 km²), Kierskie (2,9 km²), Lubikowskie (2,8 km²) i Wielkie (2,5 km²)[1].
Różnice w podziałach geograficznych
edytujPojezierze Poznańskie w regionalizacji fizycznogeograficznej Polski Jerzego Kondrackiego zajmowało rozległą powierzchnię ponad 3000 km²[2]. Według wieloautorskiej aktualizacji tego podziału z 2018 roku, w oparciu o różnice w rzeźbie terenu i zajezierzeniu, z Pojezierza Poznańskiego wydzielono Wysoczyznę Grodziską i Równinę Nowotomyską jako osobne mezoregiony[1]. Pojezierze Poznańskie w zawężonych granicach odznacza się przewagą falistych wysoczyzn morenowych i stosunkowo najwyższą jeziornością, Wysoczyznę Grodziską cechują głównie płaskie wysoczyzny morenowe, a Równina Nowotomyska jest równiną sandrową[3].
Nowa regionalizacja w porównaniu do opracowania Jerzego Kondrackiego zmniejszyła zasięg terytorialny Pojezierza Poznańskiego o ok. 40%. Poza regionem znalazły się m.in. Wielkopolski Park Narodowy (mezoregion Wysoczyzny Grodziskiej) oraz jeziora: Berzyńskie, Wolsztyńskie, Kuźnickie (Równina Nowotomyska), Strykowskie, Niepruszewskie, Dymaczewskie (Wysoczyzna Grodziska)[1].
Rafał Kot, współautor nowej regionalizacji, w oparciu o prace Jerzego Kondrackiego i Bogumiła Krygowskiego wyszczególnił w ramach Pojezierza Poznańskiego trzy odrębne subregiony: Pojezierze Międzychodzko-Pniewskie w części zachodniej oraz Wzgórza Owińsko-Kierskie i Równinę Szamotulską w części wschodniej[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Andrzej Macias i inni, Pojezierze Wielkopolskie (315.5), [w:] Andrzej Richling i inni red., Regionalna geografia fizyczna Polski, Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, 2021, s. 178–190, ISBN 978-83-7986-381-5.
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 124–125, 138–141, ISBN 83-01-13897-1.
- ↑ a b Rafał Kot, Propozycja weryfikacji regionalizacji fizycznogeograficznej Polski na przykładzie wybranych regionów Niżu Polskiego, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, 29, 2011, s. 29–39, ISSN 1899-3850.
Linki zewnętrzne
edytuj- Mapa fizycznogeograficznej regionalizacji Polski z 2018 roku – jako warstwa geoportalu Geoserwis GDOŚ w folderze „Inne dane środowiskowe”, warstwa „Mezoregiony fizycznogeograficzne”.