Wikipedia

Powiat leski

powiat w Polsce
Ten artykuł dotyczy współczesnego powiatu. Zobacz też: powiat leski w II Rzeczypospolitej.

Powiat leski – powiat w Polsce (województwo podkarpackie), utworzony w 2002 z części powiatu bieszczadzkiego. Jego siedzibą jest miasto Lesko, będące jedynym miastem w powiecie. Powiat od południa graniczy ze słowackim krajem preszowskim, od zachodu – z powiatem sanockim, a od wschodu – z powiatem bieszczadzkim.

Powiat leski
powiat
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

TERC

1821

Siedziba

Lesko

Starosta

Wojciech Stelmach

Powierzchnia

834,94 km²

Populacja (31.12.2019)
• liczba ludności


26 441[1]

• gęstość

31,7 os./km²

Urbanizacja

22,02%

Tablice rejestracyjne

RLS

Adres urzędu:
Rynek 1
38-600 Lesko
Szczegółowy podział administracyjny
Plan powiatu leskiego
Liczba gmin miejsko-wiejskich

1

Liczba gmin wiejskich

4

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Podstawowe gałęzie gospodarki to rolnictwo i turystyka.

Według danych z 31 grudnia 2019 roku[2] powiat zamieszkiwało 26 441 osób. Natomiast według danych z 30 czerwca 2020 roku powiat zamieszkiwało 26 413 osób[3].

Podział administracyjny

edytuj

W skład powiatu wchodzą:

Demografia

edytuj

Liczba ludności (dane z 31 grudnia 2014[4]):

  Ogółem Kobiety Mężczyźni
osób % osób % osób %
Ogółem 26 821 100 13 532 50,45 13 289 49,55
Miasto 5615 20,94 2971 11,08 2644 9,86
Wieś 21 206 79,06 10 561 39,38 10 645 39,69
  • Piramida wieku mieszkańców powiatu leskiego w 2014 roku[5].


 

Historia

edytuj

W roku 1782 cyrkuł (powiat) liski obejmował następujące jednostki administracyjne: Lesko, Baligród, Lutowiska, Jaćmierz, Sanok, Rymanów, Iwonicz, Dynów, Nozdrzec, Nienadowa, Bircza, Dubiecko, Brzozów, Iskrzynia, Zarszyn, Mrzygłód, Bukowsko, Ustrzyki Dolne, Nowotaniec, Chyrów, Felsztyn, Rogi, Lubatówka, Cergowa i Jaśliska.

Do roku 1918 powiat liski obejmował 1827 km², liczył 74118 mieszkańców oraz składał się ze 156 gmin katastralnych, w obrębie starostwa znajdowały się sądy powiatowe w Lesku, Ustrzykach Dolnych, Lutowiskach i Baligrodzie. Na prawach miasteczek były Ustrzyki Dolne, Lutowiska i Baligród.

 
Powiat leski za II RP

Za II RP funkcjonował powiat leski (do 4 marca 1931 roku powiat liski[6]) w województwie lwowskim. Obejmował 2 miasta (Lesko i Ustrzyki Dolne) oraz 150 wiejskich gmin jednostkowcyh. 1 sierpnia 1934 zniesiono gminy jednostkowe, a w ich miejsce utworzono 16 większych gmin zbiorowych: Baligród, Cisna, Czarna, Hoczew, Lesko, Lutowiska, Łobozew, Łukowe, Olszanica, Polana, Ropienka, Stuposiany, Ustrzyki Dolne, Wola Michowa, Wołkowyja i Zatwarnica[7]. Zniesione gminy jednostkowe przekształcono 17 września 1934 w gromady (sołectwa) w gminach zbiorowych[8].

Po wybuchu II wojny światowej i agresji ZSRR na Polskę granica niemiecko-sowiecka przedzieliła powiat wzdłuż Sanu. Wschodnia część została włączona do ZSRR i przekształcona w rejon leski[9]. Lewobrzeżna część została zajęta przez Niemców, wchodząc w skład Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa[10].

Rejon leski w ZSRR przestał istnieć wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941. Jego tereny weszły w skład Landkreis Sanok dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa[11].

Latem 1944, po zajęciu terenów na wschód od Sanu przez Armię Czerwoną, podział Landkreis Sanok (w tym obszar dawnego powiat leskiego) na Sanie zamanifestował się identycznie co w latach 1940–41. Wschodnia część weszła ponownie w skład ZSRR i reaktywowanego tam rejonu leskiego[12][13]. Zachodnia część powróciła do Polski[13]. W marcu 1945, w wyniku wytyczenia granicy między ZSRR a Polską, prawie cały zniesiony rejon leski włączono do Polski[13], gdzie reaktywowany został powiat leski. W skład powiatu leskiego weszła także (okrojona) gmina Tarnawa Niżna na samym południu (obejmująca także skrawek przedwojennej gminy Sianki z Siankami i Beniową), która przed wojną należała do powiatu turczańskiego[14].

W ZSRR, ze składu przedwojennego powiatu leskiego pozostała jedynie Solina (jej dawna prawobrzeżna lokalizacja[15]) z obrębem ewidencyjnym góry Jawor, w której utworzono sielsowiet Solina (Солинянська сільська рада), a także Wola Maćkowa, którą zintegrowano jako chutor z radą wiejską Łodyna (Лодинянська сільська рада) w rejonie ustrzyckim[12].

W Polsce, powiat leski wszedł 18 sierpnia 1945 w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego[16].

15 maja 1948 w ZSRR zniesiono radę wiejską Solina, a Wolę Maćkową odłączono od rady wiejskiej Łodyna[17] i przekazano te miejscowosci Polsce w ramach korekty granic z ZSRR[12]. Solina utworzyła gromadę w gminie Wołkowyja w powiecie leskim, a Wolę Maćkową zintegrowano z gromadą Leszczowate w gminie Ropienka w powiecie leskim[18].

W następstwie umowy o zmianie granic z 15 lutego 1951, do Polski powrócił prawie cały rejon ustrzycki oraz części rejonów chyrowskiego i strzyłeckiego z obwodu drohobyckiego[19]. Z obszarów tych utworzono nowy powiat ustrzycki[20], do którego przyłączono niektóre gminy i pojedyncze gromady z powiatów leskiego i przemyskiego. Od powiatu leskiego odłączono[21]:

Jesienią 1954, wraz z reformą administracyjną kraju, wprowadzono gromady w miejsce gmin[22][23].

Powiat leski zniesiono 1 listopada 1972. Przygotowania do reformy administracyjnej z 1975, wprowadzającej w PRL 49 województw zaowocowały utworzeniem 1 listopada 1972 eksperymentalnego powiatu bieszczadzkiego. Nowa jednostka powstała z powiatów ustrzyckiego, leskiego i większej części sanockiego. Był to największy powiat w Polsce o powierzchni 2909 km². Siedzibą powiatu, mimo protestów mieszkańców większych Ustrzyk Dolnych, zostało jednak Lesko.[24].

W związku z kolejną reformą administracyjną w 1999 roku, powiatu leskiego nie przywrócono, lecz raz jeszcze powstał powiat bieszczadzki w nowym województwie podkarpackim, tym razem z siedzibą w Ustrzykach Dolnych. Obejmował on w przybliżeniu łączne tereny powiatu ustrzyckiego i leskiego z lat 1952–1972.

W nowych granicach powiat bieszczadzki nie funkcjonował jednak długo, bo już 1 stycznia 2002, na skutek protestów mieszkańców Leska i okolic, z zachodniej części powiatu bieszczadzkiego wydzielono współczesny powiat leski (wyłączone gminy to Lesko, Baligród, Cisna, Olszanica i Solina).[25]. Równocześnie od gminy Olszanica odłączono spore połacie Pogórza Przemyskiego, łącznie osiem miejscowości o powierzchni 7345,32 ha, włączając je do gminy Ustrzyki Dolne, która pozostała w powiecie bieszczadzkim: Brelików (754,42 ha), Leszczowate (1379,57 ha), Ropienka (1336,92), Serednica (966,58 ha), Stańkowa (971,47 ha), Wola Maćkowa (283,20 ha), Wola Romanowa (390,22 ha) i Zawadka (1262,94 ha)[26].

Starostowie lescy

edytuj
  • Marek Scelina (2002–2010) (SLD)
  • Marek Pańko (2010–2014)
  • Andrzej Olesiuk (2014-2024) (PiS)
  • Wojciech Stelmach (od 2024)

Sąsiednie powiaty

edytuj

Zobacz też

edytuj

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-05-20].
  2. ↑ l, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym (stan w dniu 31.12.2019), 31 grudnia 2019.
  3. ↑ GUS, Tabl. II. Ludność, ruch naturalny oraz migracje ludności według powiatów w pierwszym półroczu 2020 R., 30 czerwca 2020.
  4. ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (strona 47)
  5. ↑ Powiat leski w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-21], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  6. ↑ M.P. z 1931 r. nr 51, poz. 86.
  7. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 595
  8. ↑ Lwowski Dziennik Wojewódzki. 1934, nr 19, poz. 101
  9. ↑ Хроніка за 17 січня 1940 року на сайті Інститут історії України НАН Україн
  10. ↑ Gemeindekarte des Generalgouvernements für die besten polnischen Gebiete (1940)
  11. ↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG.
  12. ↑ a b c NBUV
  13. ↑ a b c 1944 рік в історії (history.org.ua)
  14. ↑ Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej – 1948 r.
  15. ↑ Na uwagę zasługuje fakt, że historyczna wieś Solina znajdowała się w zupełnie innym miejscu, na wschodnim brzegu Sanu (49°23'09.8"N 22°27'04.9"E) i przez to pozostała po wojnie w ZSRR, gdzie utworzyła radę wiejską Solina (Солинянська сільська рада). Po II wojnie światowej zostali stąd wysiedleni wszyscy Ukraińcy. W 1948 roku wysiedlona Solina powróciła do Polski. W wyniku budowy zapory na Sanie w 1968 roku, miejsce po dawnej wsi zostało zatopione przez Jezioro Solińskie, a nową wieś Solina ulokowano na zachodnim brzegu Sanu, na południe od historycznej wsi Zabrodzie (która po wojnie przez cały czas była w Polsce).
  16. ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 168
  17. ↑ УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР (15 травня 1948 р.) ПРО ЗМІНИ В АДМІНІСТРАТИВНО-ТЕРИТОРІАЛЬНОМУ ПОДІЛІ МЕДИКІВСЬКОГО, ДОБРОМИЛЬСЬКОГО, НИЖАНКОВИЦЬКОГО І МОСТИСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ.
  18. ↑ Rzeszowski Dziennik Wojewódzki. R.5, nr 9 (2 listopada 1948) = nr 28
  19. ↑ УКАЗ Президії Верховної Ради Української РСР ПРО ЛІКВІДАЦІЮ НИЖНЬО-УСТРІЦЬКОГО РАЙОНУ І ДЕЯКИХ СІЛЬСЬКИХ РАД СТРІЛКІВСЬКОГО ТА ХИРІВСЬКОГО РАЙОНІВ ДРОГОБИЦЬКОЇ ОБЛАСТІ
  20. ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 446
  21. ↑ Dz.U. z 1951 r. nr 65, poz. 448
  22. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  23. ↑ Uchwała Nr 25/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu leskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 18 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie z dnia 30 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 41)
  24. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 43, poz. 273
  25. ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 62, poz. 631
  26. ↑ Dz.U. z 2001 r. nr 116, poz. 1241
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Powiat_leski&oldid=74916637”
  NODES
admin 8
INTERN 2