Protest robotników w Nowoczerkasku
Protest robotników w Nowoczerkasku (także masakra w Nowoczerkasku, ros. Новочерка́сский расстре́л, bunt w Nowoczerkasku, ros. Новочеркасский бунт) – protest radzieckich robotników w Nowoczerkasku w dniach 1–2 czerwca 1962 roku, który przeszedł do historii pod nazwą „krwawa sobota”[1].
 Tablica pamiątkowa w miejscu masakry | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejsce | |
| Data |
1–2 czerwca 1962 |
| Liczba zabitych |
22–26 |
| Liczba rannych |
87 |
| Typ ataku |
stłumienie protestów, |
| Sprawca |
wojska wewnętrzne MWD, |
Położenie na mapie Związku Radzieckiego  | |
| 47,47°N 40,06°E/47,470000 40,060000 | |
Historia
edytujProtest był spowodowany drastycznymi podwyżkami cen żywności[2], albowiem 31 maja 1962 roku w Związku Sowieckim wprowadzono 30% podwyżkę cen mięsa i 25% podwyżkę cen masła. Bunt rozpoczęli pracownicy miejscowych zakładów budowy taboru kolejowego (Nowoczerkaski Zakład Budowy Elektrowozów) na podaną przez zakładowe megafony informację o obniżeniu pensji o 1/3. Odpowiedzią władz były słowa dyrektora fabryki lokomotyw: Jeśli nie macie pieniędzy na mięso, jedzcie pierożki z kapustą. Protestujący wznosili hasła antyrządowe i antypaństwowe i spalili portrety przywódców państwa sowieckiego, jednak do zamieszek nie doszło[3].
Jeszcze tego samego dnia o zajściach powiadomiono Nikitę Chruszczowa, który nakazał zaprowadzenie w mieście porządku. Na miejsce władze wysłały delegację (Anastas Mikojan i Froł Kozłow), która miała uspokoić nastroje, jednocześnie w rejon miasta skierowano też jednostki wojsk wewnętrznych MWD[3]. Nie przyniosło to zakładanego rezultatu, a ucieczka delegacji z miejskiego komitetu partii jeszcze wzmogła agresję robotników[1].
W nocy strajkujący rozeszli się do domów, dzięki czemu służby bezpieczeństwa aresztowały około dwudziestu liderów wystąpień, a w mieście zaś rozmieszczono wojsko. Rankiem 2 czerwca robotnicy rozerwali blokady wojskowe, zablokowano linię kolejową i skierowano się na budynki miejskiego komitetu partii na drugim brzegu rzeki. Broniący mostów gen. Matwiej Szaposznikow odmówił wykonania rozkazu otwarcia ognia i użycia broni pancernej przeciwko protestującym[3].
W efekcie protestujący minęli siły Szaposznikowa, dotarli pod komitet partii, jednak nie znaleziono tam osób aresztowanych poprzedniej nocy, w związku z czym grupy demonstrantów ruszyły w stronę budynków KGB oraz milicji, które zaczęli szturmować[3]. Po odmowie przerwania protestu władze wydały wojsku rozkaz strzelania do robotników z broni maszynowej. Zginęły 22[4] lub 26 osób, rannych było 87[3]. Oddziałami tłumiącymi bunt dowodził generał Issa Plijew. Informacje o rozbiciu protestu zostały w kraju utajone, a przeciętni obywatele mogli się o nich dowiedzieć jedynie z nielicznych i trudno dostępnych źródeł pochodzących z drugiego obiegu. Informacja o stłumieniu protestu przeszła na Zachód i przyczyniła się do pogorszenia reputacji administracji Nikity Chruszczowa[4]. Aresztowano 116 osób zaangażowanych w strajk, z czego 14 skazano w procesach pokazowych. Zapadło m.in. 7 wyroków śmierci i zostały one wykonane[3]. Do upadku ZSRR nie pociągnięto nikogo do odpowiedzialności za masakrę robotników.
W latach 1955–1957 i 1962–1964 dyrektorem Nowoczerkaskiej Fabryki Elektrowozów był Pawieł Abroskin. Po jego pierwszym odejściu z zakładu miał tam miejsce opisany wyżej masowy protest robotników – jednym z ich postulatów był powrót Abroskina na stanowisko dyrektora, który spełniono[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Krwawa sobota 1 czerwca w Nowoczerkasku. radio.opole.pl, 2011-06-01. [dostęp 2012-06-01].
- ↑ Putin i Miedwiediew uczcili pamięć ofiar masakry w Nowoczerkasku. wiadomosci.gazeta.pl, 2008-02-01. [dostęp 2012-06-01].
- ↑ a b c d e f Przemysław Mrówka, Bunt w Nowoczerkasku: masakra robotników w „Robotniczym Raju” – Histmag.org [online], 1 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-09] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12].
- ↑ a b Taubman, William (2003), Khrushchev: The Man and His Era, s. 519–523. W.W. Norton & Co., ISBN 978-0-393-32484-6.
- ↑ Agranianc 2016 ↓.
Bibliografia
edytuj- Oleg Agranianc: Дипломаты, шпионы и другие уважаемые люди. Litres, 2016-03-05. (ros.).