Republika Raguzy
Republika Raguzy (czasami Republika Dubrownicka) – wolna republika kupiecka, istniejąca od połowy średniowiecza do 1809 r., o ustroju arystokratycznym, pod zwierzchnością kolejno: Bizancjum (do 1205), Wenecji (do 1358), Węgier (do 1526), a w końcu Imperium Osmańskiego[1]. Rozciągała się od Kleku na północnym zachodzie do Zatoki Kotorskiej na południu, ze stolicą w Raguzie (w 1909 r. nazwa miasta została zmieniona na Dubrownik).
| 1358–1809 | |||||
| |||||
| Dewiza: Libertas! (Wolność!) | |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica |
Dubrownik (Raguza) | ||||
| Data powstania |
27 czerwca 1358 | ||||
| Data likwidacji |
14 października 1809 | ||||
| Władca | |||||
| Powierzchnia |
1500 km² | ||||
| Populacja (1808) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
20 os./km² | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +1 (zima) | ||||
| Język urzędowy |
łacina, od 1492 dalmatyński | ||||
| |||||
Położenie na mapie świata  | |||||
| 42°39′N 18°04′E/42,650000 18,066667 | |||||
Utrzymywała swoją niepodległość głównie dzięki zręcznej dyplomacji, polegającej na sprytnym lawirowaniu między Imperium Osmańskim a Wenecją.
Podstawą bytu republiki było przede wszystkim pośrednictwo w handlu między Wschodem a Zachodem. Miała flotę z 300 okrętami i własny system monetarny. Okresami, zwłaszcza po dużych stratach floty weneckiej w XVI w., jej flota była największą na Adriatyku i jedną z większych na Morzu Śródziemnym. Poza milicją miejską, strzegącą potężnych fortyfikacji miasta Raguzy, Republika nie posiadała armii.
Jej przedstawicielstwa dyplomatyczne oraz kupieckie faktorie rozrzucone były na Bałkanach i na wybrzeżu Adriatyku. Przez Raguzę wędrowały towary z Azji Mniejszej do Włoch i odwrotnie, przede wszystkim złoto i srebro, skóry i wełna, miedź i wosk, jedwab i sukno, przyprawy korzenne i broń. Rosnąca siła gospodarcza powodowała rozwój kulturalny miasta, którego największy rozkwit przypadł na XV-XVI w.
W Republice panował demokratyczny, jak na owe czasy, system rządów. Władza należała do 29 rodów szlacheckich oraz wybieranego na rok lub miesiąc księcia-rektora. Rolę parlamentu pełniły Wielka Rada i Mała Rada, zaś Rada Uproszonych stanowiła odpowiednik dzisiejszego senatu.
Patronem Republiki był św. Błażej, symbolem – biała flaga. Zawołaniem i hasłem było „libertas” (wolność).
Republika straciła na znaczeniu po odkryciu Ameryki i związanej z tym zmianie szlaków handlowych. Prawdopodobnie w wyprawie Kolumba brało udział co najmniej dwóch mieszkańców Raguzy. Paradoksalnie, niekorzystne dla niej okazało się również osłabienie potęgi tureckiej.
Tragedii dopełniły również klęski żywiołowe, epidemie i zarazy, także zdarzające się coraz częściej trzęsienia ziemi, w tym najtragiczniejsze w 1667 roku. Odtąd republika chyliła się ku upadkowi.
W 1806 roku do zagrożonej przez wojska rosyjskie Raguzy wkroczyły wojska Napoleona. W 1808 roku Francuzi zadecydowali o likwidacji republiki, a w kolejnym roku Dubrownik wcielono do Prowincji Iliryjskich[2].
Ważne daty z historii Republiki:
Znane postacie
edytuj- Gjon Gazulli (1400-1465) – pisarz, dyplomata i astronom
- Benedetto Cotrugli (1416-1469) – ekonomista
- Marin Držić (1508-1567) – pisarz
- Ivan Gundulić (1588-1638) – poeta
- Ruđer Josip Bošković (1711-1787) – fizyk
- Luka Sorkočević (1734-1789) – kompozytor
Przypisy
edytuj- ↑ Branko Ćirlić: Przewodnik po Jugosławii. Wyd. III, zaktualizowane i uzupełnione. Warszawa: Sport i Turystyka, 1989, s. 242-253. ISBN 83-217-2277-6.
- ↑ Rapacka 1977 ↓, s. 235, 258.
Bibliografia
edytuj- Joanna Rapacka: Rzeczpospolita Dubrownicka. Wyd. 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 1977. (Wyd. 2, z posłowiem Andrzeja Mandaliana. Sejny 2005: Pogranicze. ISBN 83-86872-72-1).