San Andreas (uskok)

Uskok San Andreas (ang. San Andreas Fault) – uskok transformacyjny przebiegający przez zachodnią i południową Kalifornię.

Mapa uskoku San Andreas, pokazująca kierunki ruchu obu płyt litosfery.

Należy do pacyficznego systemu rozłamów skorupy ziemskiej, ciągnącego się wokół Oceanu Spokojnego. Biegnie od przylądka Mendocino na północnym zachodzie po Zatokę Kalifornijską na południowym wschodzie i przedłuża się prawdopodobnie pod wodami Zatoki Kalifornijskiej w kierunku południowo-wschodnim.

Uskok San Andreas oddziela dwie, poruszające się w przeciwnych kierunkach, płyty litosfery: pacyficzną (po południowo-zachodniej stronie) i północnoamerykańską (po północno-wschodniej). Miasto San Francisco znajduje się na północno-wschodnim skrzydle uskoku, tam, gdzie wychodzi ono w ocean, natomiast miasto Los Angeles – na skrzydle południowo-zachodnim (pacyficznym). Na podstawie wieloletnich obserwacji stwierdzono, że w czasach historycznych wzdłuż uskoku San Andreas zachodzi głównie ruch poziomy – taki uskok nazywa się przesuwnym. W ciągu ostatnich 30–40 tys. lat przesunięcie to wyniosło ok. 1 km. W całym plejstocenie wielkość tego przesunięcia wyniosła 15–30 km. Wielkość przesunięcia dla starszych osadów jest jeszcze większa: osady pliocenu uległy przesunięciu o 50–70 km, zaś mioceńskie – o ok. 100 km. Płyta pacyficzna przemieszcza się aktualnie na północny zachód, natomiast płyta kontynentalna – na południowy wschód. Szybkość tego ruchu względnego wynosi obecnie średnio 5 centymetrów na rok. Uskok osiąga 15 km głębokości, a jego wiek określa się na 20 milionów lat.

Uskok San Andreas o długości 1200 km na przeważającym odcinku jest niewidoczny (przykryty przez młode osady), są jednak miejsca, w których pozostawia wyraźne ślady. Z uskokiem San Andreas wiążą się trzęsienia ziemi nawiedzające Kalifornię, m.in. w 1906, w San Francisco.