Sauli Niinistö
Sauli Väinämö Niinistö (ur. 24 sierpnia 1948 w Salo) – fiński polityk i prawnik. Deputowany do parlamentu i od 2007 do 2011 jego przewodniczący, były minister i wicepremier, kandydat w wyborach prezydenckich w 2006, 2012 i 2018. Prezydent Finlandii w latach 2012–2024.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Sauli Väinämö Niinistö |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 sierpnia 1948 |
| Prezydent Republiki Finlandii | |
| Okres |
od 1 marca 2012 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Eduskunty | |
| Okres |
od 24 kwietnia 2007 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister finansów Finlandii | |
| Okres |
od 2 lutego 1996 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wicepremier Finlandii | |
| Okres |
od 13 kwietnia 1995 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister sprawiedliwości Finlandii | |
| Okres |
od 13 kwietnia 1995 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys
edytujW 1967 zdał egzamin maturalny w Salo, w 1974 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie w Turku[1]. Prowadził następnie w rodzinnym Salo kancelarię prawniczą. W latach 1977–1992 zasiadał w samorządzie lokalnym tej miejscowości. W 1987 uzyskał mandat posła do Eduskunty, w kolejnych wyborach parlamentarnych ubiegał się z powodzeniem o reelekcję z ramienia Partii Koalicji Narodowej. W 1994 został przewodniczącym tego ugrupowania. Rok później wszedł do koalicyjnego rządu Paava Lipponena jako minister sprawiedliwości. W 1996 po rekonstrukcji tego gabinetu objął urząd ministra finansów, który sprawował do 2003. Jednocześnie w latach 1995–2001 pełnił funkcję wicepremiera.
W 2000 odmówił ubiegania się o prezydenturę, rok później na pozycji lidera Kok. zastąpił go Ville Itälä. W 2003 wycofał się z działalności politycznej, odszedł z rządu i parlamentu, obejmując stanowisko w zarządzie Europejskiego Banku Inwestycyjnego. W marcu 2005 ogłosił jednak zamiar kandydowania w wyborach prezydenckich w styczniu następnego roku. W pierwszej turze wyborów zajął drugie miejsce (zdobył 24,1% głosów)[2]. Przed drugą turą otrzymał wsparcie ze strony rządzących centrystów premiera Mattiego Vanhanena, jednak przegrał z ubiegającą się o reelekcję socjaldemokratyczną prezydent Tarją Halonen (uzyskał 48,2% głosów).
Na skutek wyborów w 2007 Sauli Niinistö powrócił do sprawowania mandatu poselskiego, uzyskując najwyższe w skali kraju indywidualne poparcie, obejmując następnie urząd przewodniczącego fińskiego parlamentu. W 2009 został prezesem Fińskiego Związku Piłki Nożnej[3], z tego stanowiska zrezygnował po wyborze na urząd prezydenta Finlandii w 2012[4].
W 2011 nie kandydował na kolejną kadencję parlamentu. Ponownie został natomiast kandydatem swojego ugrupowania w wyborach prezydenckich w 2012. W pierwszej turze głosowania otrzymał 37,0% głosów, zajmując 1. miejsce i przechodząc do drugiej tury[5]. W drugiej turze wyborów dostał poparcie na poziomie 62,6%, wygrywając z Pekką Haavisto[6]. Urząd prezydenta Finlandii objął 1 marca 2012.
W 2017 Sauli Niinistö zapowiedział ubieganie się o reelekcję w wyborach prezydenckich w 2018 jako kandydat niezależny. We wrześniu ogłosił zebranie 156 tysięcy podpisów pod swoją kandydaturą[7]. Oficjalnego poparcia udzieliły mu Partia Koalicji Narodowej[8] oraz partia Chrześcijańscy Demokraci[9]. Sauli Niinistö w pierwszej turze głosowania otrzymał 62,7% głosów, zapewniając sobie już wówczas reelekcję na drugą kadencję[10]. 1 marca 2024 zakończył urzędowanie[11].
Życie prywatne
edytujJego pierwszą żoną od 1974 była Marja-Leena Alanko, która zginęła w wypadku drogowym w 1995; z tego związku ma dwóch synów (ur. 1975 i ur. 1980). W 2009 zawarł związek małżeński z Jenni Haukio[12], z którą ma syna (ur. 2018)[13].
Znany jest m.in. jako wrotkarz. W czasie pełnienia funkcji ministerialnych w mediach komentowano jego związek z deputowaną opozycyjnych wówczas centrystów Tanją Karpelą[14] (późniejszą minister kultury), zakończony zerwaniem zaręczyn w 2004[15]. W tym samym roku Sauli Niinistö był w gronie osób, które przeżyły azjatycki kataklizm tsunami[16].
Odznaczenia
edytuj- Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Białej Róży Finlandii (z urzędu, 2012)
- Krzyż Wielki Orderu Krzyża Wolności (z urzędu, 2012)
- Krzyż Wielki Orderu Lwa Finlandii (z urzędu, 2012)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Włoskiej (2008)[17]
- Order Słonia (2013)[18]
- Order Sokoła Islandzkiego I klasy (2013)[19]
- Krzyż Wielki Order Witolda Wielkiego (2013)[20]
- Krzyż Wielki Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (2014)[21]
- Order Orła Białego (2015)[22][23]
- Order Księcia Jarosława Mądrego I klasy (2021)[24]
Przypisy
edytuj- ↑ Martti Häikiö: Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-04-10]. (fiń.).
- ↑ PRESIDENTINVAALI 15.1.2006: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
- ↑ Niinistö Palloliiton puheenjohtajakilpaan. mtv.fi, 24 sierpnia 2009. [dostęp 2014-12-21]. (fiń.).
- ↑ Przestał rządzić piłką, bo został prezydentem. tvn24.pl, 7 lutego 2012. [dostęp 2012-09-09].
- ↑ PRESIDENTINVAALI 22.1.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
- ↑ PRESIDENTINVAALI 5.2.2012: Tulos. Koko maa. vaalit.fi. [dostęp 2012-02-05]. (fiń.).
- ↑ Sauli Niinistölle huimat 156 000 kannattajakorttia: Vanhin allekirjoittanut on 105-vuotias. aamulehti.fi, 25 września 2017. [dostęp 2018-06-17]. (fiń.).
- ↑ Petteri Orpo twiittasi heti Niinistön jatkokausi-ilmoituksen jälkeen: „Kokoomus on täysillä mukana”. yle.fi, 29 maja 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).
- ↑ Kristillisdemokraatit tukee presidentinvaaleissa Sauli Niinistöä. yle.fi, 19 sierpnia 2017. [dostęp 2017-11-10]. (fiń.).
- ↑ Presidentinvaali 2018, 1. vaali. vaalit.fi. [dostęp 2018-01-28]. (fiń.).
- ↑ Silja Laitinen: Sauli Niinistö piti vavahduttavan jäähyväispuheen – Lue sanasta sanaan. iltalehti.fi, 1 marca 2024. [dostęp 2024-03-01]. (fiń.).
- ↑ Niinistö, Sauli. kansallisbiografia.fi. [dostęp 2018-01-28]. (ang.).
- ↑ Hanna Hanhinen: Sauli Niinistölle ja rouva Jenni Haukiolle syntynyt poika – IS: Presidentti poistui Naistenklinikalta puolen päivän jälkeen lauantaina. yle.f, 2 lutego 2018. [dostęp 2018-02-23]. (fiń.).
- ↑ Tässä ovat kaikki Tanjan miehet – katso kuvat!. mtv3.fi, 3 lutego 2009. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).
- ↑ Tanja Karpela kihloihin viidennen kerran. v2.fi, 4 listopada 2008. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).
- ↑ Mika Lehto: Niinistö puhuu nyt tsunamista. iltasanomat.fi, 20 września 2007. [dostęp 2014-12-20]. (fiń.).
- ↑ Niinistö S.E. Sauli. quirinale.it. [dostęp 2024-06-17]. (wł.).
- ↑ Modtagere af danske dekorationer. kongehuset.dk. [dostęp 2024-06-17]. (duń.).
- ↑ Fálkaorðan 2013. forseti.is. [dostęp 2024-06-17]. (isl.).
- ↑ Cooperation with Finland is beneficial for the people of Lithuania. lrp.lt, 14 maja 2013. [dostęp 2024-06-17]. (ang.).
- ↑ Teenetemärkide kavalerid – Sauli Niinistö – Maarjamaa Risti ketiklassi teenetemärk. president.ee. [dostęp 2024-06-17]. (est.).
- ↑ M.P. z 2015 r. poz. 455.
- ↑ „Polska i Finlandia za pogłębioną współpracą”. prezydent.pl, 31 marca 2015. [dostęp 2017-10-24].
- ↑ Указ Президента України № 396/2021 Про нагородження С. Нііністьо орденом князя Ярослава Мудрого. president.gov.ua, 23 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-24]. (ukr.).
Bibliografia
edytuj- Profil na stronie Eduskunty. [dostęp 2012-01-22]. (fiń.).