Schronisko Małe w Żytniej Skale
Schronisko Małe w Żytniej Skale, Jaskinia Mała w Żytniej Skale – schronisko w Żytniej Skale we wsi Bębło w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Wielka Wieś[1]. Znajduje się na Wyżynie Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Właściciel | |
| Długość |
8,80 m |
| Głębokość |
0 m |
| Deniwelacja |
11 |
| Wysokość otworów |
443 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku NE |
| Data odkrycia |
znane od dawna |
| Kod |
J.Olk.I-04.96 |
Położenie na mapie gminy Wielka Wieś  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°11′10″N 19°48′06″E/50,186139 19,801611
| |
| Strona internetowa | |
Opis schroniska
edytujSchronisko znajduje się w północno-zachodniej ścianie Skały Żytniej, mniej więcej w jej środkowej części. Ma jeden duży otwór wejściowy o kształcie ósemki i północno-wschodniej ekspozycji. Za otworem jest wysoka komora. W jej stropie widoczne są kotły wirowe, wysoki komin i ciasne rury. Komorę przegradza próg o wysokości około 1 m. Brak nacieków jaskiniowych, na ścianach są jedynie słabo widoczne rozmycia krasowe i czarne naloty. Namulisko jest gliniasto-humusowe[1].
Schronisko znajduje się w skałach pochodzących z jury późnej. jest przewiewne, suche, w całości widne i będące pod wpływem środowiska zewnętrznego. Na jego ścianach i stropie rozwijają się glony i mchy[1].
Historia badań i dokumentacji
edytujSchronisko znane było od dawna. Po raz pierwszy jego krótki opis podał S.J. Czarnowski w 1899 r.[3]. W 1951 r. krótki opis i plan podał Kazimierz Kowalski. Podał też, że namulisko było nienaruszone. W 1967 r. przeprowadził badania osadów[4]. W 1981 r. D. Lisoń sporządza plan schroniska. W 1981 r. interdyscyplinarne badania osadów w schroniskach Skały Żytniej prowadziła T. Madeyska[1].
W namuliskach jaskini i schronisk Skały Żytniej archeolodzy znaleźli szczątki plejstoceńskich zwierząt i niewielką ilość krzemiennych narzędzi z górnego paleolitu. Schroniska te były więc zamieszkiwane przez ludzi w okresie paleolitu, ale także później – znaleziono bowiem fragmenty ceramiki tzw. lendzielskiej i promienistej, pochodzące z wczesnego średniowiecza[5].
Jaskinie i schroniska Skały Żytniej
edytujW Skale Żytniej znajduje się blisko siebie 6 schronisk i dwie jaskinie:
- Jaskinia pod Agrestem,
- Jaskinia w Żytniej Skale Górna (długość 13 m),
- Schronisko Dolne w Żytniej Skale (długość 10,5 m),
- Schronisko Małe w Żytniej Skale (Jaskinia Mała) – pierwsze od zachodniej strony,
- Schronisko nad Dolnym w Żytniej Skale (długość 4,7 m),
- Schronisko Przechodnie w Żytniej Skale (Jaskinia Przechodnia). Ma długość kilkunastu metrów, wysokość pozwalającą na swobodne przejście i dwa otwory; jeden główny i drugi, boczny i mniejszy. Otwory te połączone są z sobą niskim tunelem
- Schronisko Wysokie w Żytniej Skale (Jaskinia Wysoka), z dużą komorą o wysokim sklepieniu i wielkim głazem w otworze wejściowym,
- Schronisko za Stodołą w Żytniej Skale (długość 6,50 m)[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Adam Polonius, Norbert Sznober, Schronisko Małe w Żytniej Skale, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-04-14].
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2
- ↑ S.J. Czarnowski, Jaskinie okolic Ojcowa pod względem topograficznym, Światowit 1, 1899, s.1-13
- ↑ K. Kowalski, Jaskinie Polski, tom. 1, Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 1951
- ↑ Józef Partyka, Ojcowski Park Narodowy: przewodnik turystyczny, Warszawa: Sport i Turystyka Muza SA, 2006, ISBN 83-7319-963-2.
- ↑ Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2018-09-29].