Skala Beauforta
Skala Beauforta – służy do przybliżonego, bezprzyrządowego opisu siły wiatru[1] w stopniach Beauforta (B)[2].
Zasadniczą jej cechą jest możliwość względnej oceny siły wiatru na podstawie obserwacji powierzchni morza lub obiektów na lądzie. Rodzaj fali i użyta do jej określenia wysokość odnoszą się do stanu na pełnym morzu. Znając prędkość wiatru w węzłach można oszacować stopień skali Beauforta w zakresie 3–10, korzystając z wzoru:
gdzie v to prędkość wiatru w węzłach.
Historia
edytujSkalę opracował w 1806 r. Francis Beaufort, irlandzki hydrograf, oficer floty brytyjskiej. Początkowo nie określała ona prędkości wiatru, lecz wymieniała ilościowe cechy od 0 do 12 określające sposób w jaki powinny pływać żaglowce - od wystarczającego, aby mieć sterowność, do takiego, przy którym żadne płótna żaglowe nie wytrzymają. Skala stała się standardem w zapisach dzienników okrętowych floty królewskiej w końcu lat 30. XIX wieku.
Została zaadaptowana do użytku na lądzie w latach 50. XIX wieku. Jej wartości posłużyły do cechowania liczby obrotów anemometrów. Taka skala została zestandaryzowana dopiero w 1932 r. i od tego czasu zaczęła wchodzić do użytku w meteorologii. W czasach współczesnych do opisu huraganów używa się skali Saffira-Simpsona, której kategoria 1 odpowiada 12. stopniowi skali Beauforta. Kategoria F1 skali Fujity opisującej tornada, również zaczyna się od 12. stopnia skali Beauforta.
W roku 1946 Międzynarodowy Komitet Meteorologiczny rozszerzył skalę Beauforta do 17 stopni, obejmując nią wiatry do 61,2 m/s. Do przeliczenia prędkości wiatru (na wysokości 10 m n.p.m.) na stopnie Beauforta stosuje się wzór B = 1,127·V2/3 (dla V w m/s) = 0,723·V2/3 (dla V w węzłach)[3].
We współczesnych (2011) tablicach Światowej Organizacji Meteorologicznej skala Beauforta podawana jest w zakresie 0–12 B[4].
Stopień skali Beauforta | Prędkość wiatru | Średnia prędkość wiatru (kt / km/h / mph) | Opis | Wysokość fali | Stan morza | Zjawiska na lądzie | Zdjęcie stanu morza | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
w. | km/h | mph | m/s | m | ft | ||||||
0 | 0 | 0 | 0 | 0-0,2 | 0 / 0 / 0 | Cisza, flauta | 0 | 0 | Gładkie. | Spokój, dym unosi się pionowo. | |
1 | 1-3 | 1-6 | 1-3 | 0,3-1,5 | 2 / 4 / 2 | Powiew | 0,1 | 0,33 | Zmarszczki na wodzie. | Ruch powietrza lekko oddziałuje na dym. | |
2 | 4-6 | 7-11 | 4-7 | 1,6-3,3 | 5 / 9 / 6 | Słaby wiatr | 0,2 | 0,66 | Małe falki. | Wiatr wyczuwany na skórze. Liście szeleszczą. | |
3 | 7-10 | 12-19 | 8-12 | 3,4-5,4 | 9 / 17 / 11 | Łagodny wiatr | 0,6 | 2 | Duże falki, ich grzbiety mają wygląd szklisty. | Liście i małe gałązki w stałym ruchu. | |
4 | 11-16 | 20-29 | 13-18 | 5,5-7,9 | 13 / 24 / 15 | Umiarkowany wiatr | 1 | 3,3 | Małe fale, na których grzbietach tworzy się piana. Słychać plusk. | Kurz i papier podnoszą się. Gałęzie zaczynają się poruszać. | |
5 | 17-21 | 30-39 | 19-24 | 8,0-10,7 | 19 / 35 / 22 | Dość silny wiatr | 2 | 6,6 | Szum morza przypomina pomruk, wiatr gwiżdże, fale umiarkowane, gęste białe grzebienie. | Małe drzewa kołyszą się. | |
6 | 22-27 | 40-50 | 25-31 | 10,8-13,8 | 24 / 44 / 27 | Silny wiatr | 3 | 9,9 | Tworzą się grzywacze, długa wysoka fala, szum morza. Fale z pianą na grzbietach i bryzgi. | Duże gałęzie w ruchu. Słychać świst wiatru nad głową. Kapelusze zrywane z głowy. | |
7 | 28-33 | 51-62 | 32-38 | 13,9-17,1 | 30 / 56 / 35 | Bardzo silny wiatr | 4 | 13,1 | Morze burzy się i piana zaczyna układać się w pasma. | Całe drzewa w ruchu. Pod wiatr idzie się z wysiłkiem. | |
8 | 34-40 | 63-75 | 39-46 | 17,2-20,7 | 37 / 68 / 42 | Sztorm/wicher | 5,5 | 18 | Umiarkowanie duże fale z poprzerywanymi obracającymi się grzbietami. Pasma piany. | Gałązki są odłamywane od drzew. Samochody skręcają pod wpływem wiatru. | |
9 | 41-47 | 76-87 | 47-54 | 20,8-24,4 | 44 / 81 / 50 | Silny sztorm | 7 | 23 | Bardzo duże fale z gęstą pianą. Grzbiety fal zaczynają się zawijać. Znaczne bryzgi. | Lekkie konstrukcje ulegają zniszczeniu. | |
10 | 48-55 | 88-102 | 55-63 | 24,5-28,4 | 52 / 96 / 60 | Bardzo silny sztorm | 9 | 29,5 | Wielkie fale. Powierzchnia morza jest biała, fale przełamują się. Widoczność jest ograniczona. | Drzewa wyrywane z korzeniami. Poważne zniszczenia konstrukcji. | |
11 | 56-63 | 103-117 | 64-72 | 28,5-32,6 | 60 / 111 / 69 | Gwałtowny sztorm | 11,5 | 37,7 | Nadzwyczaj wielkie fale. | Znaczna część konstrukcji zniszczona. | |
12 | 63+ | 117+ | 72+ | 32,6+ | N/A | Huragan | 14+ | 46+ | Olbrzymie fale. Powietrze pełne piany i bryzgów. Morze całkowicie białe pokryte bryzgami. Widzialność bardzo ograniczona. | Masowe i powszechne zniszczenia konstrukcji. |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Doc. dr M. Molga , Meteorologia Rolnicza — podręcznik dla studentów wyższych szkół rolniczych, wyd. II, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1966, s. 135 (pol.).
- ↑ skala Beauforta, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-07-19] .
- ↑ H. Wallbrink, F.B. Koek: Historical Wind Speed Equivalents Of The Beaufort Scale, 1850-1950. Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut, 2009, s. 25. [dostęp 2017-07-19].
- ↑ Beaufort scale of wind. W: Manual on Codes. International Codes. Volume 1.1. World Meteorological Organization, 2014, s. A–379. [dostęp 2017-07-19].
Bibliografia
edytuj- Franciszek Haber: Vademecum żeglarza i sternika jachtowego. Warszawa: WILGA, 2004, s. 198. ISBN 83-7375-197-1.