Skala durowa

Skala durowa (z łac. durus – twardy), zwana też majorową (z łac. maior – większy, odnosi się do tercji wielkiej zawartej między I a III stopniem skali) – siedmiostopniowa skala z charakterystycznym półtonem między stopniami III i IV oraz VII i VIII (stanowiącym powtórzenie I stopnia o oktawę wyżej). Uznaje się, że skala durowa i utwory na niej oparte mają radosne brzmienie. Tożsama co do sposobu organizacji materiału dźwiękowego jest skala hypolidyjska kościelna.

Odmiany skal majorowych

Skala majorowa naturalna

Skala majorowa naturalna (dur naturalny) to taka skala majorowa, w której sekundy małe (półtony) zawarte są tylko pomiędzy stopniami III–IV i VII–VIII. Pomiędzy pozostałymi stopniami skali występują sekundy wielkie (całe tony). Zbudowana jest z dwóch tetrachordów doryckich.

Posłuchaj skali majorowej naturalnej: wstępującejⓘwstępującej zstępującejⓘzstępującej

Skala majorowa harmoniczna

Skala majorowa harmoniczna (major harmoniczny, dur harmoniczny, dur-moll) to taka skala majorowa, w której sekunda mała zawarta jest pomiędzy stopniami III–IV, V–VI (dzięki obniżeniu stopnia VI) i VII–VIII. Pomiędzy stopniami VI–VII występuje interwał sekundy zwiększonej, a między pozostałymi stopniami sekundy wielkie. Podsumowując, jest to skala majorowa naturalna z obniżonym VI stopniem.

Posłuchaj skali majorowej harmonicznej: wstępującejⓘwstępującej zstępującejⓘzstępującej

Skala majorowa miękka

Skala majorowa miękka to taka skala majorowa, w której sekunda mała zawarta jest pomiędzy stopniami III i IV oraz V i VI. Pomiędzy pozostałymi stopniami występują sekundy wielkie. Upraszczając, jest to skala majorowa naturalna z obniżonymi stopniami VI i VII. Obniżenie VII stopnia powoduje, że ta odmiana nie brzmi już tak durowo jak wyżej wymienione (stąd też alternatywna nazwa dur-moll).

Posłuchaj skali majorowej miękkiej: wstępującejⓘwstępującej zstępującejⓘzstępującej

Skala chromatyczna majorowa

Skala chromatyczna majorowa to skala dwunastostopniowa oparta na skali majorowej naturalnej. Powstaje ona przez dodanie między sekundy wielkie dodatkowego dźwięku. W efekcie taka skala jest zbudowana z samych półtonów (sekund małych lub prym zwiększonych). Ze względu na notację skal chromatycznych majorowych rozróżnia się jej dwa rodzaje: regularną i nieregularną. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w obrębie każdego z wymienionych typów, w zależności od kierunku skali występuje inny układ interwałów.

Przyjęto jako zasadę stosowanie zmian chromatycznych w utworach według jednego z poniższych schematów.

r e g u l a r n y	Skala regularna w kierunku wznoszącym: podwyższanie I, II, IV, V i VI stopnia w danej tonacji. C-dur: c¹, cis¹, d¹, dis¹, e¹, f¹, fis¹, g¹, gis¹, a¹, ais¹, h¹, c² Skala regularna w kierunku opadającym: obniżenie stopni: VII, VI, V, III i II w danej tonacji. C-dur: c², h¹, b¹, a¹, as¹, g¹, ges¹, f¹, e¹, es¹, d¹, des¹, c¹
n i e r e g u l a r n y	Skala nieregularna w kierunku wznoszącym: podwyższanie I, II, IV, V i obniżenie VII stopnia w danej tonacji. C-dur: c¹, cis¹, d¹, dis¹, e¹, f¹, fis¹, g¹, gis¹, a¹, b¹, h¹, c² Skala nieregularna w kierunku opadającym: obniżenie VII, VI, III i II oraz podwyższenie IV stopnia w danej tonacji. C-dur: c², h¹, b¹, a¹, as¹, g, fis¹, f¹, e¹, es¹, d¹, des¹, c¹

Określanie tonacji durowych

Tryb (durowy lub molowy) określa się analizując przebieg utworu (tonalnego). Znaki przykluczowe jednoznacznie wskazują na to, w której tonacji utrzymany jest utwór.

Budowanie gam durowych

Budowanie gam durowych należy rozumieć jako ułożenie określonych interwałów w konkretnej kolejności, poczynając od dźwięku tonicznego. Stosuje się znaki przykluczowe właściwe dla danej tonacji.

• Aby uzyskać odmianę gamy durowej, wszelkie zmiany chromatyczne (obniżenia, podwyższenia poszczególnych stopni) realizuje się notując je znakami przygodnymi.

Prawidłowy układ kompletu krzyżyków przy kluczach.

Prawidłowy układ kompletu bemoli przy kluczach.

Zobacz też

• Skala diatoniczna
• Skala molowa
• System dur-moll
• Tonalność