Skalenie

Skalenie, szpat polny – najpospolitsze minerały w skorupie ziemskiej. Skalenie są glinokrzemianami przestrzennymi potasu, sodu, wapnia, rzadziej baru. Zawierają izomorficzne domieszki litu, rubidu, cezu, strontu i żelaza.

Skaleń

mikroklin
Właściwości chemiczne i fizyczne
Inne nazwy	Szpat polny
Skład chemiczny	(KAlSi3O8 – NaAlSi3O8 – CaAl2Si2O8)
Twardość w skali Mohsa	6-6,5
Łupliwość	doskonała w dwóch kierunkach
Układ krystalograficzny	jednoskośny lub trójskośny
Gęstość	2,54-2,76 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	biała, białoszara lub z odcieniem czerwonawym, kremowożółty lub niebieskoszary

Grupa skaleni obejmuje szereg minerałów o zróżnicowanym składzie chemicznym i różnej postaci kryształów. Tworzą one kryształy mieszane, w których wzajemnemu podstawieniu ulega jedna lub dwie pary jonów.

Podział skaleni

Ze względu na skład chemiczny skalenie dzielą się na:

• plagioklazy – skalenie sodowo-wapniowe. Pospolite są plagioklazy będące mieszaninami tych dwóch skaleni: oligoklaz, andezyn, labrador, bytownit, celsjan – skaleń barowy (bardzo rzadki).
  • albit – skaleń sodowy
  • anortyt – skaleń wapniowy
• skalenie potasowe
  • ortoklaz
    • adular
    • sanidyn
  • mikroklin
    • amazonit

Występowanie

skaleń potasowy

Są obok kwarcu najważniejszymi minerałami skałotwórczymi większości skał magmowych (przeważnie jako składniki jasne, wyjątkowo tylko mają barwę ciemną), stanowią bowiem blisko 60% objętości ich składu mineralnego. Ważną rolę skałotwórczą odgrywają także w pospolitych skałach metamorficznych. Skalenie występują również w skałach osadowych, głównie jednak jako składnik allogeniczny. Są też ważnymi komponentami materiału glebowego. Można znaleźć je również w pegmatytach i żyłach hydrotermalnych.

Szlachetne odmiany skaleni

• adularowy kamień księżycowy
• amazonit
• kamień słoneczny
• labrador

Zobacz też

• skalenoidy
• kamienie ozdobne
• plagioklazy
• amfibole
• pirokseny
• miki

Bibliografia

• Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Barbara Zapolska (tłum. z hiszp.). Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. ISBN 83-85231-10-2.
• Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Minerały. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-194-9.
• Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Określanie minerałów według barwy rysy. Warszawa: Muza S.A, 1994. ISBN 83-7079-281-2.