Soja

Soja
	; Soja warzywna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	bobowce
Rodzina	bobowate
Podrodzina	bobowate właściwe
Rodzaj	soja
	Nazwa systematyczna
	Glycine Willd.; Botanische Beobachtungen 1798
	Typ nomenklatoryczny
	Glycine clandestina Wend.
Synonimy
	Leptocyamus Bentham; Leptolobium Bentham (1837); Soja Moench.; Triendilix Rafinesque;
	Leptocyamus Bentham; Leptolobium Bentham (1837); Soja Moench.; Triendilix Rafinesque;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Soja (Glycine Willd.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje 28 gatunków^[5]. Występują one dziko w Azji Wschodniej (od Japonii i Rosyjskiego Dalekiego Wschodu po Tajlandię, Wietnam i Filipiny), poza tym na Nowej Gwinei i w Australii^[5]. Jako uprawiane i dziczejące rozprzestrzenione zostały w strefie międzyzwrotnikowej oraz w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej^[4]^[5].

Największe zastosowanie w rolnictwie ma soja warzywna. Ten gatunek też jest uprawiany i przejściowo dziczeje (jako efemerofit) w Polsce^[6].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i byliny o pędach wijących się, wspinających, płożących lub wyprostowanych^[4].
Liście: Złożone, z trzema listkami, rzadziej z większą ich liczbą (do 7) i drobnymi, zwykle szybko odpadającymi przylistkami^[4].
Kwiaty: Motylkowe, wyrastają z kątów liści pojedynczo lub po kilka w gronach. Przysadki u nasady szypułek drobne, poza tym u nasady kielicha para podkwiatków. Kielich błoniasty, owłosiony i dwuwargowy – górna warga z dwóch zrośniętych działek, dolne trzy działki lancetowate lub szczecinowate. Płatki korony, także w liczbie 5, purpurowe lub białe, nieco dłuższe od kielicha, nagie. Górny płatek w formie zaokrąglonego żagielka. Boczne tworzą wąskie skrzydełka przyrastające do łódeczki, okrywającej 10 pręcików i słupek. Pręciki zrosłe są w rurkę i tylko jeden, najwyższy, jest wolny. Zalążnia jest górna, powstaje z jednego owocolistka i zawiera wiele zalążków rozwijających się w nasiona. Szyjka słupka jest nitkowata, naga lub nieco owłosiona, zakończona jest główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Strąki cylindryczne, proste lub wygięte, przewężone między nasionami. Zawierają 1–5 nasion owalnych lub kulistawych^[4].

Systematyka

Pole soi warzywnej

Pozycja systematyczna rodzaju według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.^[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Phaseoleae^[7].

Pozycja systematyczna rodzaju według systemu Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Fabanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd bobowce (Fabales Bromhead), rodzina bobowate (Fabaceae Lindl.), podrodzina Glycinoideae Horan., plemię Glycineae Horan, podplemię Glycininae Benth., rodzaj soja (Glycine L.)^[8].

Wykaz gatunków^[5]

Glycine albicans Tindale & Craven
Glycine aphyonota B.E.Pfeil
Glycine arenaria Tindale
Glycine argyrea Tindale
Glycine canescens F.J.Herm.
Glycine clandestina J.C.Wendl.
Glycine curvata Tindale
Glycine cyrtoloba Tindale
Glycine dolichocarpa Tateishi & H.Ohashi
Glycine falcata Benth.
Glycine gracei B.E.Pfeil & Craven
Glycine hirticaulis Tindale & Craven
Glycine koidzumii Ohwi
Glycine lactovirens Tindale & Craven
Glycine latifolia (Benth.) Newell & T.Hymowitz
Glycine latrobeana (Meisn.) Benth.
Glycine max (L.) Merr. – soja warzywna, s. owłosiona
Glycine microphylla (Benth.) Tindale
Glycine montis-douglas B.E.Pfeil & Craven
Glycine peratosa B.E.Pfeil & Tindale
Glycine pindanica Tindale & Craven
Glycine pullenii B.E.Pfeil, Tindale & Craven
Glycine remota M.D.Barrett & R.L.Barrett
Glycine rubiginosa Tindale & B.E.Pfeil
Glycine stenophita B.E.Pfeil & Tindale
Glycine syndetika B.E.Pfeil & Craven
Glycine tabacina (Labill.) Benth.
Glycine tomentella Hayata

Zastosowanie

Ziarna soi

Roślina uprawna: Soja warzywna jest pospolitą rośliną uprawną. Główne rejony uprawy to: Ameryka Północna (środkowe dorzecze Missisipi), Azja (Nizina Mandżurska, Nizina Chińska, Dolina Jangcy), Ameryka Południowa (Nizina La Platy, północno-wschodnia Brazylia). Soja ma bardzo duże wymagania, potrzebuje dobrych, żyznych gleb i dużego nasłonecznienia.

Zobacz też

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).
↑ ^a ^b Glycine, [w:] Index Nominum Genericorum [online] [dostęp 2009-02-04] .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ren Sa & Michael G. Gilbert: Glycine. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].
↑ ^a ^b ^c ^d Glycine Willd.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Glycine. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-26] (ang.).

[ing-3] Glycine, [w:] Index Nominum Genericorum [online] [dostęp 2009-02-04] .

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Ren Sa & Michael G. Gilbert: Glycine. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-06-03].

[powo-5] Glycine Willd.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-18].

[checklist2002-6] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].

[8] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Glycine. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-04]. (ang.).

[5]

[4]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]