Sokotra (wyspa)
Sokotra (arab. سُقُطْرَى Sukuṭra, somal. Suqadara) – największa wyspa należącego do Jemenu archipelagu Sokotra na Oceanie Indyjskim. Położona jest 240 kilometrów na wschód od somalijskiego przylądka Gees Gwardafuy i 380 kilometrów na południe od Półwyspu Arabskiego[1]. W 2008 roku archipelag Sokotry został wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO[2]. Roszczenia do wyspy zgłasza Somalia[3].
 Zdjęcie satelitarne wyspy Sokotra | |
| Państwo | |
|---|---|
| Akwen | |
| Archipelag | |
| Powierzchnia |
3625 km² |
| Najwyższy punkt |
1503 m n.p.m. |
Położenie na mapie Jemenu  | |
 12°30′36″N 53°55′12″E/12,510000 53,920000
| |
Flora i fauna
edytujArchipelag odznacza się wysoką bioróżnorodnością – 37% z 835 gatunków roślin, 90% gadów, 95% mięczaków lądowych, 73% równonogów i 60% pajęczaków jest endemitami. Zamieszkuje go 7 endemicznych gatunków ptaków. Prawdopodobnie żaden ssak nie jest rodzimy, podobnie jak ryby i słodkowodne płazy. Fauna wyspy przypuszczalnie ewoluowała pod nieobecność dużych ssaków[4].
Geografia
edytujWyspa o powierzchni 3625 km², pochodzenia kontynentalnego, jest górzysta. Ma 132 kilometry długości i 49,7 kilometra szerokości. Na wschodzie są Góry Hadżhir (najwyższy szczyt Jebel Meshenig ma 1503 m n.p.m.). Średnie wysokości nad poziom morza wynoszą 400–500 m. Ma urozmaiconą rzeźbę: przybrzeżne równiny i wapienny płaskowyż z krasowymi jaskiniami, suche doliny wadi, umiarkowanie rozwiniętą linię brzegową z niewielkimi zatokami. Wybrzeże jest przeważnie skaliste, miejscami występują wapienne klify i odcinki piaszczystych plaż.
Panuje suchy, gorący, zwrotnikowy klimat. Temperatury przez cały rok są wysokie, a opady deszczu niskie przy wysokiej wilgotności powietrza. Występują rzeki okresowe.
Demografia
edytuj
Na wyspie mieszka ok. 60 tys. osób, głównie miejscowego ludu Soqotri. Największą miejscowością jest Hadibu (8545 osób w 2004 roku) u stóp Gór Hadżhir, stolica muhafazy Sokotra. Inne miasta: Qulansiyah ma 3862 oraz Qād̨ub – 929. Wszystkie trzy miasta znajdują się na północnym wybrzeżu. Wyspy Abd al Kuri i Samhah zamieszkuje kilkaset osób. Natomiast wyspa Darsah i reszta wysepek jest niezamieszkana.
Mieszkańcy pochodzą z Somalii, Jemenu i z wysp komoryjskich. Chrześcijaństwo miało tam przybyć ze św. Tomaszem Apostołem w drodze do Indii. Miejscowi chrześcijanie byli zwolennikami doktryny Nestoriusza, biskupa Konstantynopola. W X wieku arabski geograf Abu Muhammad al-Hasan al-Hamdani potwierdził, że większość stanowili chrześcijanie[5]. Została jednak zislamizowana w obrządku sunnickim przez Sułtanat Mahraw XVI wieku. Czasopismo „Nature” w 1884 podało, że zanik lub zniszczenie kościołów i chrześcijańskich znaków można przypisać wyprawom wahhabitów ok. 1800 roku[6]. Pozostały pochodzące z I wieku naszej ery mogiły i ruiny kościołów[7].
Kultura
edytujSemicki język mieszkańców, Sokotri, używany niegdyś jedynie przez ludność Al-Mahra na wyspie, należy do grupy, do której zalicza się języki z Półwyspu Arabskiego, np. Mehri, Harsui, Bathari, Siehri oraz Hobyot, które Europejczycy zaczęli dokumentować w XIX wieku[8][9].
Na wyspie co roku urządzany jest tradycyjny festiwal poezji[10].
Galeria
edytuj- Widoki
-
Endemiczne drzewo Dracaena cinnabari -
Dixam -
Qlinsia -
Nawjad -
Ar’ar
Przypisy
edytuj- ↑ Socotra islands scenery in Yemen. en.youth.cn. [dostęp 2018-09-10]. (ang.).
- ↑ EU to protect Socotra archipelago environment. Yemen News Agency (SABA): Saba Net, 2008-04-15. Unia Europejska podjęła pieczę nad dziedzictwem (ang.).
- ↑ For First Time in History, Somalia Claims Socotra as Its Own. Yemen Post. [dostęp 2018-09-10]. (ang.).
- ↑ Kay Van Damme, Lisa Banfield, Past and present human impacts on the biodiversity of Socotra Island (Yemen): implications for future conservation, „Zoology in the Middle East”, 54 (sup3), 2011, s. 31–88, DOI: 10.1080/09397140.2011.10648899, ISSN 0939-7140 [dostęp 2023-11-11] (ang.).
- ↑ The history of Socotra. Socotra Island Adventure, 2015-09-02.
- ↑ Norman Lockyer, Socotra, „Nature” (29 (755)), 1884.
- ↑ Socotra history. Socotra Eco-Tours.
- ↑ Mansur Mirovalev: Russian Roots and Yemen’s Socotra Language. Al-Jazeera, 2015. [dostęp 2019-03-09].
- ↑ Rupert Hawksley: How the Yemeni island of Sokotra is forging its own future. The National: Arts and Culture, 5 stycznia 2019. [dostęp 2019-03-09].
- ↑ Morris, Miranda J. The use of ‘veiled language’ in Soqoṭri poetry. „Proceedings of the Seminar for Arabian Studies”. 43, s. 239–244, 2013-01-01. JSTOR: 43782882. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Agafonov, Vladimir. Temethel as the Brightest Element of Soqotran Folk Poetry. „Folia Orientalia”. 42/43, s. 241–249, 2006/07.
- Agafonov, Vladimir: Mehazelo – Cinderella of Socotra. 2013. ISBN 1-4823-1922-5.
- Biedermann, Zoltán: Soqotra, Geschichte einer christlichen Insel im Indischen Ozean vom Altertum bis zur frühen Neuzeit. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2006, seria: Maritime Asia 17. ISBN 978-3-447-05421-8. (niem.).
- Elie, Serge D. Hadiboh: From Peripheral Village to Emerging City. „Chroniques Yemenites”. 12, 2004.
- Miller, A.G. & Morris, M. (2004) Ethnoflora of the Socotra Archipelago. Royal Botanic Garden Edinburgh.
- Vitaly Naumkin i Sedov: Monuments of Socotra. W: Boussac, Marie-Françoise; and Salles, Jean-François: Athens, Aden, Arikamedu: Essays on the interrelations between India, Arabia and the Eastern Mediterranean. Delhi: Manohar, 1993, s. 193–250. ISBN 81-7304-079-6.
- Nathalie Peutz: Islands of Heritage: Conservation and Transformation in Yemen. Stanford University Press, 2018. ISBN 978-1-5036-0715-6.
- Zhukov, Valery A.: The Results of Research of the Stone Age Sites in the Island of Socotra (Yemen) in 2008–2012. Moskwa: Triada, 2014. ISBN 978-5-89282-591-7. (ros.).