Stanisław Thun
Stanisław Marian Thun, ps. „Janusz” „Leszcz” „Malcz” „Nawrot” (ur. 19 listopada 1894 w Dzierznie Dworskim, zm. 3 sierpnia 1944 w Warszawie) – podpułkownik Wojska Polskiego, legionista, członek POW, ZWZ i Armii Krajowej.
 Stanisław Thun (przed 1933) | |
 podpułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
19 listopada 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
3 sierpnia 1944 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
2 pułku piechoty |
| Stanowiska |
dowódca plutonu |
| Główne wojny i bitwy |
wojna polsko-bolszewicka |
| Odznaczenia | |
       
| |
Życiorys
edytujSyn obywatela ziemskiego Jana i Władysławy Zaleskiej[1][2]. Uczęszczał do szkoły w Gnieźnie (1902–1904), a następnie uczył się w III Gimnazjum im. Jana Sobieskiego w Krakowie (1905–1913). Po maturze studiował krótko medycynę na Wydziale Lekarskim UJ w Krakowie[1], potem w Akademii Handlowej. Od marca 1911 r. był członkiem tajnej Armii Polskiej, następnie od lipca tego samego roku w PDS i Polowych Drużynach „Sokoła”[3].
Od 16 sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich. W 2 pułku piechoty był dowódcą plutonu, a następnie adiutantem II batalionu[2]. 29 września 1914 r. został mianowany chorążym piechoty[4]. Od 30 września 1914 r. walczył na froncie karpackim. 29 października 1914 r. podczas bitwy pod Mołotkowem ciężko ranny dostał się do niewoli rosyjskiej[5]. Przez kilka miesięcy leczył się w szpitalu w Płoskirowie. W czerwcu 1917 r. udało mu się zbiec z niewoli i w lutym 1918 r. przedostać do Galicji[2]. Internowany w Wiedniu[5], potem w Witkowicach. Po uwolnieniu od kwietnia 1918 r. był dowódcą plutonu i instruktorem POW w Krakowie[5]. Jednocześnie pracował jako urzędnik w inspektoracie zasiłkowym Centrali dla Odbudowy Galicji.
Od 1 listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim jako oficer ordynansowy w Komendzie Wojskowej w Krakowie, dowódca plutonu gońców bojowych 4 pułku piechoty Legionów, a następnie przeniesiony do Warszawy gdzie od 1–30 stycznia 1919 r. był adiutantem DOGen. Warszawa – gen. Edwarda Rydza-Śmigłego. Dowódca kompanii harcerskiej 2 Dywizji Piechoty Legionów[5][6]. Uczestniczył w walkach z bolszewikami na froncie litewsko-białoruskim. Od września 1919 r. do marca 1920 r. był adiutantem dowódcy DOGen. Kielce, gen. Bolesława Roji, DOGen. Pomorze, Grupy Pomorskiej, 2 Armii i ponownie DOGen. Pomorze[2]. 19 sierpnia 1920 r. został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 r. w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich[7]. Dowódca kompanii 4 pułku piechoty od września 1920 r.[5], a od grudnia tego samego roku mianowany oficerem łącznikowym komendy m. st. Warszawy w Wyższej Szkole Handlowej i Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, równocześnie studiując w WSH (1920–1922), gdzie uzyskał dyplom w 1926 r.[2]
3 maja 1922 r. został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. i 208. lokatą w korpusie oficerów piechoty, a jego oddziałem macierzystym był nadal 4 pp Leg.[8] W 1923 roku pełnił służbę w 20 pułku piechoty w Krakowie[9]. 23 października tego roku został przydzielony do Wojskowego Instytutu Naukowo–Wydawniczego w Warszawie na stanowisko kierownika referatu wydawnictw[10][5]. 1 grudnia 1924 r. został mianowany majorem ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 r. i 44. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11][12]. Później został przeniesiony z korpusu oficerów piechoty do korpusu oficerów administracyjnych, grupa kancelaryjna. W kwietniu 1926 został szefem Wydziału II Wydawniczego WINW w Warszawie[2][13]. Z dniem 29 lutego 1932 r. został przeniesiony w stan spoczynku[14]. Po zwolnieniu z czynnej służby wojskowej został dyrektorem Głównej Księgarni Wojskowej[1][2]. Jednocześnie był członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Wiedzy Wojskowej w latach 1924–1925, a w latach 1935–1937 zastępcą członka[15]. W „Wojskowym Przeglądzie Wydawniczym” (wydawany od 1926 jako dodatek do „Bellony”) był redaktorem oraz wchodził w skład komitetów redakcyjnych „Przeglądu Piechoty” i „Przeglądu Wojskowego” (w latach 1929–1933)[2]. W 1934 r. pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III, jako oficer stanu spoczynku administracji[16].
Podczas kampanii wrześniowej został 7 września 1939 r. przydzielony do stacji zbornej na terenie warszawskiej cytadeli, potem został d-cą ochotniczego II batalionu 2 pułku piechoty „Obrony Pragi” (późniejszy 336 pułk piechoty)[17]. Uczestnik obrony Warszawy[18]. Po kapitulacji podjął działalność konspiracyjną od października 1939 w szeregach SZP/ZWZ/AK. Początkowo współorganizator i pierwszy d-ca obwodu SZP W-wa Żoliborz, następnie szef Oddziału VII (Biuro Finansów i Kontroli) w Dowództwie Głównym SZP, KG ZWZ/AK[19]. Rozkazem KG ZWZ nr L.1/BP z 1 lipca 1940 r. mianowany ppłk. piech[17]. Poległ 3 sierpnia 1944 r. podczas powstania warszawskiego przy ul. Leszno 24[17]. Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera A 25-8-1)[20].
19 listopada 1920 r. dowódca Okręgu Generalnego Kielce zezwolił mu na zawarcie związku małżeńskiego z Zofią Aleksandrą Wołoszyńską z Kielc[21].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Złoty Orderu Wojskowego Virtuti Militari (pośmiertnie, 2 października 1944)[22]
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5920[23]
- Krzyż Niepodległości (4 lutego 1932)[24]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (28 kwietnia 1926)[25]
- Krzyż Walecznych (czterokrotnie, po raz trzeci i czwarty we wrześniu 1944)
- Złoty Krzyż Zasługi (1938)
- Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1935)[26]
- Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Kolekcja VM ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: 1987, s. 155.
- ↑ Kolekcja VM ↓, s. 3.
- ↑ Lista starszeństwa 1917 ↓, s. 25.
- ↑ a b c d e f Kolekcja VM ↓, s. 4.
- ↑ Według rozkazu gen. Bolesława Roji z 24 lipca 1919 był dowódcą „wzorowym i dzielnym”
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920 roku, s. 784.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 40.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 182, 406.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 71 z 13 listopada 1923 roku, s. 751.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924 roku, s. 734.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 171, 350.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 122, 174.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932 roku, s. 257.
- ↑ Oficerskie kursy języków obcych. Obrady delegatów T-wa wiedzy wojskowej. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 15B, s. 9, 9 czerwca 1935.
- ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 389.
- ↑ a b c Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: 1987, s. 156.
- ↑ Obrona Warszawy i Modlina – 1939 r.
- ↑ Komenda Główna Armii Krajowej, lipiec 1944 r.. [dostęp 2016-03-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-08)].
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ Rozkaz DOGen. Kielce ↓, Nr 120 z 19 listopada 1921 roku, pkt 2.
- ↑ Rómmel 1958 ↓, s. 381, autor jako dowódca armii „Warszawa” nadał majorowi Stanisławowi Thun, dowódcy I batalionu 336 pp Order Virtuti Militari V klasy.
- ↑ Sitko 1928 ↓, s. 48.
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 29, poz. 35 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1926 r. nr 99, poz. 295 „za zasługi, położone na polu nauki wojskowej i piśmiennictwa wojskowego”.
- ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej i krzewienie czytelnictwa w wojsku”.
Bibliografia
edytuj- Thun Stanisław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.76-7305 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-15].
- Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
- Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917). Komenda Legionów Polskich, 1917.
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa, 1934. [dostęp 2016-06-11].
- Józef Sitko: Zarys historii wojennej 2-go Pułku Piechoty Legionów. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Juliusz Rómmel: Za honor i ojczyznę. Wspomnienia dowódcy armii „Łódź” i „Warszawa”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo „Iskry”, 1958.
- Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1945 T.1. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1987, s. 155–156. ISBN 83-211-0758-3.
- Marek Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990, s. 464–465. ISBN 83-211-1055-X.