Stanisław Wiechowicz

Stanisław Wiechowicz (ur. 27 listopada 1893 w Kroszycach k. Kielc, zm. 12 maja 1963 w Krakowie) − polski kompozytor, pedagog, dyrygent chóralny i krytyk muzyczny.

Stanisław Wiechowicz

Stanisław Wiechowicz (przed 1939)
Data i miejsce urodzenia	27 listopada 1893 Kroszyce
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	12 maja 1963 Kraków
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pedagog, dyrygent chóralny, krytyk muzyczny
Odznaczenia

Tablica na kamienicy przy ul. św. Marka 8 w Krakowie, upamiętniająca zamieszkiwanie owej kamienicy przez Stanisława Wiechowicza w latach 1954–1963

Życiorys

Urodził się w rodzinie Mikołaja, wiejskiego organisty, i Józefy z Halickich. Zamiłowania muzyczne odziedziczył po ojcu, który początkowo sam go uczył muzyki. Od 1904 do 1908 uczył się w Cesarsko-Królewskim Gimnazjum IV w Krakowie, a od 1908 do 1911 krakowskim Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego (klasa organów). W 1912 kontynuował studia muzyczne w Instytucie Emila Jaques-Dalcroze'a w Hellerau k. Drezna. Od 1913 do 1914 nauczał rytmiki i solfeżu w prywatnej szkole Janiny Mieczyńskiej w Warszawie. W latach 1914−1916 studiował w Carskim Rosyjskim Konserwatorium Muzycznym w Petersburgu.

W 1916 został wcielony do armii rosyjskiej. Służył w eskadrze Ilja Muromiec jako lotnik bez specjalizacji. Po demobilizacji (w 1918) przebywał w Charkowie, gdzie do 1920 uczył solfeżu i rytmiki w prywatnej szkole Walentyny Szaposznikow-Wiechowicz. Po repatriacji do kraju w 1920 osiedlił się w Poznaniu, gdzie nauczał przedmiotów teoretycznych w Państwowej Akademii i Szkole Muzycznej. W latach 1920−1926 i 1930−1939 był profesorem Państwowego Konserwatorium Muzycznego w Poznaniu. W 1931 zdał egzamin eksternistyczny z kompozycji w Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie i objął klasę kompozycji w Poznaniu. W latach 1921−1939 był dyrygentem chórów poznańskich (Chór im. Fryderyka Chopina (1927−1930), Chór Męski „Echo” (1928−1930), a od 1935 Chór Mieszany im. Stanisława Moniuszki). Pracował również jako redaktor naczelny „Przeglądu Muzycznego”, recenzent muzyczny w „Kurierze Poznańskim” oraz sprawozdawca muzyczny w kwartalniku „Muzyka Polska”.

W latach 1939−1945 został wysiedlony przez okupantów niemieckich i przebywał w majątku Tadeusza Halperta w Jeleńcu k. Ostrowca Świętokrzyskiego, gdzie oficjalnie był zatrudniony jako prawnik kancelarii, a w rzeczywistości udzielał prywatnych lekcji muzyki, przygotowywał materiały do podręczników z zakresu muzyki wokalnej, a także komponował.

Od 1945 (przeniesienie służbowe z Poznania) prowadził katedrę kompozycji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (obecnej Akademii Muzycznej). W 1951 został honorowym dyrektorem artystycznym Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych.

Osiągnięcia

Był autorem wielu prac z zakresu pedagogiki wokalnej. Otrzymał liczne nagrody artystyczne i odznaczenia państwowe.

Interesował się zwłaszcza muzyką chóralną i reprezentował w niej konsekwentny styl narodowy czerpiący wzory z polskiej muzyki ludowej. Był uczniem Władysława Żeleńskiego, Maksymiliana Steinberga, Józefa Wihtola i Vincenta d’Indy'ego oraz twórcą polskiej nowoczesnej pieśni chóralnej a cappella. Przygotował fundamentalny repertuar dla polskiego ruchu śpiewaczego. Rozwinął w znaczący sposób fakturę chóralną wzorując się niejednokrotnie na fakturze instrumentalnej. W niektórych rozwiniętych formach wprowadził technikę wariacyjną. Jego opracowania pieśni ludowych były bardzo oryginalne, świeże i wnikające w treść pieśni.

Opracował około stu pieśni a capella. Jego dorobek publicystyczny obejmuje 483 pozycje, w tym 379 recenzji i sprawozdań z imprez muzycznych, 28 recenzji wydawnictw muzycznych i około 80 artykułów o problematyce muzycznej. Swoje doświadczenia dotyczące dyrygentury chóralnej zawarł w książce pt. Podstawowe uwagi dla dyrygentów chórowych (Kraków, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1951).

Jego uczniami byli, m.in. Juliusz Łuciuk, Lucjan Kaszycki, Jan Janca, Krzysztof Meyer, Krzysztof Penderecki i Jan Fotek.

Życie prywatne

Grób Stanisława Wiechowicza na cmentarzu Rakowickim w Krakowie

7 lutego 1917 ożenił się z pianistką, Walentyną Nikołajewną Szaposznikow (zm. 1938). W 1941 ożenił się ponownie, na wygnaniu w Ostrowcu Świętokrzyskim, z Marią Krystyną Sękowską (1902−1982).

Zmarł 12 maja 1963 w Krakowie, pochowany na cmentarzu Rakowickim (kwatera FD-płn-2).

Ważniejsze kompozycje

• Babie lato (1922)
• Chmiel na orkiestrę (1927)
• Pastorałki (1927)
• Kantata romantyczna (1930)
• Dzień słowiański (1929)
• Ulęgałki (1944)
• Kasia (1946)
• Na glinianym wazoniku (1947)
• Kantata żniwna (1948)
• Kantata mickiewiczowska (1950)
• Koncert staromiejski (1954)
• Passacaglia i fuga (1960)
• List do Marc Chagalla (1961); pamięci Janusza Korczaka)
• Mruczkowe bajki, Kolędziołki beskidzkie, Pragną oczki, Kujawiak
• utwory orkiestralne (parafrazy pieśni ludowych)

Ordery i odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy (1963)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (22 lipca 1952)
• Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)
• Złota Odznaka Honorowa z Wieńcem Laurowym Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych (1959)
• Złota Odznaka Honorowa Zjednoczenia Polskich Zespołów Śpiewaczych (1933)
• Order Świętego Sawy (Jugosławia, 1930)

Nagrody

• I nagroda na konkursie ogłoszonym z okazji Wszechsłowiańskiego Zjazdu Śpiewaczego za Oj ty wolo na chór mieszany (1928)
• Złoty Medal Wystawy Paryskiej za taniec weselny Chmiel (1937)
• Państwowa Nagroda Muzyczna za całokształt działalności kompozytorskiej (1939)
• I nagroda na Krajowym Konkursie Olimpijskim i brązowy medal olimpijski na Międzynarodowym Olimpijskim Konkursie Sztuki w Londynie za Kantatę żniwną (olimpijską) na 8-głosowy chór mieszany (1948)
• Państwowa Nagroda Artystyczna II stopnia za prace chóralne, oparte na motywach ludowych, specjalnie za Kantatę żniwną (1950)
• I nagroda na Festiwalu Muzyki Polskiej za suitę Kasia na orkiestrę smyczkową i 2 klarnety (1951)
• nagroda Związku Kompozytorów Polskich za całokształt działalności muzycznej (1953)
• I nagroda na konkursie kompozytorskim zorganizowanym z okazji Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie za Koncert staromiejski na wielką orkiestrę smyczkową (1955)
• nagroda muzyczna m. Krakowa (1955)
• Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za List do Marc Chagalla na głosy solowe, recytatorów, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1961)
• nagroda muzyczna PR i ZAiKS (1962)

Źródło:.

Bibliografia

podstawowa

• Jolanta Bylczyńska, Twórczość chóralna Stanisława Wiechowicza, Sopot 1966.

uzupełniająca

• Adam Mrygoń, Stanisław Wiechowicz: działalność. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1982.
• Adam Mrygoń, Stanisław Wiechowicz: twórczość; cz. 2. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989.
• Jerzy Kurcz (red.).Stanisław Wiechowicz in memoriam : materiały z sympozjum w 100-lecie urodzin i 30-lecie śmierci Stanisława Wiechowicza, Kraków: Akademia Muzyczna. Katedra Wychowania Muzycznego. Zakład Chóralistyki, 1993.
• Adam Mrygoń: Wiechowicz, Stanisław. [w:] The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol.27. Macmillan Publishers Limited, 2001. ISBN 0-333-60800-3 ; 1-56159-239-0
• Ewa Mizerska-Golonek (red.), Stanisław Wiechowicz: by czas nie zaćmił i niepamięć. Kraków: Akademia Muzyczna, 2005.
• Małgorzata Sternal (red.), Do kultury muzycznej droga najwłaściwsza: zagadnienia twórczości, wykonawstwa i edukacji muzycznej - wokół postaci i idei Stanisława Wiechowicza. Kraków: Akademia Muzyczna w Krakowie, 2015.

Linki zewnętrzne

• Biografia Stanisława Wiechowicza w Polskim Centrum Informacji Muzycznej
• Stanisław Wiechowicz, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-08-14] .