Stefan Stuligrosz
Stefan Stuligrosz (ur. 26 sierpnia 1920 w Poznaniu, zm. 15 czerwca 2012 w Puszczykowie[2]) – polski dyrygent chórów, twórca Chóru Chłopięco-Męskiego „Poznańskie Słowiki”, kompozytor. Kawaler Orderu Orła Białego.
 Stefan Stuligrosz z chórem „Poznańskie Słowiki” podczas koncertu w kościele Najświętszego Serca Pana Jezusa w Śremie, 25 kwietnia 2009 | |
| Pseudonim |
Druh |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
26 sierpnia 1920 |
| Data i miejsce śmierci |
15 czerwca 2012[1] |
| Instrumenty | |
| Typ głosu | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Zespoły | |
| Poznańskie Słowiki | |
| Odznaczenia | |
                
| |
Życiorys
edytujUrodził się 26 sierpnia 1920 roku jako najstarsze dziecko Piotra (urzędnika pocztowego) i Marianny z Błotnych (była w młodości solistką starołęckiego Koła Śpiewaczego Polskiego)[3]. Miał młodsze rodzeństwo – siostry Teresę, Wandę, Dorotę i brata Bogdana[potrzebny przypis].
W siódmym roku życia rozpoczął naukę w szkole powszechnej przy ul. św. Antoniego na poznańskiej Starołęce (śpiewu uczyła go tam Wanda Jordan-Matyjowa)[3]. W latach 1931–1937 był uczniem Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu (maturę zdał po wojnie w Gimnazjum im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu). Już jako uczeń założył chór Miniaturka, złożony ze swoich kolegów ze szkoły[4]. Od 1937 aż do wybuchu II wojny światowej uczył się kupiectwa w Domu Handlowym Woźniaka. W okresie okupacji prowadził zajęcia konspiracyjnego chóru, występującego w poznańskich kościołach i prowadzonego wcześniej przez ks. Wacława Gieburowskiego, pracując zawodowo w narzędziowni Zakładów Cegielskiego[5]. W 1945 oficjalnie założył Chór Chłopięco-Męski im. Wacława Gieburowskiego („Poznańskie Słowiki”) i został jego kierownikiem artystycznym i dyrygentem; od 1950 chór działa przy Filharmonii Poznańskiej.
Stuligrosz ukończył studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego (1950, Sekcja Muzykologii) oraz na Wydziale Wokalnym i Wydziale Kompozycji, Teorii i Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej (późniejszej Akademii Muzycznej) w Poznaniu (1953). Z tą uczelnią przez wiele lat współpracował jako pedagog (od 1973 profesor), wykładowca dyrygentury chóralnej, kierownik Katedry Chóralistyki, dziekan Wydziału Wokalnego, prorektor i rektor (1967–1981). Był także 63 kierownikiem Redakcji Muzycznej Rozgłośni Polskiego Radia w Poznaniu.
Wieloletnia praca z „Poznańskimi Słowikami” przyniosła mu międzynarodowe uznanie i liczne nagrody. Chór pod dyrekcją Stuligrosza koncertował w wielu krajach Europy, w USA, Kanadzie, Japonii. W 1992 chór wystąpił w Koncercie Galowym w Dniu Narodowym Polski na Wystawie Światowej EXPO w Sewilli.
Był prezesem Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu[6].
W 2002, wraz z 25 innymi osobami, był sygnatariuszem listu w obronie abpa Juliusza Paetza, podejrzewanego o seksualne molestowanie kleryków[7].
Życie prywatne
edytujMiał żonę Barbarę[8] (zm. 1999) i trzy córki – Annę, Marię i Stefanię[9]. Był stryjem posła Michała Stuligrosza[10].
Śmierć i pogrzeb
edytujZmarł 15 czerwca 2012 roku w szpitalu w Puszczykowie wskutek komplikacji po udarze mózgu. W holu głównym poznańskiego Urzędu Miasta wyłożono Księgę Kondolencyjną pamięci profesora Stefana Stuligrosza, w której każdy mógł zostawić swój wpis[11]. Został pochowany na cmentarzu komunalnym na Junikowie (pole 14-2-4-2)[12]. W dniu pogrzebu 23 czerwca 2012 w katedrze poznańskiej wystawiona została trumna z ciałem profesora. Honorową wartę pełnili dawni i aktualni śpiewacy Poznańskich Słowików, a uroczystej mszy świętej pogrzebowej przewodniczył arcybiskup metropolita poznański Stanisław Gądecki. Koncelebrowali ją wszyscy księża biskupi pomocniczy[13].
Kompozycje
edytujStuligrosz skomponował ponad 600 utworów, przede wszystkim religijnych utworów chóralnych, w tym:
- O matko miłościwa
- Modlitwa eucharystyczna do słów Jana Pawła II
- Missa Brevis
- Cantate Domino
- Matko niebieskiego Pana
- Nie lękaj się
- Singen wir mit Froehlichkeit
- Jauchzeit, ihr Himmel
- Maria durch ein Dornwald ging
- Alleluja, Zdrowaś Maryjo
- Msza Niedzielna
- Missa in honorem Sanctae Faustine
- Gorzkie Żale
Wraz z chórem nagrał wiele płyt.
Publikacje
edytuj- Telefon z Watykanu (1994, ISBN 83-85203-14-1)
- Piórkiem Słowika. O najbliższych, Poznaniu, muzyce i drogowskazach życia, cz. 1, (Media Rodzina, Poznań 1995, ISBN 83-85594-24-8)
- Piórkiem Słowika. O najbliższych, Poznaniu, muzyce i drogowskazach życia, cz. 2, (Media Rodzina, Poznań 2000. ISBN 83-7278-015-3)
- Piórkiem Słowika. O najbliższych, Poznaniu, muzyce i drogowskazach życia, cz. 3, (Media Rodzina, Poznań 2010. ISBN 978-83-7278-443-8)
- Pasja życia. (Fundacja „Chór Stuligrosza – Poznańskie Słowiki”, Poznań 2000. ISBN 83-914381-0-4)
Ordery i odznaczenia
edytuj
- Order Orła Białego (2010)[14][15]
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (18 lipca 1997)[16]
- Order Sztandaru Pracy I klasy (1986)[17]
- Order Sztandaru Pracy II klasy (1980)[17]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1973)[17]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1955)[17]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1955)[18][17][17]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)[19]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (28 lutego 1955)[20]
- Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (25 sierpnia 2005)[21][22]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej
- Order Ecce Homo
- Order Uśmiechu (1990)[17]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony dla Kultury Narodowej” (1984)[17]
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Sylwestra (Watykan)[23]
Nagrody i wyróżnienia
edytuj- 1976, 1984 – laureat dwóch Nagród Państwowych I stopnia
- 1954 – Nagroda miasta Poznania
- 1992 – Honorowy Obywatel Miasta Poznania[24][23]
- 29 maja 1995 – tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
- 2000 – Medal Polonia Mater Nostra Est
- 2000 – tytuł Gigant Roku 2000 według poznańskiego oddziału „Gazety Wyborczej”, trzecie miejsce w plebiscycie tej gazety na Wielkopolanina XX wieku – za Cyrylem Ratajskim i Wiktorem Degą
- 2000 – doktorat honorowy Papieskiego Instytutu Muzyki Sakralnej w Rzymie
- 2002 – doktorat honorowy Akademii Muzycznej w Poznaniu
- 2002 – Złoty Hipolit[25]
- 2005 – Diamentowa Batuta Polskiego Radia
- 2008 – nagroda „Mistrz Mowy Polskiej"
- 2007 – Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego
- 2009 – doktorat honorowy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- 2010 - Honorowy Obywatel Kamienia Pomorskiego[26]
Zagranica uhonorowała Stefana Stuligrosza m.in. symbolicznymi kluczami do Nowego Jorku, Filadelfii, Cleveland i Chicago.
W 2012 Papieska Rada ds. Kultury przyznała Stefanowi Stuligroszowi Medal Per Artem ad Deum (Przez sztukę do Boga). W imieniu nieżyjącego już laureata, 29 września 2012 medal odebrali w Targach Kielce Maciej Wieloch, dyrygent Chóru Poznańskie Słowiki i Wojciech Nentwig, dyrektor Filharmonii Poznańskiej.
Upamiętnienie
edytuj- 15 czerwca 2013 w pierwszą rocznicę śmierci przed kościołem przy ulicy Grobla w Poznaniu odsłonięto symboliczny nagrobek profesora[27][28].
- 14 czerwca 2015 jego imieniem nazwany został oficjalnie plac przed Akademią Muzyczną w Poznaniu[29][30]. Pomysł narodził się trzy lata wcześniej i złożył go dyrektor Filharmonii Poznańskiej Wojciech Nentwig w czerwcu 2012 roku, podczas uroczystego żałobnego posiedzenia Senatu Akademii Muzycznej w Poznaniu[31].
Nagrania wspomnień Stefana Stuligrosza
edytuj- TVP Historia Program „Notacje historyczne” Stefan Stuligrosz. Ciężkie czasy
- TVP Historia. Program „Notacje historyczne” Stefan Stuligrosz. Nie poddać się
Przypisy
edytuj- ↑ Gazeta.pl 'Stefan Stuligrosz nie żyje. Miał 92 lata'. [dostęp 2012-06-16]. (pol.).
- ↑ Stefan Stuligrosz. rejestry-notarialne.pl.
- ↑ a b Tadeusz Świtała, Laureaci Nagród. Nagrody Miasta Poznania w dziedzinie kultury i sztuki za rok 1984. Część druga, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3/1986, s.142-143, ISSN 0137-3552
- ↑ Notacje historyczne - Stefan Stuligrosz. Ciężkie czasy [online], VOD Tvp.pl [dostęp 2018-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-26] (pol.).
- ↑ Gabriela Ułanowska „Druh ze Słowiczej Rodziny” Express Bydgoski 6 sierpnia 2011 https://web.archive.org/web/20160304200527/http://express.bydgoski.pl/210107,Druh-ze-Slowiczej-Rodziny.html
- ↑ O Towarzystwie Muzycznym im. Henryka Wieniawskiego. Towarzystwo Muzyczne im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu. [dostęp 2018-10-07]. (pol.).
- ↑ List otwarty w obronie dobrego imienia abp. Paetza. Wyborcza.pl, 28.02.2002. [dostęp 2022-03-15].
- ↑ Panu Bogu udała się starość. 2012-03-28. [dostęp 2015-06-16].
- ↑ Stefan Stuligrosz: Przypominamy historię jego życia. Gloswielkopolski.pl, 2012-06-15. [dostęp 2015-11-23].
- ↑ Michał Stuligrosz. [dostęp 2015-06-16].
- ↑ Poznaniacy wpisują się do księgi pamięci Stefana Stuligrosza. naszemiasto.pl, 2012-06-20. [dostęp 2015-06-16].
- ↑ Stefan Stuligrosz – miejsce pochówku na Junikowie w Poznaniu
- ↑ Ryszard Grobelny: Śmierć profesora Stuligrosza to wielka strata dla Poznania. [dostęp 2012-06-15].
- ↑ Order Orła Białego dla prof. Stuligrosza [online], epoznan.pl [dostęp 2023-09-04] (pol.).
- ↑ Order Orła Białego dla prof. Stuligrosza | Wielkopolski Urząd Wojewódzki w Poznaniu [online], poznan.uw.gov.pl [dostęp 2023-09-04].
- ↑ M.P. z 1997 r. nr 69, poz. 680 „za wybitne zasługi dla kultury polskiej, za osiągnięcia w pracy artystycznej i społeczno-wychowawczej z młodzieżą”.
- ↑ a b c d e f g h Maciej Roman Bąbicki: Kto jest kim w Polsce nowego millenium 2000-2002. Poznań: 2004, s. 508.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410 - Uchwała Rady Państwa z dnia 28 lutego 1955 r. nr 0/350 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-09-04] (pol.).
- ↑ Warszawa. Odznaczeni Gloria Artis. e-teatr.pl, 6 września 2005. [dostęp 2011-07-01].
- ↑ a b Honorowi Obywatele Miasta Poznania. 1992. Stefan Stuligrosz.. poznan.pl. [dostęp 2024-08-26].
- ↑ Honorowi i zasłużeni obywatele Miasta Poznania. [dostęp 2013-02-17].
- ↑ Towarzystwo im. Hipolita Cegielskiego [online], www.thc2.org.pl [dostęp 2021-03-18].
- ↑ l, Stuligrosz i Nottenkamper zostali honorowymi mieszkańcami Kamienia Pomorskiego [online], ikamien.pl [dostęp 2023-11-09] (pol.).
- ↑ Rocznica śmierci profesora Stuligrosza. Radio Merkury S.A – Polskie Radio, 2013-06-15. [dostęp 2015-06-16].
- ↑ Tablica, stefanki i Zimoch. Poznań upamiętni prof. Stuligrosza. 2013-06-12. [dostęp 2015-06-16].
- ↑ Po śpiewankach – otwarto plac Stuligrosza. 2015-06-14. [dostęp 2015-06-14].
- ↑ Plac Stefana Stuligrosza w Poznaniu. Od niedzieli już oficjalnie. 2015-06-14. [dostęp 2015-06-14].
- ↑ Plac Stefana Stuligrosza. [dostęp 2015-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-25)].
Bibliografia
edytuj- Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 1269–1270.
- Stefan Stuligrosz na Filmweb.
- Stefan Stuligrosz: Przypominamy historię jego życia. Gloswielkopolski.pl, 2012-06-15. [dostęp 2015-11-23].