Wikipedia

Stróże Małe

wieś w województwie podkarpackim

Stróże Małe – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[4][5].

Stróże Małe
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

sanocki

Gmina

Sanok

Liczba ludności (2021)

374[2]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-500[3]

Tablice rejestracyjne

RSA

SIMC

0359698[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sanok, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Położenie na mapie powiatu sanockiego
Mapa konturowa powiatu sanockiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Stróże Małe”
Ziemia49°32′21″N 22°11′02″E/49,539167 22,183889[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Między 1 lutego a 1 kwietnia 1977 w gminie Zagórz[6][7].

Historia

edytuj

Według przekazów nazwa wsi mogła pochodzić od dawnych straży na rzecz zamku w Sanoku, pełnionych na okolicznych wzgórzach[8]. Strażnicy mieli osiedlić się w dolinach nad potokami i stąd przyjęto nazwy wsi Stróże Małe i Wielkie[8].

W XV wieku Dupplex Stroscha, Strosze[9]. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[10], w drugiej połowie XVII wieku należała dzierżawy Sanoczek starostwa sanockiego[11].

W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej Stróże Małe i Stróże Wielkie był Jan Tchorznicki (zm. 1868)[12][13]

. Później obiema wsiami władali spadkobiercy Jana Tchorznickiego[14]. W 1886 właścicielami Stróży Małych byli spadkobiercy Kornelii Tchórznickiej[15]. W 1890 właścicielkami tabularnymi dóbr we wsi były Józefa Rylska, Maria Szeliska i Teofila Tchórznicka[16][9], w 1897, 1904 Józefa Rylska[17][18]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar leśny 185 ha[19]. Spadkobiercą majątku został Aleksander Mniszek-Tchorznicki[20][21][19][22][23], który w 1911 jako właściciel tabularny posiadał 133 ha[24].

W Stróżach Małych znajduje się kapliczka murowana z początku XIX wieku[25]. We wsi istnieje Kościół Matki Boskiej Bolesnej, jako kaplica przynależący do parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (wcześniej przynależący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku, dekretem z 14 sierpnia 1958 włączony do parafii Przemienienia Pańskiego[26]). W 1895 we wsi został wywiercony szyb naftowy o głębokości 315 m, należący do Anglika Perkinsa[27].

Pod koniec XIX wieku obie wsie Stróże leżały w odległości 3,7 km od Sanoka, nad potokami uchodzącymi do rzeki San w tym mieście[9]. Leżały na wschodnim stoku pasma górskiego, zarośniętego lasem bukowym[9]. Stróże Małe były wówczas położone na wzniesieniu o wysokości 351 m n.p.m.[9]. Około 1890 we wsi było 47 domów i 280 mieszkańców (z czego 274 wyznania rzymskokatolickiego i 6 wyznania izraelickiego)[9].

W 1913 w Sanoku została ustanowiona ulica Stróżecka (późniejsza ul. Stanisława Konarskiego)[28].

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie sanockim województwa lwowskiego. Do 1939 wieś zamieszkiwali Polacy i Rusini, określający siebie jako Rusnaki[8]. Było wówczas około 67 numerów domów[29]. Ludność wynosiła wtedy 415 osób, prawie wyłącznie wyznania greckokatolickiego, zaś 7 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego[8]. Posługiwali się oni językiem polskim oraz ruskim z domieszką polskiego[8]. Ludność zajmowała się uprawą roli o charakterze małorolnym[30]. We wsi powszechne było pozdrowienie Sława Izusu Chrystu[29]. W latach 1945–1946 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj i we wsi Stróże Wielkie 6 Polaków oraz spalili gospodarstwa pozostałe po rodzinach przesiedlonych do ZSRR[31].

Przez wieś przepływało wtedy dwa potoki[8]. Przed 1939 we wsi została postawiona kapliczka prywatna[32]. We wsi funkcjonowała szkoła[33]. We wcześniejszych latach istniała czytelnia Proswity, którą zamknięto z uwagi na działalność komunistyczną[29].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Został założony klub piłkarski, LKS Płowce/Stróże Małe, który funkcjonuje w ramach wsi Płowce i Stróże Małe[34].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 131896
  2. ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2021 rok [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 12 maja 2022, s. 4 [dostęp 2022-07-22] (pol.).
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1211 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 2, poz. 11
  7. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 8, poz. 32
  8. ↑ a b c d e f Archiwum 1939 ↓, s. 1.
  9. ↑ a b c d e f Stróże Małe i Wielkie (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 412..
  10. ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
  11. ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 256.
  12. ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 210.
  13. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem. Lwów: 1868, s. 211.
  14. ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 80.
  15. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 187.
  16. ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 200.
  17. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 184.
  18. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 170.
  19. ↑ a b Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
  20. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 159.
  21. ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 159.
  22. ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 215.
  23. ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 164.
  24. ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 20.
  25. ↑ Ewa Śnieżyńska-Stolot, Franciszek Stolot: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. I: Województwo krośnieńskie (zeszyt 2: Lesko, Sanok, Ustrzyki Dolne i okolice). Warszawa: Instytut Sztuki PAN, 1982, s. 122. ISBN 83-221-0158-9.
  26. ↑ Adam Sudoł: Polska Ojczyzna moja. Część II. Sanok: 1999, s. 10.
  27. ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 32, s. 3, 10 listopada 1895. 
  28. ↑ Ludwik Glatman. Nowe nazwy ulic Wielkiego Sanoka (dokończenie). „Tygodnik Ziemi Sanockiej”. Nr 36, s. 2, 31 sierpnia 1913. 
  29. ↑ a b c Archiwum 1939 ↓, s. 6.
  30. ↑ Archiwum 1939 ↓, s. 1, 4.
  31. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 961, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  32. ↑ Archiwum 1939 ↓, s. 5.
  33. ↑ Archiwum 1939 ↓, s. 8.
  34. ↑ Ludowy Klub Sportowy Płowce/Stróże Małe. 90minut.pl. [dostęp 2014-10-16].

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stróże_Małe&oldid=74284577”
  NODES
admin 1