Wikipedia

Teatr Polski w Bielsku-Białej

zabytkowy budynek teatru w Bielsku-Białej

Teatr Polski w Bielsku-Białej – założony w 1890 teatr dramatyczny, znajdujący się w Bielsku-Białej, w zabytkowym gmachu w centrum miasta, na historycznym Dolnym Przedmieściu, przy ul. 1 Maja.

Teatr Polski w Bielsku-Białej
Zabytek: nr rej. A-459/86 z 27 października 1986[1]
Ilustracja
Gmach Teatru Polskiego w Bielsku-Białej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bielsko-Biała

Adres

ul. 1 Maja 1,
43-300 Bielsko-Biała

Typ budynku

teatr

Styl architektoniczny

eklektyzm

Architekt

Emil Ritter von Förster

Rozpoczęcie budowy

1889

Ukończenie budowy

1890

Pierwszy właściciel

Teatr Miejski w Bielsku

Położenie na mapie Bielska-Białej
Mapa konturowa Bielska-Białej, w centrum znajduje się punkt z opisem „Teatr Polski w Bielsku-Białej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Teatr Polski w Bielsku-Białej”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Teatr Polski w Bielsku-Białej”
Ziemia49°49′16″N 19°02′43″E/49,821111 19,045278
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Tylna elewacja budynku
Scena z kurtyną z 1890 r.

Budynek teatru

edytuj

Gmach Teatru Polskiego został wzniesiony w latach 1889–1890 według projektu wiedeńskiego architekta Emila von Förstera w stylu eklektycznym z przewagą neoklasycyzmu i neobaroku, z wykorzystaniem motywu rzymskiego łuku triumfalnego na fasadzie ozdobionej ponadto posągami Apolla oraz muz: Melpomeny i Talii.

Teatr w swoim kształcie, zgodnie z założeniem Förstera, przypomina Operę Wiedeńską i Teatr Narodowy w Budapeszcie. Do dziś zachowała się kurtyna z 1890 przedstawiająca Taniec Nimf, wykonana w pracowni Franciszka Rottonary.

W latach 1904–1905 nastąpiła przebudowa według projektu biura projektowego Fellner & Helmer w Wiedniu.

W kwietniu 2008 zakończył się generalny remont elewacji teatru, wraz z konserwacją wszystkich rzeźb, iluminacją, a także wymianą poszycia dachowego. Budynek zyskał również nową, obrotową scenę, klimatyzację i nowe oświetlenie, a piwnicę zaadaptowano na kawiarnię.

Przed budynkiem teatru znajduje się replika zabytkowej fontanny z 1895, podarowanej miastu przez budowniczych bielskich wodociągów.

Historia

edytuj

Teatr Miejski w Bielsku (1890–1945)

edytuj

Początki teatru w Bielsku-Białej sięgają drugiej połowy XIX wieku – reprezentacyjny teatr miejski miał być wizytówką nowoczesnych i szybko rozwijających się ośrodków miejskich, jakimi były Bielsko i, w mniejszym stopniu, Biała. Tradycje teatralne miasta są jednak jeszcze starsze, ponieważ pierwsza scena została stworzona po 1786 roku przez księcia Franciszka Sułkowskiego, w dawnym browarze zamkowym. Niewykluczone, że w latach 1791–1792 na jej deskach występowała austriacka grupa teatralna kierowana przez Daniela Eisenberga[2][3].

W 1887 powołano Komitet Budowy Teatru, który 1 stycznia 1888 zaapelował do mieszkańców Bielska, Białej i Lipnika o udział w dobrowolnej zbiórce pieniędzy na ten cel. Zbiórka przyniosła znakomite efekty (uczestniczyli w niej zarówno bogaci fabrykanci, jak i zwykli obywatele).

W obecnym eklektycznym gmachu przy dzisiejszej ul. 1 Maja Teatr Miejski w Bielsku otworzył swe podwoje 30 września 1890. Pierwszym przedstawieniem Sen nocy letniej Williama Szekspira.

Początkowo w teatrze działała wyłącznie zawodowa scena niemiecka[4]. Dopiero w 1921 polscy działacze założyli Towarzystwo Teatru Polskiego, które amatorsko przygotowywało własne spektakle, a także zapraszało polskie przedstawienia z innych miast. W 1934 TTP uzyskało dostęp do sceny Teatru Miejskiego i odtąd trzy dni w tygodniu przeznaczone były na polskie przedstawienia, a w 1938 otrzymało pozwolenie od MSW na prowadzenie „stałego przedsiębiorstwa teatralnego dramatycznego i operetkowego w gmachu Teatru Miejskiego w Bielsku”. Plany stworzenia w Bielsku polskiego teatru pokrzyżowała II wojna światowa.

Teatr Miejski w Bielsku uważany był za jedną z najlepszych scen prowincjonalnych Austro-Węgier, a w okresie międzywojennym był jedyną w Polsce zawodową sceną niemiecką, niezmiennie zachowując wysoki poziom. Członkami bielskiego zespołu byli m.in. Karl Gutmann czy Viktor Stiasny, a gościnnie występowały największe sławy teatrów austriackich, a później niemieckich oraz (dzięki staraniom TTP) polskich.

Teatr Polski w Bielsku-Białej (od 1945)

edytuj

Członkowie przedwojennego Towarzystwa Teatru Polskiego reaktywowali scenę w czerwcu 1945, wystawiając Krakowiaków i górali Jana Kamińskiego, jednak pierwsza premiera „Teatru Polskiego” („Pan Jowialski” Aleksandra Fredry) odbyła się 18 października 1945 w Cieszynie. Stało się tak dlatego, iż twórca powojennego Teatru Polskiego, Stanisław Kwiatkowski, zamierzał bazą teatru zrobić Cieszyn ze sceną filialną w Bielsku. Jednak ze względu na niekorzystną sytuację polityczną (granica na Olzie) i problemy lokalowe, to cieszyński teatr, aż do lat 90. XX wieku, stał się filią Teatru Polskiego w Bielsku-Białej.

Mimo skromnych możliwości finansowych, bielsko-cieszyński teatr uważany był, m.in. przez Leona Schilerra, za jedną z sześciu najlepszych scen w kraju. Być może dlatego został upaństwowiony już w 1949.

W okresie powojennym zaczął się czas budowania solidnego teatru skupionego na pracy dla lokalnej publiczności, niekiedy realizującego przedsięwzięcia o randze ogólnopolskiej (np. Dziady w reż. M. Górkiewicza w 1965 czy Jeremiasz Karola Wojtyły wystawiony w przeddzień stanu wojennego).

Działalność teatru

edytuj

Teatr Polski pod dyrekcją Roberta Talarczyka (2005–2013) kładł nacisk na najnowszą dramaturgię polską i środkowoeuropejską, a także spektakle o tematyce społecznej i historycznej (Żyd, Piaskownica, Intercity czy Testament Teodora Sixta, który wywołał debatę o tożsamości lokalnej), pojawiło się też więcej przedstawień muzycznych (np. Korowód według Marka Grechuty). Realizowane były również przedstawienia rozrywkowe, jak np. teatralna inscenizacja serialu telewizyjnego ’Allo ’Allo!.

Od 2013 dyrektorem naczelnym i artystycznym Teatru jest Witold Mazurkiewicz. W tym czasie na deski bielskiej sceny trafiły między innymi zrealizowane w nurcie teatru zaangażowanego spektakle „Ifigenia” (reż. Paweł Wodziński) oraz „Królowa Margot. wojna skończy się kiedyś” (reż. Wojciech Faruga). Przedstawienia pt. „Lalka” w reżyserii Anety Groszyńskiej (i adaptacji Artura Pałygi) oraz „Nocami i dniami będę tęsknić za Tobą” (adaptacja „Nocy i dni” Dąbrowskiej autorstwa Zuzanny Bućko i Szymona Bogacza) w reżyserii Julii Mark.Wystawiana była także klasyka europejskiego dramatu: zrealizowany przez Grzegorza Suskiego „Makbet” Szekspira oraz „Wujaszek Wania” Czechowa w klasycznym ujęciu Waldemara Śmigasiewicza. Na Małą Scenę Teatru Polskiego trafiają zaś przede wszystkim współczesne teksty, takie jak „Natasza” Jarosławy Pulinowicz (reż. Małgorzata Siuda), czy „Humanka” Jarosława Murawskiego (reż. Agata Puszcz).

W Teatrze zrealizowano również przedstawienia muzyczne – „Zorba” – pierwszy pełnowymiarowy musical na bielskiej scenie, z nagrodzoną Złotą Maską rolą tytułową Tomasza Lorka (oraz trzema nominacjami do Złotych Masek: dla Witolda Mazurkiewicza za reżyserię, Grzegorza Policińskiego za scenografię i dla Grażyny Bułki za rolę Hortensji/Bubuliny), „Sześć wcieleń Jana Piszczyka” w reżyserii Wojciecha Kościelniaka (Złote Maski w kategoriach: spektakl roku i scenografia), czy „Człowiek z La Manczy” w reżyserii Witolda Mazurkiewicza.

Teatr Polski od 2013 roku realizuje cykl „Spektakli bez barier” – dostępnych dla widzów niewidomych i słabowidzących (z audiodeskrypcją) oraz dla niesłyszących (z tłumaczeniem na język migowy). Projekt ten otrzymał Nagrodę Specjalną w prestiżowym konkursie Śląska Rzecz.

Aktorzy

edytuj
Współpracujący z teatrem aktorzy
Inni współpracownicy teatru

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ Grzegorz Madej. Książąt Sułkowskich na Bielsku romanse z Talią i Melpomeną. „Kalendarz beskidzki”, s. 36, 2016. 
  3. ↑ Grzegorz Madej: Bielska linia książęcego rodu Sułkowskich (1786-1918). Bielsko Biala: Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej, 2018, s. 347. ISBN 978-83-881-0554-8.
  4. ↑ Jacek Kachel, Stadt Theater in Bielitz, Kraków 2015, ISBN 978-83-942863-0-9.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teatr_Polski_w_Bielsku-Białej&oldid=71654595”
  NODES
Intern 1
iOS 1
mac 8
multimedia 1
os 18