Tecophilaeaceae

*Tecophilaeaceae*
	; Tecophilaea cyanocrocus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	Tecophilaeaceae
	Nazwa systematyczna
	Tecophilaeaceae Leyb.; Bonplandia 10: 370. Dec 1862
	Typ nomenklatoryczny
	Tecophilaea Bertero ex Colla (1836)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tecophilaeaceae – rodzina roślin jednoliściennych z rzędu szparagowców (Asparagales). Obejmuje 8–9 rodzajów z 27 gatunkami^[2]^[4] występującymi w Kalifornii, Chile oraz Afryce środkowej i południowej. Są to cebulowe geofity z ogonkowymi liśćmi. Kwiaty niewielkie^[2] do całkiem okazałych^[5], zebrane w kwiatostany, z rozpostartymi promieniście listkami okwiatu, ale często z jedną osią symetrii z powodu budowy pręcików i słupkowia^[2]. Nie mają znaczenia ekonomicznego poza spotykanymi w uprawie, sadzonymi jako rośliny ozdobne błękitka sercolistna Cyanastrum cordifolium i Tecophilaea cyanocrocus^[4].

Morfologia

Zephyra elegans

Pokrój: Byliny o podziemnej, kulistej lub elipsoidalnej bulwocebuli, z której wyrastają liście i pęd kwiatowy^[4]. Bulwocebula często okryta jest włóknistą tuniką^[5].
Liście: Odziomkowe i tylko w rodzaju Walleria skrętolegle wyrastają także na pędzie nadziemnym. Ich nasada jest często pochwiasta. Liście są siedzące i równowąskolancetowate (u rodzajów błękitka Cyanastrum i Kabuyea) lub ogonkowe i o blaszce lancetowatej do jajowatej, rzadko z nasadą sercowatą^[4].
Kwiaty: Obupłciowe, promieniste lub grzbieciste, pojedyncze lub zebrane w grona, często z przysadkami na szypułkach. Okwiat zbudowany jest z dwóch okółków listków, zrośniętych u nasady w rurkę^[4]. Listki zewnętrznego okółka zwykle zakończone są kończykami lub ośćmi^[5]. Pręcików jest sześć, wyrastają w dwóch okółkach, przy czym część rozwija się czasem jako płonne prątniczki. W kwiatach o symetrii grzbiecistej pręciki skierowane są zwykle ku górze. Nitka pręcika wnika między pylniki od nasady jego główki w postaci łącznika. Pylniki otwierają się porami. Zalążnia jest wpół dolna lub niemal górna i trójkomorowa^[4]. W każdej komorze rozwijają się dwa lub więcej zalążków ułożonych w dwóch rzędach^[5].
Owoce: Torebki pękające trzema klapami, zawierające liczne^[5], czarne lub brązowe nasiona^[4].

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kladów w rzędzie szparagowców Asparagales w obrębie jednoliściennych. Pozycję filogenetyczną rodziny w obrębie rzędu przedstawia poniższy kladogram^[2].

←

storczykowate Orchidaceae

Boryaceae

Blandfordiaceae

Lanariaceae

	asteliowate Asteliaceae

	przyklękowate Hypoxidaceae

	Ixioliriaceae

	Tecophilaeaceae

Doryanthaceae

kosaćcowate Iridaceae

Xeronemataceae

złotogłowowate Asphodelaceae

	amarylkowate Amaryllidaceae

	szparagowate Asparagaceae

Podział rodziny na rodzaje^[6]

Conanthera Ruiz & Pavon
Cyanastrum Oliv. – błękitka
Cyanella Royen ex L.
Eremiolirion J.C.Manning & F.Forest^[4]
Kabuyea Brummitt^[4]
Odontostomum Torr.
Tecophilaea Bertero ex Colla
Walleria J.Kirk
Zephyra D.Don

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-23] (ang.).
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-11-23]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 164–165. ISBN 978-1-84246-634-6.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 403–404. ISBN 1-55407-206-9.
↑ List of Genera in TECOPHILAEACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2020-08-02] (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-23] (ang.).

[reveal-3] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. PlantSystematics.org. [dostęp 2010-11-23]. (ang.).

[maarten-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 164–165. ISBN 978-1-84246-634-6.

[heywood-5] Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 403–404. ISBN 1-55407-206-9.

[mobot-6] List of Genera in TECOPHILAEACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2020-08-02] (ang.).

[2]

[4]

[5]

[1]

[3]

[6]