Trzciniak słowiczy
Trzciniak słowiczy[3] (Acrocephalus luscinius) – gatunek małego ptaka z rodziny trzciniaków (Acrocephalidae). Występował na wyspie Guam (Mariany, Oceania). Choć w 1967 miał być jeszcze pospolity, liczebność gwałtownie zmalała, a w 1969 był obserwowany po raz ostatni. Gatunek uznany za wymarły.
| Acrocephalus luscinius[1] | |||
| (Quoy & Gaimard, 1830) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
trzciniak słowiczy | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Taksonomia
edytujPo raz pierwszy gatunek opisali Quoy i Gaimard w 1830. Holotyp pozyskano podczas podróży korwety „Astrolabe”. Autorzy nadali nowemu gatunkowi nazwę Thryothorus luscinius[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza trzciniaka słowiczego w rodzaju Acrocephalus[5]. Klasyfikacja gatunku jest sporna. IOC i autorzy Handbook of the Birds of the World[5][6] rozdzielają trzciniaka słowiczego od atolowego (A. syrinx) i samotnego (A. rehsei) – przedstawicieli tych gatunków odróżnia wielkość, długość dzioba i pieśń. Dawniejsi autorzy do A. luscinius włączali również kilka innych trzciniaków: brunatnego (A. nijoi), mariańskiego (A. yamashinae) oraz polinezyjskiego (A. astrolabii); wszystkie 3 gatunki są wymarłe. A. luscinius uznawano również za synonim A. hiwae (trzciniak wielkodzioby), jednakże drugi z gatunków został później wyodrębniony[6] na podstawie badań genetycznych[7][8].
Morfologia
edytujDługość ciała wynosiła około 18 cm[6][9]. Był to największy spośród trzciniaków występujących na Marianach. Jego długość skrzydła (n=7) wynosiła 85,6 ± 3,2 mm, długość dzioba 37,1 ± 1,8 mm, długość ogona 85,9 ± 4,2 mm, zaś długość skoku 29,8 ± 1,2 mm[8]. Wierzch ciała miał wypłowiałą żółtooliwkową barwę. Grzbiet, kuper i ogon wyróżniały się bardziej rdzawooliwkowym kolorem, brew natomiast matowożółtym, podobnie jak i spód ciała. Tęczówka ciemnobrązowa. Górna szczęka ciemna, żuchwa jaśniejsza. Nogi i stopy jasnoszare[9].
Zasięg, ekologia i zachowanie
edytujTrzciniak słowiczy był endemitem wyspy Guam (Mariany, Mikronezja, Oceania)[9][10][6]. Ptaki tego gatunku występowały niemal wyłącznie na mokradłach i przyległej do nich roślinności, między innymi w zaroślach Leucaena leucocephala, oraz na obrzeżach lasów rosnących na wapiennym podłożu. Chroniły się w gęstych zaroślach i łatwiej było je usłyszeć, aniżeli zobaczyć. Głos kontaktowy opisano jako donośne i charakterystyczne czuk lub czak. Głośną i zróżnicowaną pieśń wykonywały długo[9].
Status
edytujIUCN uznaje trzciniaka słowiczego za gatunek wymarły (EX, Extinct)[10]. Do jego wymarcia doprowadził mangrowiec brunatny przypadkowo zawleczony na wyspę, który odpowiada za wyginięcie kilku innych gatunków ptaków na Guamie, między innymi muszarki rdzawopierśnej (Myiagra freycineti). Choć według informacji z 1967 lub 1968 wówczas trzciniaki słowicze były pospolite na wyspie, to już w 1969 dokonano ostatniej potwierdzonej obserwacji na bagnie Agana. Dodatkowymi czynnikami prowadzącymi do wyginięcia trzciniaków słowiczych były najpewniej niszczenie środowiska ich życia, użycie pestycydów i wprowadzenie na wyspy kotów oraz szczurów[9]. Poszukiwania prowadzone w latach 70. i 80. XX wieku nie przyniosły rezultatów[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Acrocephalus luscinius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Acrocephalus luscinius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Acrocephalidae Salvin, 1882 (1838) - trzciniaki - Brush, reed and swamp warblers (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-10].
- ↑ Dumont d'Urville, Jules-Sébastien-César: Voyage de la corvette l'Astrolabe. T. Zoologie. 1. 1830, s. 202–203.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bushtits, leaf warblers, reed warblers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-10]. (ang.).
- ↑ a b c d e Dyrcz, A. & Sharpe, C.J.: Guam Reed-warbler (Acrocephalus luscinius). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2018. [dostęp 2018-08-19].
- ↑ Cibois, A., Beadell, J.S., Graves, G.R., Pasquet, É., Slikas, B., Sonsthagen, S.A., Thibault, J.-C. & Fleischer, R.C.. Charting the course of reed-warblers across the Pacific islands. „Journal of Biogeography”. 38 (10), s. 1963–1975, 2011. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2011.02542.x.
- ↑ a b Saitoh, T., Cibois, A., Kobayashi, S., Pasquet, É. & Thibault, J.-C.. The complex systematics of the Acrocephalus of the Mariana Islands, western Pacific. „Emu”. 112 (4), s. 343–349, 2012. DOI: 10.1071/MU12012.
- ↑ a b c d e Julian P. Hume: Extinct Birds. Bloomsbury Publishing, 2017, s. 293–294. ISBN 978-1-4729-3745-2.
- ↑ a b Guam Reed-warbler Acrocephalus luscinius. BirdLife International. [dostęp 2018-08-19].