Trzecia Droga (Polska)
Trzecia Droga (pełna nazwa: Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe) – polska koalicja polityczna o charakterze centrowym i chadecko-liberalnym, powołana przed wyborami parlamentarnymi w 2023, zawiązana przez Polskie Stronnictwo Ludowe i Polskę 2050 Szymona Hołowni. Celem koalicji stało się stworzenie alternatywy dla dominujących na scenie politycznej Prawa i Sprawiedliwości oraz Platformy Obywatelskiej, przy jednoczesnej deklaracji współpracy z innymi ugrupowaniami opozycyjnymi wobec rządu skupionego wokół PiS (a mianowicie Koalicji Obywatelskiej i Lewicy)[1] oraz zapowiedziach powołania z nimi koalicyjnego rządu po wyborach[2]. Powołanie koalicji ogłoszono 27 kwietnia 2023. Z jej list oprócz dwóch partii formalnie tworzących TD w wyborach parlamentarnych wystartowały również, z puli kandydatów PSL, grupa sojuszników tej partii w ramach Koalicji Polskiej – środowiska konserwatywne (partia Centrum dla Polski, stowarzyszenie Młoda Polska, a także m.in. kandydaci związani z partią Porozumienie i prezes Wolnościowców) oraz Unia Europejskich Demokratów. Po wyborach, zgodnie z założeniami, TD weszła w skład trzeciego rządu Donalda Tuska wraz z KO i Lewicą. Szymon Hołownia został marszałkiem Sejmu, a Władysław Kosiniak-Kamysz objął stanowisko wicepremiera.
 Nieoficjalny logotyp koalicji | |
| Państwo | |
|---|---|
| Skrót |
TD, 3D |
| Lider | |
| Data założenia |
27 kwietnia 2023 |
| Partie członkowskie |
Polska 2050, |
| Ideologia polityczna |
chrześcijańska demokracja, liberalizm, centryzm, proeuropeizm |
| Poglądy gospodarcze | |
| Grupa w Parlamencie Europejskim |
Europejska Partia Ludowa (PSL), Odnówmy Europę (Polska 2050) |
| Młodzieżówka |
Forum Młodych Ludowców, Pokolenie 2050, Młoda Polska, Europa Młodych |
| Barwy | zieleń |
| Obecni posłowie |
64/460
|
| Obecni senatorowie |
12/100
|
| Obecni eurodeputowani |
3/53
|
| Obecni radni wojewódzcy |
81/552
|
| Strona internetowa | |
Historia
edytujWspółpracę programową Polska 2050 i Polskie Stronnictwo Ludowe ogłosiły 7 lutego 2023, kiedy to liderzy partii, odpowiednio Szymon Hołownia i Władysław Kosiniak-Kamysz, ogłosili powołanie wspólnego zespołu programowego i zapowiedzieli opracowanie „wspólnej listy spraw do załatwienia”[3]. Efekty prac przedstawiono 1 marca. Strony zadeklarowały chęć współpracy w zakresie sądownictwa, edukacji oraz samorządów terytorialnych[4][5][6]. 27 kwietnia ogłoszono zawiązanie przez obie formacje koalicji wyborczej, której nazwę ujawniono 15 maja[7]. Porozumienie zakładało powołanie po wyborach dwóch osobnych klubów parlamentarnych[8].
9 sierpnia PSL i Polska 2050 podpisały umowę koalicyjną. Jednocześnie oba główne podmioty koalicji powołały współpracujące ze sobą osobne sztaby wyborcze: szefem sztabu PSL został Adam Jarubas, a Polski 2050 Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz[9]. Miesiąc później zaprezentowano hasło wyborcze TD „Dość kłótni, do przodu!” oraz szereg postulatów gospodarczych. Na konwencji gościli Irena Lipowicz i Jan Rulewski[10], TD wsparli również m.in. Aleksander Hall, Bogusław Sonik[11][12], Leszek Balcerowicz[13] i John Godson[14], częściowo również Bronisław Komorowski[15][16].
W wyborach TD zajęła 3. miejsce, uzyskując 14,4% głosów. Otrzymała 65 mandatów w Sejmie i 11 (w ramach tzw. paktu senackiego) w Senacie[17]. W Sejmie 33 mandaty przypadły kandydatom Polski 2050, a 32 przedstawicielom PSL (z czego 5 otrzymali współpracujący z PSL w ramach Koalicji Polskiej konserwatyści – w tym 3 członkowie Centrum dla Polski, mandat przypadł także m.in. byłej prezes Porozumienia, która jednak po wyborach wstąpiła do PSL). W Senacie 6 mandatów zdobyli kandydaci PSL (w tym po jednym politycy CdP i Unii Europejskich Demokratów), a 5 przedstawiciele Polski 2050. W Sejmie powstały oddzielne kluby Polski 2050 i PSL (w nazwie których jednak znalazła się Trzecia Droga)[18], a w Senacie – wspólny klub TD, do którego przystąpił także wybrany z ramienia własnego komitetu senator Józef Zając (zasilając konserwatywne środowisko w ramach KP)[19]. Szymon Hołownia został wybrany na marszałka Sejmu. W Radzie Ministrów premiera Donalda Tuska z PO znalazło się 7 przedstawicieli Trzeciej Drogi: z ramienia PSL Władysław Kosiniak-Kamysz (jako wicepremier), Krzysztof Hetman (którego w 2024 zastąpił Krzysztof Paszyk), Dariusz Klimczak i Czesław Siekierski, a z ramienia Polski 2050 Agnieszka Buczyńska (którą w 2024 zastąpiła Adriana Porowska), Paulina Hennig-Kloska i Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.
W wyborach samorządowych w 2024 ponownie powołano komitet TD, który wystartował do wszystkich sejmików województw, a także do części innych gremiów[20]. W wyborach do sejmików komitet zajął 3. miejsce z wynikiem 14,25% głosów i zdobywając 80 mandatów, uzyskując je we wszystkich województwach[21]. 58 z nich przypadło kandydatom z puli PSL[22], a 22 przedstawicielom Polski 2050. 94 kandydatów komitetu TD (głównie z PSL) zostało wybranych na włodarzy, w tym 2 na prezydentów miast (działacz Polski 2050 w Legionowie, a PSL w Ciechanowie). 20 przedstawicieli TD (18 z PSL i 2 z Polski 2050) zasiadło w zarządach województw, w tym przedstawiciele PSL w dolnośląskim i mazowieckim w randze marszałka. Do klubu TD-PSL w sejmiku dolnośląskim przyłączyli się radni Bezpartyjnych Samorządowców.
W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku TD wystartowała pod hasłem „Bądźmy sobą w Europie”. W 7 okręgach liderami list zostali przedstawiciele Polski 2050, a w 6 Koalicji Polskiej (5 z PSL i 1 z UED)[23]. Na listach znaleźli się (wśród przedstawicieli KP, tj. w ramach puli PSL) szefowie CdP, Wolnościowców (którzy podjęli wcześniej decyzję o samorozwiązaniu), Śląskiej Partii Regionalnej (nieprawomocnie wyrejestrowanej) i stowarzyszenia zwykłego Państwo Fair Play. W wyborach TD zajęła 4. miejsce, uzyskując 6,91% głosów. Otrzymała 3 mandaty, z czego 2 przypadły PSL, a 1 Polsce 2050[24].
Poglądy i założenia programowe
edytujBlok zdominowany jest przez polityków o poglądach centrowych, ze skrzydłem centroprawicowym. Występują w nim głównie przekonania chrześcijańsko-demokratyczne i liberalne. Ideologicznie PSL skupia się wokół neoagraryzmu, konserwatyzmu i chrześcijańskiej demokracji, podczas gdy Polska 2050 reprezentuje głównie poglądy liberalne (częściowo socjalliberalne) z widocznymi wpływami polityki zielonej i częściowo chadecji. Partnerzy PSL w ramach Koalicji Polskiej prezentują głównie poglądy konserwatywno-liberalne (CdP, MP, think tank Centrum Dobrego Państwa) i socjalliberalne (UED).
Zgodnie z manifestem Trzeciej Drogi, koalicja chce między innymi:
- zwiększyć dochody w sferze budżetowej,
- zreformować szkolnictwo,
- wdrożyć politykę klimatyczną opartą na OZE,
- uprościć system podatkowy,
- odpolitycznić kadry w spółkach skarbu państwa i urzędach państwowych,
- rozdzielić urząd Prokuratora Generalnego od Ministerstwa Sprawiedliwości,
- rozpisać referendum na temat dopuszczalności aborcji (przy pluralizmie poglądów działaczy w jej sprawie)[8][5].
TD opowiedziała się za „Polską gospodarną”, przeciwstawiając ją „Polsce marnotrawnej”. Zadeklarowała wsparcie przedsiębiorców oraz rodzin, zaproponowała także program „aktywnego rolnika”[25]. Zaprezentowała też postulaty dotyczące mieszkalnictwa i akademików, inwestycji w branżę zbrojeniową oraz wsparcia dla firm transportowych, jak również propozycje wprowadzenia:
- dwóch niedziel handlowych w miesiącu,
- rodzinnego PIT,
- możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku[10].
Wśród przedstawionych 15 września 2023 dwunastu gwarancji programowych znalazły się także postulaty:
- dobrowolnego ZUS dla mikrofirm zagrożonych niewypłacalnością,
- kompleksowej reformy systemu ochrony zdrowia,
- zrównania wynagrodzeń kobiet i mężczyzn,
- przywrócenia finansowania zabiegów in vitro,
- unowocześnienia standardów opieki okołoporodowej,
- zwiększenia dostępności żłobków,
- wprowadzenia systemu kaucyjnego w imporcie towarów rolno-spożywczych z Ukrainy,
- doprowadzenia do zmian w planie strategicznym wspólnej polityki rolnej,
- uchwalenia ustawy o asystencji osobistej,
- zwiększenia wynagrodzeń m.in. dla nauczycieli, pielęgniarek i ratowników medycznych oraz wydatków na modernizację wojska w polskich zakładach zbrojeniowych,
- włączenia WOT do systemu dowodzenia Sił Zbrojnych[26].
2 marca 2024 TD przedstawiła 12 gwarancji na wybory samorządowe, dotyczące szkolnictwa, zdrowia, dostępności mieszkań, ochrony środowiska, inwestowania w „liderów lokalnej gospodarki”, lasów, dostępności lokalnej żywności, bibliotek i świetlic w „centrach aktywności i spotkań”, komunikacji publicznej, samodzielności finansowej gmin, czy też standardów w samorządzie[27].
21 maja 2024 liderzy TD zaprezentowali 6 gwarancji na eurowybory. Dotyczyły one przygotowania Europy do obrony granic, rozwoju polskiej energii atomowej, poprawy Zielonego Ładu, równych szans polskich rolników w Europie, inwestycji w zdrowie oraz konkurencyjności cyfrowej Europy[28].
Ugrupowania wchodzące w skład koalicji
edytuj| Nazwa | Ideologia | Pozycja polityczna | Lider | Posłowie | Senatorowie | Posłowie do PE | Radni wojewódzcy | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Koalicja Polska
|
chrześcijańska demokracja, neoagraryzm, konserwatywny liberalizm, socjalliberalizm | centrum, centroprawica | Władysław Kosiniak-Kamysz | 32/460
|
7/100
|
2/52
|
58/552
| |
| Polska 2050 Szymona Hołowni | liberalizm, zielona polityka, chrześcijańska demokracja | centrum | Szymon Hołownia | 32/460
|
5/100
|
1/52
|
20/552
| |
Poparcie w wyborach
edytujWybory parlamentarne
edytuj| Wybory | Sejm | Senat | Rząd | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | Mandaty | Mandaty | ||||||
| Liczba | % | +/− | Liczba | +/− | Liczba | +/− | ||
| 2023 | 3 110 670 | 14,4 (3.) | 
|
65/460
|
|
11/100
|
|
Koalicja |
Wybory samorządowe
edytuj| Wybory | Sejmiki | Rady powiatów | Rady gmin | Prezydenci, burmistrzowie, wójtowie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Głosy | Mandaty | Głosy | Mandaty | Mandaty | Mandaty | |||||||
| % | +/− | Liczba | +/− | % | +/− | Liczba | +/− | Liczba | +/− | Liczba | +/− | |
| 2024 | 14,25 | – | 80/552
|
– | 12,3 | – | 716 | – | 1909 | – | 94 | – |
Wybory do Parlamentu Europejskiego
edytuj| Wybory | Głosy | Mandaty | |||
|---|---|---|---|---|---|
| Liczba | % | +/- | Liczba | +/- | |
| 2024 | 813 238 | 6,97 (4.) | – | 3/53
|
– |
Przypisy
edytuj- ↑ „Zatrzymamy PiS i Konfederację”. Trzecia Droga się nie rozpadła [online], oko.press, 6 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Hołownia i Kosiniak-Kamysz: Tak dla rządu z opozycją po wyborach, nie – dla współpracy przed wyborami [online], gazetaprawna.pl, 15 maja 2023 [dostęp 2023-08-13].
- ↑ Hołownia: Polska 2050 i PSL chcą stworzyć jedną listę spraw do załatwienia [online], gazetaprawna.pl, 7 lutego 2023 [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Michał Kolanko, Bliżej wspólnej listy PSL i Polski 2050 [online], rp.pl, 2 marca 2023 [dostęp 2023-05-15].
- ↑ a b Wspólna Lista Spraw gotowa! [online], polska2050.pl, 1 marca 2023 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Dotrzymaliśmy słowa! Powstała Wspólna Lista Spraw [online], psl.pl, 1 marca 2023 [dostęp 2023-05-15].
- ↑ Polska 2050 i PSL pójdą razem do wyborów jako „Trzecia droga” [online], rp.pl, 15 maja 2023 [dostęp 2023-05-15].
- ↑ a b Umowa pomiędzy Polską 2050 Szymona Hołowni a Polskim Stronnictwem Ludowym o wspólnym starcie w Wyborach Parlamentarnych w 2023 r. [online], psl.pl [dostęp 2023-08-29].
- ↑ Trzecia Droga złoży zawiadomienie o utworzeniu Koalicyjnego Komitetu Wyborczego [online], pap.pl, 9 sierpnia 2023 [dostęp 2023-08-13].
- ↑ a b Wybory parlamentarne 2023. Trzecia Droga przedstawiła program wyborczy. Więcej dzieci – mniej podatków, pracujące niedziele, akademiki za 1 zł [online], tvn24.pl, 9 września 2023 [dostęp 2023-09-12].
- ↑ Piotr Piesik, Trzecia Droga przedstawiła kandydatów z Pomorza [online], zawszepomorze.pl, 12 września 2023 [dostęp 2023-09-21].
- ↑ Krzysztof Majos, „Dość kłótni i do przodu” – wspólna konferencja Władysława Kosiniaka-Kamysza, Ireneusza Rasia, Bogusława Sonika i Aleksandra Halla [online], wyborcza.pl, 12 października 2023 [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Łukasz Kijek, Leszek Balcerowicz mówi, na kogo zagłosuje. Zaskoczenie [online], money.pl, 13 października 2023 [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Mateusz Przyborowski, Godson o polskiej polityce: I tak wygląda lepiej niż w Nigerii, tu oponentów czasem się morduje [online], natemat.pl, 13 października 2023 [dostęp 2023-10-13].
- ↑ B. Komorowski: zachęcam wszystkich do udziału w wyborach [online], wnp.pl, 12 października 2023 [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Barwy kampanii. Poparcie Bronisława Komorowskiego dla kandydatki na posła Magdaleny Sroki w drodze na raut urodzinowy Lecha Wałęsy [online], dziennikbaltycki.pl, 29 września 2023 [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2023. [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Kluby i koła [online], sejm.gov.pl [dostęp 2024-01-28].
- ↑ Kluby i koła [online], senat.gov.pl [dostęp 2024-01-28].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2024. [dostęp 2024-03-23].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2024. [dostęp 2024-04-11].
- ↑ Poznajcie radnych PSL Trzecia Droga w sejmikach wojewódzkich [online], facebook.com, 10 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-10].
- ↑ Bądźmy sobą w Europie [online], trzeciadroga.org [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Serwis PKW – Wybory 2024. [dostęp 2024-07-12].
- ↑ „Polska gospodarna, a nie marnotrawna”. PSL i Polska 2050 pokazały swój program [online], money.pl, 24 czerwca 2023 [dostęp 2023-08-29].
- ↑ 12 Gwarancji Trzeciej Drogi [online], trzeciadroga.org [dostęp 2023-09-21].
- ↑ 12 gwarancji samorządowych Trzeciej Drogi – Konwencja programowa w Otrębusach [online], polska2050.pl, 4 marca 2024 [dostęp 2024-07-12].
- ↑ Liderzy Trzeciej Drogi przedstawili sześć gwarancji na wybory do PE. „Zielony Ład do poprawy” [online], onet.pl, 21 maja 2024 [dostęp 2024-07-12].