Tuluza

Tuluza
Toulouse
Herb	Flaga
Państwo	Francja
Region	Oksytania
Departament	Górna Garonna
Burmistrz	Jean-Luc Moudenc
Powierzchnia	118,3 km²
Wysokość	150 m n.p.m.
Populacja (2021); • liczba ludności; • gęstość	; 509 200; 4304 os./km²
Kod pocztowy	31000-31500
Podział miasta	17 dzielnic
	Położenie na mapie Francji Tuluza
	Położenie na mapie Europy Tuluza
	43°36′N 1°26′E/43,600000 1,433333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Tuluza (fr. Toulouse, ^ⓘ; oksyt. Tolosa) – miasto w południowej Francji, stolica regionu Oksytania i departamentu Górna Garonna. Jest czwartym co do wielkości miastem w kraju, po Paryżu, Marsylii i Lyonie. Miasto w granicach administracyjnych gminy liczy 509 200 mieszkańców^[3], natomiast jednostka miejska Tuluza(inne języki) liczy 1 047 829 mieszkańców^[4].

Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. W latach 418–507 była stolicą Królestwa Wizygotów, natomiast w latach 778–1271 była stolicą Hrabstwa Tuluzy(inne języki). Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego. Jest dużym węzłem komunikacyjnym z międzynarodowym portem lotniczym, który obsłużył w 2017 roku 9,3 miliona pasażerów, rozbudowaną siecią autostrad i linii kolejowych. Ponadto, w mieście funkcjonują dwie linie metra. Stanowi również ważny ośrodek akademicki. Obok Paryża i Lyonu zaliczana jest do miast o największej liczbie studentów. Stanowi siedzibę trzech siostrzanych uniwersytetów: Uniwersytet Tuluza I - Capitole, Uniwersytet Toulouse II – Le Mirail oraz Uniwersytet Tuluza III - Paul Sabatier. Główny europejski ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego (Aerospace Valley). Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie(inne języki), jeden z oddziałów agencji kosmicznej CNES. W rankingu Mercer(inne języki) dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą^[5].

Bazylika św. Saturnina w Tuluzie jest wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO pod punktem Szlaki pielgrzymkowe do Santiago de Compostela^[6]. Na liście UNESCO znajduje się również Kanał Południowy, kanał wodny łączący Tuluzę z Morzem Śródziemnym.

Gospodarka

Główny ośrodek przemysłu lotniczego i kosmicznego Francji (Aerospace Valley), siedziba koncernów lotniczych Airbus i ATR, jeden z ośrodków Thales Alenia Space oraz Liebherr Aerospace(inne języki). Znajduje się tutaj Centrum Kosmiczne w Tuluzie(inne języki), jeden z oddziałów agencji kosmicznej CNES, jak również jedna z kilku na świecie stacji naziemnych CNES - Issus Aussaguel(inne języki) służących do komunikacji ze pojazdami kosmicznymi i satelitami. Na przedmieściach znajduje się siedziba Globalstar Europe, firmy odpowiedzialnej za obsługę 25 satelitów. Ponadto w mieście rozwinięty jest przemysł elektrotechniczny, elektroniczny, chemiczny, odzieżowy i spożywczy.

W rankingu Mercer(inne języki) dotyczącego jakości życia, Tuluza w 2023 roku uplasowała się na 33. miejscu na świecie, zaraz po Paryżu, 12 miejsc przed Londynem, 51 miejsc przed Warszawą^[5].

Komunikacja

Tuluza jest największym węzłem komunikacyjnym południowo-zachodniej Francji. Istnieją tam ważne linie kolejowe i autostrady do Bordeaux, Narbona, połączenie drogowe z Hiszpanią i Andorą. Funkcjonują tu metro, port lotniczy oraz port rzeczny (połączony Kanałem Południowym z Morzem Śródziemnym).

Geografia

Położenie

Historycznie, położona w krainie Langwedocja, na obszarze rozległej Oksytanii. Tuluza leży nad rzeką Garonną, 150 km na zachód od Morza Śródziemnego, 230 km na wschód od Oceanu Atlantyckiego, kilkadziesiąt kilometrów na północ od Pirenejów oraz kilkadziesiąt kilometrów na południowy-zachód od Masywu Centralnego.

Klimat

Średnia temperatura i opady dla Tuluzy (port lotniczy Tuluza-Blagnac)
Miesiąc	Sty	Lut	Mar	Kwi	Maj	Cze	Lip	Sie	Wrz	Paź	Lis	Gru	Roczna
Średnie temperatury w dzień [°C]	9,7	11,2	15,0	17,6	21,4	25,7	28,2	28,5	24,8	19,7	13,5	10,4	18,8
Średnie dobowe temperatury [°C]	6,3	7,1	10,3	12,7	16,4	20,3	22,6	22,8	19,3	15,3	9,9	7,0	14,2
Średnie temperatury w nocy [°C]	2,9	3,1	5,5	7,9	11,4	15,0	17,0	17,1	13,9	10,9	6,3	3,6	9,6
Opady [mm]	52,5	37,2	45,3	65,2	73,6	64,2	40,1	44,6	45,7	54,3	55,0	49,3	627
Średnia liczba dni deszczowych	9,2	7,8	8,2	9,3	9,9	7,1	5,7	5,9	6,6	7,5	10,0	8,7	96
Średnie usłonecznienie [h]	89	118	175	189	212	232	259	246	210	155	100	90	2075
Źródło: Météo-France^[7] (liczba dni z opadami dla wartości 1 mm, 1991–2020, wysokość 151 m n.p.m., 7 km od centrum miasta)

Historia

W starożytności zostało założone przez Rzymian miasto Tolosa, które później (w V wieku) było stolicą państwa Wizygotów. W 507 roku została zdobyta przez Franków. Od IX wieku była stolicą hrabstwa Tuluza. W 1227 roku powstały statuty regulujące sukiennictwo. W średniowiecznej Tuluzie odbywały się od Wielkiego postu do początków grudnia popularne jarmarki. 7 maja 1463 roku miasto zostało doszczętnie zniszczone w pożarze.

Architektura

Tuluza zwana jest różowym miastem (la ville rose) z powodu charakterystycznej lekko różowej cegły widocznej na elewacjach wielu budynków miasta.

Zabytki

Kościół pielgrzymkowy St-Sernin (budowany od 1080^[8] roku do XII wieku) wybudowany według „reguły kluniackiej”. Ważny przystanek na popularnej w średniowieczu drodze pielgrzymkowej do Santiago de Compostela
Katedra Saint-Étienne
Kaplica szpitalna Saint-Joseph
Klasztor des Jacobins
Kościół Notre-Dame du Taur
Kapitol