Turoszów
Turoszów (do 1945 niem. Türchau) – dzielnica Bogatyni (od 1973) w Kotlinie Turoszowskiej (województwo dolnośląskie); niewielka osada i stacja kolejowa Turoszów.
| Dzielnica Bogatyni | |
 Stacja kolejowa Turoszów w 2017 r. W tle widoczna Elektrownia Turów | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Bogatyni |
1 stycznia 1973[1] |
| Strefa numeracyjna |
(+48) 75 |
| Tablice rejestracyjne |
DZG |
Położenie na mapie gminy Bogatynia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego  | |
| 50°55′50″N 14°55′25″E/50,930556 14,923611 | |
Ośrodek przemysłowy na obszarze Turoszowskiego Zagłębia Węgla Brunatnego; kombinat górniczo-energetyczny Turów obejmujący 2 kopalnie odkrywkowe i drugą co do wielkości w Polsce elektrownię cieplną Turów.
Od 1959 do 1972 osiedle typu miejskiego, utworzone z obszaru gromady Zatonie, obejmującej Turoszów, Zatonie, Trzciniec i Strzegomice[2]. 1 stycznia 1973 całe osiedle włączono do Bogatyni[3].
Historia
edytujPierwsza wzmianka historyczna o miejscowości Tyrkow pochodzi z roku 1312. Od 1319 leżała w granicach piastowskiego księstwa jaworskiego, jednego z polskich księstw dzielnicowych na Dolnym Śląsku[4], po czym w 1346 przypadła Czechom. Kościół został po raz pierwszy wymieniony w 1384 w rejestrze praskim. Od 1497 tereny te notowane są jako dobra rycerskie należące do rodu Falkenhaynów[5]. Od 1551 roku wieś jest protestancka. Pierwszym pastorem był Johann Richter.
Od końca wieku XVI Türchau była wioską rady Żytawy, po zakupie przez to miasto trzyczęściowych dóbr od rodziny Falkenhayn[5]. Między 1712 a 1714 nastąpiło powiększenie kościoła. Oprócz rozbudowy nawy na północ i południe, dobudowano również wieżę. W 1727 poświęcono organy zbudowane przez Johanna Gottlieba Tamitiusa z Żytawy. W 1786 pożar zniszczył leżącą w pobliżu karczmę, służącą też jako miejscowy sąd, a także wieżę kościoła. W 1789 roku wieża została odbudowana. W 1721 przy kościele powstała szkoła, którą zamknięto w 1888 i zastąpiono większą szkołą centralną w Scharre.
Na początku wieku XIX odkryto w Turoszowie pokłady węgla brunatnego[5]. Powstały tam wówczas liczne małe, eksploatowane przez właścicieli ziemskich kopalnie, w których wydobywano węgiel brunatny już na głębokości 4–5 m. Po zjednoczeniu będących w posiadaniu E. Heidricha zakładów, powstała w 1905 kopalnia węgla brunatnego "Herkules"[5]. W 1907 nastąpiła zmiana formy własności na Towarzystwo Akcyjne, które objęło w posiadanie tereny Hirschfelde (ob. dzielnica Żytawy), Turoszowa i Zatonia. Towarzystwo Węgla Brunatnego "Herkules" stało się posiadaczem 88 ha terenu pod którym znajdowało się 25 milionów ton węgla brunatnego. W 1907 rozpoczęło jego eksploatację[5]. Dla przerobu wydobytego węgla powstały w 1907 i 1908 w sąsiednim Hirschfelde brykieciarnie, a w 1911 ruszyła pierwsza elektrownia[5].
Ten rozwój spowodował zainteresowanie Królestwa Saksonii, które od 1912 poprzez zakup znaczących pakietów akcji nabierało praw do eksploatacji węgla. 1 stycznia 1917 państwo wykupiło wszystkie udziały i stało się właścicielem kopalń i zakładów przerobu węgla na tym terenie. W tym samym roku, razem z zakupioną przez Towarzystwo Energetyczne z Berlina elektrownią Hirschfelde, utworzono, jako własność państwową – ASW (Aktiengesellschaft Sächsische Werke) – Towarzystwo Akcyjne Zakłady Saskie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 54, poz. 356
- ↑ Dz.U. 1958 nr 69 poz. 344
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 54, poz. 356
- ↑ Hermann Knothe, Geschichte des Oberlausitzer Adels und seiner Güter, Leipzig, Breitkopf & Härtel, 1879, s. 655, 657
- ↑ a b c d e f Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 2: Pogórze Izerskie. Cz. 2: M-Ż. Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, s. 378, 379. ISBN 83-85773-61-4.
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 2: Pogórze Izerskie (M-Ż). Wrocław: Wydawnictwo I-BiS, 2003, ISBN 83-85773-61-4.