Twardziczkowce
Twardziczkowce (Escalloniales) – rząd roślin nasiennych należący do kladu astrowych (ang. asterids) odpowiadającego w ujęciu Ruggiero i in. nadrzędowi astropodobnych Asteranae. Obejmuje jedną szeroko ujmowaną rodzinę – twardziczkowate[4] (Escalloniaceae). Do rodziny tej należy 5–9 rodzajów (w zależności od ujęcia systematycznego) i ok. 130–140 gatunków[2][5]. Zasięg tych roślin obejmuje część obszaru Ameryki Południowej, Australii oraz Azję południowo-wschodnią wraz z archipelagiem Malajskim[5].
 Escallonia macrantha | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd |
twardziczkowce |
| Nazwa systematyczna | |
| Escalloniales Mart. Consp. Regn. Veg.: 47. Sep-Oct 1835[3] | |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Drzewa, krzewy i krzewinki, bardzo rzadko rośliny jednoroczne (Eremosyne).
- Liście
- Naprzeciwległe (Polysoma) lub częściej skrętoległe. Zwykle trwałe, pojedyncze, ogonkowe, całobrzegie lub w różnym stopniu ząbkowane[5], pozbawione przylistków[6].
- Kwiaty
- Obupłciowe i promieniste[6], 4-krotne (Polysoma) lub 5 i więcej krotne[5]. Zebrane w groniaste kwiatostany[2]. Korona kwiatu jest zwykle barwna, z wolnymi płatkami. Pręcików jest zwykle 5, główka pręcika z nitką sięgającą do jej końca. Zalążnia bywa górna, dolna lub wpół dolna i zbudowana jest z 2–4 owocolistków[5]. Szyjka słupka jest wydłużona[6]. Występują miodniki[2].
- Owoce
- Zwykle torebki, rzadziej pestkowce[5][6].
Systematyka
edytuj- Pozycja systematyczna rzędu według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]
Wraz z m.in. rzędami ostrokrzewowców Aquifoliales, selerowców Apiales i szczeciowców Dipsacales tworzy grupę euasterids II w obrębie kladu astrowych (asterids) należącego do dwuliściennych właściwych (eudicots).
| ← |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział systematyczny rzędu
W dawniejszych ujęciach zaliczane tu taksony były dzielone do czterech rodzin (Eremosynaceae, Escalloniaceae, Polyosmaceae i Tribelaceae). Ponieważ takiego podziału nie potwierdzały wyniki badań molekularnych od systemu APG III z 2009 roku począwszy są one łączone w jedną szeroko ujmowaną rodzinę Escalloniaceae. W pierwszej połowie XX wieku (w systemie Englera) rośliny te sytuowano blisko skalnicowatych Saxifragaceae. Współcześnie dobrze potwierdzony jest monofiletyzm całej grupy i pozycja systematyczna w obrębie kladu astrowych (asterids)[6].
Podział rodziny twardziczkowate Escalloniaceae na podrodziny i rodzaje[7]:
podrodzina Escallonioideae
- Anopterus Labill.
- Eremosyne Endl.
- Escallonia Mutis ex L. f. – twardziczka, eskalonia, szkarłatnik, żywistka[4]
- Forgesia Comm. ex Juss.
- Tribeles Phil.
- Valdivia Gay ex J. Rémy
podrodzina Polysmoideae
- Polyosma Blume
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-05] (ang.).
- ↑ James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).
- ↑ a b Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 269.
- ↑ a b c d e f Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 143-144. ISBN 1-55407-206-9.
- ↑ a b c d e Joachim W. Kadereit, Volker Bittrich (red.), The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. XIV. Flowering Plants. Eudicots, Springer, 2016, s. 8, ISBN 978-3-319-28532-0.
- ↑ Genera of Escalloniaceae. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-06-06]. (ang.).