Uniwersytet w Tartu

Uniwersytet w Tartu (est. Tartu Ülikool, łac. Universitas Tartuensis), dawniej Uniwersytet Dorpacki – publiczny uniwersytet założony w 1632 w Tartu.

Uniwersytet w Tartu

Tartu Ülikool

Universitas Tartuensis
University of Tartu

Główny budynek Uniwersytetu w Tartu
Data założenia	21 kwietnia 1632
Państwo	Estonia
Adres	Tartu
Liczba studentów	19 000
Rektor	Toomas Asser
Członkostwo	Grupa Coimbra, Sieć Utrechcka
Położenie na mapie Estonii Uniwersytet w Tartu
58°22′52″N 26°43′13″E
Strona internetowa

Uniwersytet w Tartu 2021

Historia

Uniwersytet w Tartu, 1860

Uniwersytet został utworzony w 1632 przez króla Szwecji Gustawa Adolfa jako Universitas Gustaviana, powstał na fundamentach jezuickiego Gymnasium Dorpatense, utworzonego przez Stefana Batorego w 1583, istniejącego do 1601 roku. Po krótkiej przerwie w czasie II wojny północnej uczelnia została reaktywowana w 1690 przez króla Szwecji Karola XI pod nazwą Universitas Gustaviana-Carolina. Później uniwersytet został przeniesiony do Parnawy. W 1802 na rozkaz cara Rosji Aleksandra I uczelnia powróciła do Dorpatu (współcześnie Tartu) jako Cesarea Universitas Dorpatiensis, gdzie działa do dziś. W latach 1898–1918 miała nazwę Uniwersytet Jurjewski (w związku z przemianowaniem Dorpatu na Jurjew). Językiem wykładowym uczelni był niemiecki, zaś od 1882 zaczęła się rusyfikacja przedmiotów, ostatecznie weszła ona w życie do 1898. Od 1919 do dziś językiem wykładowym jest estoński, choć w okresie okupacji sowieckiej, część przedmiotów wykładano po rosyjsku.

Uniwersytet Dorpacki zarówno pod rządami szwedzkimi, jak i przez większość okresu rządów carskich posiadał dużą autonomię w zakresie doboru kadr i kształcenia, a nawet utrzymywania policji uczelnianej, zastępującej w znacznym stopniu policję carską. Był też jedyną na terenie państwa rosyjskiego uczelnią kształcącą teologów (w tym pastorów) protestanckich. Od 1831, w związku z likwidacją przez władze carskie Uniwersytetu Wileńskiego i Uniwersytetu Warszawskiego, stał się głównym miejscem studiów Polaków z zaboru rosyjskiego, zarówno ze względu na przychylne Polakom stanowisko władz uczelni, jak i na opinię o wysokim poziomie kształcenia.

W czasach radzieckich Uniwersytet znany był przede wszystkim jako ośrodek radzieckiej myśli semiotycznej (tartuska szkoła semiotyki kultury).

Znani absolwenci

• Wilhelm Ostwald – Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii,
• Władimir Dal – leksykograf,
• Siim Kallas – Wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej,
• Jaan Kross – poeta,
• Hans Kauri – wybitny zoolog i polityk,
• Johann Friedrich von Eschscholtz – lekarz, botanik, zoolog,
• Władysław Walewski – polski ziemianin, przy jego pomocy finansowej Filip Sulimierski rozpoczął wydawanie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich,
• Roman Leibov – estoński filolog, krytyk literacki i pisarz, jeden z pionierów rosyjskiego Internetu.

Wykładowcy

• Emil Kraepelin – psychiatra, twórca klasyfikacji chorób psychicznych,
• Jurij Łotman – teoretyk kultury,
• Adolph Wagner – ekonomista i polityk,

Uniwersytet a Polacy

Uczelnia odegrała bardzo dużą rolę w kształceniu Polaków z zaboru rosyjskiego, po zlikwidowaniu przez Rosję uczelni w Rzeczypospolitej. W odróżnieniu od innych uczelni na ziemiach należących w tym czasie do Rosji, Uniwersytet Dorpacki prowadził liberalną politykę i unikał dyskryminacji Polaków. Ukończyli go między innymi Władysław Walewski, Tytus Chałubiński i Kazimierz Krzywicki.

Na Uniwersytecie Dorpackim w 1828 roku powstała najstarsza polska korporacja akademicka Konwent Polonia.

W roku akademickim 1931/1932 tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu w Tartu otrzymał prof. Bronisław Rydzewski.

Bibliografia

• http://web.archive.org/web/20080705194009/http://nasz-czas1.tripod.com/015/inflan.html Niepokorni dorpatczycy

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna