Wężymord

Wężymord
	; Morfologia (wężymord niski)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	wężymord
	Nazwa systematyczna
	Scorzonera L.; Sp. Pl. 790. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Scorzonera humilis L.
Synonimy
	Achyroseris Sch.Bip.; Arachnospermum F.W.Schmidt; Avellara Blanca & C.Díaz; Fleischeria Hochst. & Steud.; Podospermum DC.;
	Achyroseris Sch.Bip.; Arachnospermum F.W.Schmidt; Avellara Blanca & C.Díaz; Fleischeria Hochst. & Steud.; Podospermum DC.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wężymord (Scorzonera L.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje w różnych ujęciach 105^[4] do 180 gatunków^[5]. Zasięg rodzaju obejmuje północną Afrykę, Europę (bez Irlandii i Islandii) oraz Azję (bez krajów tropikalnego południa)^[4]. W Polsce rosną jako gatunki rodzime: wężymord górski S. rosea, wężymord niski S. humilis i wężymord stepowy S. purpurea, a jako rośliny przejściowo dziczejące: wężymord siwy S. cana oraz zaliczany tu w części ujęć systematycznych trzonczak pierzasty S. laciniata^[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z podplemienia Scorzonerinae, plemienia Cichorieae z podrodziny Cichorioideae z rodziny astrowatych Asteraceae^[7]. Podplemię i większość zaliczanych doń rodzajów ma potwierdzony monofiletyzm, jednak rodzaj Scorzonera jest polifiletyczny, z gatunkami należącymi do różnych kladów wspólnie z innymi rodzajami (Tourneuxia, Lasiospora, Takhtajaniantha i Podospermum)^[8]. W niektórych ujęciach w efekcie część z ww. rodzajów jest tu włączana^[5].

Wykaz gatunków^[4]

Scorzonera acanthoclada Franch.
Scorzonera adilii A.Duran
Scorzonera alaica Lipsch.
Scorzonera alba R.R.Stewart
Scorzonera albertoregelia C.Winkl.
Scorzonera albicaulis Bunge
Scorzonera alpigena (K.Koch) Grossh.
Scorzonera amasiana Hausskn. & Bornm.
Scorzonera angustifolia L.
Scorzonera aniana N.Kilian
Scorzonera argyrea Boiss.
Scorzonera aristata Ramond ex DC.
Scorzonera armeniaca (Boiss. & A.Huet) Boiss.
Scorzonera bicolor Freyn & Sint.
Scorzonera boissieri Lipsch.
Scorzonera bracteosa C.Winkl.
Scorzonera bungei Krasch. & Lipsch.
Scorzonera bupleurifolia Pouzolz ex Timb.-Lagr. & Jeanb.
Scorzonera calcitrapifolia Vahl
Scorzonera cana (C.A.Mey.) Hoffm.
Scorzonera charadzae Papava
Scorzonera coriacea A.Duran & Aksoy
Scorzonera crassicaulis Rech.f.
Scorzonera curvata (Popl.) Lipsch.
Scorzonera dianthoides (Lipsch. & Krasch.) Lipsch.
Scorzonera drarii V.Tackh.
Scorzonera ekimii A.Duran
Scorzonera ferganica Krasch.
Scorzonera fistulosa Brot.
Scorzonera flaccida Rech.f.
Scorzonera franchetii Lipsch.
Scorzonera gageoides Boiss.
Scorzonera glabra Rupr.
Scorzonera gokcheoglui Ünal & Göktürk
Scorzonera gorovanica Nazarova
Scorzonera grigoraschvilii (Sosn.) Lipsch.
Scorzonera grossheimii Lipsch. & Vassilcz.
Scorzonera grubovii Lipsch.
Scorzonera helodes Rech.f.
Scorzonera hondae Kitam.
Scorzonera humilis L. – wężymord niski
Scorzonera idae (Sosn.) Lipsch.
Scorzonera iliensis Krasch.
Scorzonera isophylla Post
Scorzonera ispahanica Boiss.
Scorzonera joharchii S.R.Safavi
Scorzonera karabelensis Parolly & N.Kilian
Scorzonera karkasensis Safavi
Scorzonera kirpicznikovii Lipsch.
Scorzonera kozlowskyi Sosn. ex Grossh.
Scorzonera kurtii Yıld.
Scorzonera lacera Boiss. & Balansa
Scorzonera lachnostegia (Woronow) Lipsch.
Scorzonera laciniata L.
Scorzonera limnophila Boiss.
Scorzonera lindbergii Rech.f.
Scorzonera luntaiensis C.Shih
Scorzonera mariovoensis Micevski
Scorzonera meshhedensis (Rech.f.) Rech.f.
Scorzonera meyeri (K.Koch) Lipsch.
Scorzonera microcalathia (Rech.f.) Rech.f.
Scorzonera nivalis Boiss. & Hausskn.
Scorzonera pacis Güzel, Kayıkçı & S.Yıldız
Scorzonera pamirica C.Shih
Scorzonera paradoxa Fisch. & C.A.Mey. ex DC.
Scorzonera parviflora Jacq.
Scorzonera persepolitana Boiss.
Scorzonera persica Boiss. & Buhse
Scorzonera petrovii Lipsch.
Scorzonera pratorum (Krasch.) Stankov
Scorzonera pulchra Lomak.
Scorzonera purpurea L. – wężymord stepowy
Scorzonera racemosa Franch.
Scorzonera radiata Fisch. ex Ledeb.
Scorzonera radicosa Boiss.
Scorzonera renzii Rech.f.
Scorzonera rosea Waldst. & Kit. – wężymord górski
Scorzonera rupicola Hausskn.
Scorzonera safievii Grossh.
Scorzonera schischkinii Lipsch. & Vassilcz.
Scorzonera schweinfurthii Boiss.
Scorzonera scopariiformis Lipsch.
Scorzonera scyria M.A.Gust. & Snogerup
Scorzonera sericeolanata (Bunge) Krasch. & Lipsch.
Scorzonera serpentinica Rech.f.
Scorzonera sinensis (Lipsch. & Krasch.) Nakai
Scorzonera songorica (Kar. & Kir.) Lipsch. & Vassilcz.
Scorzonera subaphylla Boiss.
Scorzonera sublanata Lipsch.
Scorzonera tadshikorum Krasch. & Lipsch.
Scorzonera tragopogonoides Regel & Schmalh.
Scorzonera transiliensis Popov
Scorzonera tuberculata J.Thiébaut
Scorzonera tunicata Rech.f. & Köie
Scorzonera turkestanica Franch.
Scorzonera tuzgoluensis A.Duran, B.Doğan & Makbul
Scorzonera vavilovii Kult.
Scorzonera veratrifolia Fenzl
Scorzonera verrucosa Boiss.
Scorzonera virgata DC.
Scorzonera wendelboi Rech.f.
Scorzonera xylobasis Rech.f.
Scorzonera yemensis Podlech
Scorzonera yildirimlii A.Duran & Hamzaoğlu
Scorzonera zorkunensis Coșkunç. & Makbul

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].
↑ ^a ^b ^c ^d Scorzonera L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-11] .
↑ ^a ^b Zhu Shi & Norbert Kilian: Scorzonera Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-02-11].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 163, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Genus Scorzonera L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-30].
↑ Evgeny V.E.V. Mavrodiev Evgeny V.E.V. i inni, Phylogenetic Relationships in Subtribe Scorzonerinae (Asteraceae: Cichorioideae: Cichorieae) Based on ITS Sequence Data, „Taxon”, 53 (3), 2004, s. 699-712, DOI: 10.2307/4135445, JSTOR: 4135445 [dostęp 2023-02-11] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-05].

[powo-4] Scorzonera L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-02-11] .

[china-5] Zhu Shi & Norbert Kilian: Scorzonera Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-02-11].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 163, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-7] Genus Scorzonera L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-30].

[8] Evgeny V.E.V. Mavrodiev Evgeny V.E.V. i inni, Phylogenetic Relationships in Subtribe Scorzonerinae (Asteraceae: Cichorioideae: Cichorieae) Based on ITS Sequence Data, „Taxon”, 53 (3), 2004, s. 699-712, DOI: 10.2307/4135445, JSTOR: 4135445 [dostęp 2023-02-11] .

[4]

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]

[8]