Wesoła Lwowska Fala
Wesoła Lwowska Fala – audycja Polskiego Radia Lwów.
Historia
edytujPomysłodawcą i głównym organizatorem był Wiktor Budzyński, który tworzył formy sceniczne i audycje, z których finalnie wykształciła się Wesoła Lwowska Fala.
Bazą dla późniejszej audycji były amatorskie teatrzyki akademickie we Lwowie:
- „Wesoły Ul” oraz „Nasze Oczko” (1928–1930[1]), który działał początkowo w celu finansowego zasilenia kas Bratniej Pomocy, wspomagającej materialnie studentów. Wystawiana przez formację w sali Kasyna i Koła Literacko-Artystycznego rewia Randka pod Wiedeńską cieszyła się ogromną popularnością i rozsławiło teatrzyk
- dwa teatrzyki założone przez żydowską młodzież akademicką: „Złoty Pieprzyk” i „Różowy Monokl”, w których wystawiano programy Emanuela Schlechtera, bardzo popularnego twórcy wielu piosenkarskich przebojów, z piosenkami skomponowanymi przez Alfreda Schūtza (późniejszego twórcę Czerwonych maków na Monte Cassino).
Bezpośrednimi pierwowzorami radiowymi były kolejno: próbne audycje rozrywkowe emitowane na falach Polskiego Radia Lwów w 1931 i do lipca 1932, potem program nadany pod koniec lata 1932 z restauracji „Pohulanka”, a następnie wyemitowana premierowo 23 października 1932 audycja pt. Wesoła Niedziela, która jako całopopołudniowe pasmo pojawiała się co trzy tygodnie[2][3][1]. W dalszym toku rozwoju Wesoła Niedziela została przekształcona w Wesołą Lwowską Falą[4], która była emitowana od 16 lipca 1933[5] do 1938, stając się najpopularniejszym programem radiowym II RP[6].
Z okazji setnej audycji w 1935 została wydana odznaka pamiątkowa[7]. Według szacunków audycję słuchało każdorazowo ok. 6 mln słuchaczy (1/6 mieszkańców Polski) i jednocześnie ok. 50% populacji miejskiej[8].
Wesoła Lwowska Fala dawała również występy w innych polskich miastach poza Lwowem[9][10].
Od 1938 program funkcjonował pod nazwą „Tajoj”. Historię audycji w II Rzeczypospolitej zakończył wybuch II wojny światowej. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 członkowie zespołu przekroczyli granicę polsko-rumuńską. Pod koniec 1939 w Rumunii była emitowana Wojenna Lwowska Fala[1]. Później twórcy audycji dotarli do Francji. Zmobilizowani do Polskich Sił Zbrojnych przeszli szlak bojowy z wojskiem polskim na Zachodzie – przez Francję, Wielką Brytanię, Włochy[11]. W latach 1940–1946 na obszarze Francji, następnie Szkocji i Anglii była tworzona Czołówka Teatralna Wojska Polskiego[1].
Po wojnie zespół przestał istnieć. Większość jego członków pozostała na uchodźstwie. Za pośrednią kontynuację audycji był uważany program pt. Podwieczorek przy mikrofonie, emitowany na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa w latach 1952–1963, a później audycje na falach sekcji polskiej BBC[1].
Ludzie
edytuj
Autorem większości tekstów Wesołej Lwowskiej Fali był Wiktor Budzyński. Występowali w niej, rozśmieszając słuchaczy swoimi dialogami:
- Szczepcio (Kazimierz Wajda) i Tońcio (Henryk Vogelfänger) – posługujący się lwowskim bałakiem duet lwowskich batiarów
- Aprikosenkranz i Untenbaum (Mieczysław Monderer i Adolf Fleischer) – parodiujący język żydowski; od 1939 do 1948 rolę Aprikosenkranza odgrywał Stanisław Wasiuczyński[12]
- c.k. radca Strońć (Wilhelm Korabiowski)[13][14][15]
- Marcelko, syn radcy (Ada Sadowska)[16]
- ciotka Bańdziuchowa (Teodozja Lisiewicz)
- śpiewaczka i parodystka Włada Majewska
- aktor, parodysta i imitator Józef Wieszczek
Do zespołu należeli też[6]:
- Mira Grelichowska
- Stanisław Wasiuczyński[17]
- Stanisław Czerny
- Alfred Kowalski[18]
- Czesław Halski[19]
- Ludwik Bojczuk[20]
- Zbigniew Lipczyński (współpracownik z lat 1934–1937)[21]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Stefan Legeżyński. Wesoła Lwowska Fala. „Biuletyn”. Nr 23, s. 80, Grudzień 1972. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Wiadomości o Lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. 30-ta rocznica. „Biuletyn”. Nr 2 (3), s. 59, Listopada 1962. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Staszek „Estecz”. List do przyjaciela. Wspomnienie o śp. Wiktorze Budzyńskim. „Biuletyn”. Nr 23, s. 73-74, Grudzień 1972. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Staszek „Estecz”. List do przyjaciela. Wspomnienie o śp. Wiktorze Budzyńskim. „Biuletyn”. Nr 23, s. 74, Grudzień 1972. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Wiktor Budzyński: Prawda o Lwowskiej Fali. lwow.home.pl. [dostęp 2018-10-08].
- ↑ a b Wesoła Lwowska Fala www.polskieradio.pl
- ↑ Odznaka honorowa Koła Lwowian. „Biuletyn”. Nr 19-20, s. 114, Lipiec 1971. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Anna Milewska-Młynik. Losy Teodozji Lisiewicz – słynnej Ciotki Bańdziuchowej z „Wesołej Lwowskiej Fali”. „Zesłaniec”. Nr 65, s. 27, 2015. Rada Naukowa Związku Sybiraków.
- ↑ Kronika. „Wesoła Lwowska Fala” w Bydgoszczy. „Dziennik Bydgoski”. Nr 301, s. 8, 29 grudnia 1936.
- ↑ Wesoła Lwowska Fala na Sylwestrze w Filharmonii. „Kurier Warszawski”. Nr 368, s. 1, 31 grudnia 1936.
- ↑ Baciar na wygnaniu. historia.uwazamrze.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-06)]. Historia, Uważam Rze (15.03.2015)
- ↑ O Lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. „Biuletyn”. Nr 37, s. 37, Grudzień 1979. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ bwl. Z ekranu. „Będzie lepiej”. „Gazeta Lwowska”. Nr 299, s. 5, 23 kwietnia 1936.
- ↑ Wiadomości bieżące. Powtórzenie pożegnalnego występu „radcy Strońcia”. „Gazeta Lwowska”. Nr 28, s. 2, 6 lutego 1938.
- ↑ Leopold Kielanowski. Pożegnanie Witolda Budzyńskiego. „Na Antenie”. Nr 111, s. 19, 1972.
- ↑ Z żałobnej karty. „Biuletyn”. Nr 1 (4), s. 75, Maj 1963. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ Stanisław Wasiuczyński (1906-1995) na stronach kwartalnika Cracovia Leopolis (2/1996)
- ↑ Kronika miejska. Zgon śp. A. Kowalskiego. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 54 z 6 marca 1936.
- ↑ Kronika miejska. Nowy speaker rozgłośni lwowskiej. „Gazeta Lwowska”, 1936, nr 51, str. 2, Jagiellońska Biblioteka Cyfrowa
- ↑ Henryk Vogelfänger. Żałobny rejestr lwowski. „Biuletyn”. Nr 24, s. 101-102, Czerwiec 1973. Koło Lwowian w Londynie.
- ↑ O lwowianach, Lwowie i Małopolsce Wschodniej. „Biuletyn”. Nr 33, s. 67, Grudzień 1977. Koło Lwowian w Londynie.