Winorośl

Winorośl
	; Winorośl właściwa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	winoroślowce
Rodzina	winoroślowate
Rodzaj	winorośl
	Nazwa systematyczna
	Vitis L.; Sp. Pl. 202. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Vitis vinifera L.
Synonimy
	Ampelovitis Carrière; Spinovitis Romanet du Caillaud;
	Ampelovitis Carrière; Spinovitis Romanet du Caillaud;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Winorośl (Vitis L.) – rodzaj pnączy z wąsami czepnymi z rodziny winoroślowatych, obejmujący 76 gatunków^[5]. Występują one w strefie klimatu umiarkowanego półkuli północnej, nieliczne rosną także w strefie subtropikalnej. Największe zróżnicowanie gatunkowe jest na obszarze Chin (30 endemitów) oraz we wschodniej części Ameryki Północnej^[4]. Rośliny te rosną na terenach skalistych w formacjach zaroślowych i leśnych, nierzadko wspinając się w nich wysoko na drzewa^[6].

Wielkie znaczenie użytkowe ma winorośl właściwa V. vinifera uprawiana od ponad 5 tys. lat dla soczystych jagód. Niektóre odmiany tego gatunku i inne gatunki z rodzaju (np. winorośl japońska V. coignetiae) uprawiane są także jako rośliny ozdobne^[6].

Morfologia

Pokrój: Drewniejące liany^[4] wspinające się na wysokość do ponad 20 m^[6].
Łodyga: Długowieczne, zdrewniałe pędy pnące się lub płożące. Kora zwykle łuszcząca się i odpadająca. Na zakończeniach osi pędu powstają pędowe wąsy czepne, po czym spychane są na bok przez kontynuujące wzrost odgałęzienie boczne^[7].
Liście: Pojedyncze, zwykle 3- do 5-klapowe, czasem dłoniastozłożone. Przylistki szybko odpadające^[4].
Kwiaty: Drobne, rozdzielno- lub obupłciowe zebrane w groniaste kwiatostany. Kwiaty 5-krotne. Kielich kubeczkowaty z drobnymi działkami. Płatki korony połączone wierzchołkami, odrzucane są razem podczas rozwoju pręcików. Pręciki naprzeciwległe względem płatków, nie rozwijają się lub szybko odpadają w kwiatach żeńskich. Kwiaty zawierają okazały krążek miodnikowy kolisty lub 5-płatowy. Słupek pojedynczy z cienką szyjką z rozszerzonym nieco znamieniem^[4].
Owoce: Kuliste jagody nazywane winogronami o 2 do 4 nasionach. Nasiona jajowate i jajowato-eliptyczne^[4].

Systematyka

Jeden z 14 rodzajów w obrębie podrodziny Viticoideae Eaton w rodzinie winoroślowatych (Vitaceae)^[2].

Wykaz gatunków^[5]

Vitis acerifolia Raf.
Vitis aestivalis Michx. – winorośl letnia
Vitis amurensis Rupr. – winorośl amurska
Vitis arizonica Engelm.
Vitis baihuashanensis M.S.Kang & D.Z.Lu
Vitis balansana Planch.
Vitis bashanica P.C.He
Vitis bellula (Rehder) W.T.Wang
Vitis berlandieri Planch. – winorośl wapniolubna
Vitis betulifolia Diels & Gilg
Vitis biformis Rose
Vitis blancoi Munson
Vitis bloodworthiana Comeaux
Vitis bourgaeana Planch.
Vitis bryoniifolia Bunge
Vitis californica Benth.
Vitis cardiophylla F.Muell.
Vitis × champinii Planch.
Vitis chunganensis Hu
Vitis chungii F.P.Metcalf
Vitis cinerea (Engelm.) Millardet – winorośl popielata
Vitis coignetiae Pulliat ex Planch. – winorośl japońska
Vitis davidi (Rom.Caill.) Foëx
Vitis × doaniana Munson ex Viala
Vitis erythrophylla W.T.Wang
Vitis fengqinensis C.L.Li
Vitis flavicosta Mickel & Beitel
Vitis flexuosa Thunb.
Vitis giradiana Munson
Vitis hancockii Hance
Vitis heyneana Schult.
Vitis hissarica Vassilcz.
Vitis hui W.C.Cheng
Vitis jaegeriana Comeaux
Vitis jinggangensis W.T.Wang
Vitis jinzhainensis X.S.Shen
Vitis labrusca L. – winorośl lisia, w. labruska
Vitis lanceolatifoliosa C.L.Li
Vitis longquanensis P.L.Chiu
Vitis luochengensis W.T.Wang
Vitis menghaiensis C.L.Li
Vitis mengziensis C.L.Li
Vitis metziana Miq.
Vitis monticola Buckley
Vitis mustangensis Buckley
Vitis nesbittiana Comeaux
Vitis × novae-angliae Fernald
Vitis novogranatensis Moldenke
Vitis nuristanica Vassilcz.
Vitis palmata Vahl
Vitis pedicellata M.A.Lawson
Vitis peninsularis M.E.Jones
Vitis piasezkii Maxim.
Vitis pilosonervia F.P.Metcalf
Vitis popenoei J.L.Fennell
Vitis pseudoreticulata W.T.Wang
Vitis qinlingensis P.C.He
Vitis retordii Rom.Caill. ex Planch.
Vitis riparia Michx. – winorośl pachnąca, w. nadbrzeżna
Vitis romanetii Rom.Caill.
Vitis rotundifolia Michx.
Vitis rupestris Scheele – winorośl piaskowa, w. skalna
Vitis ruyuanensis C.L.Li
Vitis saccharifera Makino
Vitis shenxiensis C.L.Li
Vitis shuttleworthii House
Vitis silvestrii Pamp.
Vitis sinocinerea W.T.Wang
Vitis sinoternata W.T.Wang
Vitis tiliifolia Humb. & Bonpl. ex Schult.
Vitis tsoi Merr.
Vitis vinifera L. – winorośl właściwa, w. winna, latorośl winna
Vitis vulpina L. – winorośl zimowa, w. truskawkowa
Vitis wenchowensis C.Ling
Vitis wenxianensis W.T.Wang
Vitis wuhanensis C.L.Li
Vitis xunyangensis P.C.He
Vitis yunnanensis C.L.Li
Vitis zhejiang-adstricta P.L.Chiu

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-08-13] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hui Ren, Jun Wen: Vitis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-07-31].
↑ ^a ^b Vitis. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-10].
↑ ^a ^b ^c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 344. ISBN 0-333-73003-8.
↑ Strasburger E., Noll F., Schenck H., Schimper A. F. W.: Botanika. Szczecin: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 265-266, 512-516.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-08-13] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Hui Ren, Jun Wen: Vitis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-07-31].

[powo-5] Vitis. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-03-10].

[philips-6] Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 344. ISBN 0-333-73003-8.

[strasburger-7] Strasburger E., Noll F., Schenck H., Schimper A. F. W.: Botanika. Szczecin: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1972, s. 265-266, 512-516.

[5]

[4]

[6]

[1]

[2]

[3]

[7]