Witold Wincenty Lisowski
Witold Wincenty Lisowski (ur. 2 października 1932 w Warszawie) – pułkownik Wojska Polskiego, uczestnik powstania warszawskiego, historyk, doktor habilitowany, autor wystaw oraz publikacji z zakresu historii, dyrektor Muzeum Wojska Polskiego w latach 1984–1989.
| |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
2 października 1932 |
| Zawód, zajęcie |
pułkownik Wojska Polskiego |
| Doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia wychowania | |
| Alma Mater |
Wojskowa Akademia Polityczna im. Feliksa Dzierżyńskiego |
| Doktorat |
1975 |
| Habilitacja |
1979 |
| Wykładowca | |
| Uczelnie |
Centrum Szkolenia Wojsk Obrony Powietrznej Kraju, Wojskowa Akademia Medyczna, Wojskowy Instytut Historyczny |
| dyrektor Muzeum Wojska Polskiego | |
| Okres spraw. |
1984–1989 |
| Odznaczenia | |
            
| |
Życiorys
edytujDo 1939 roku mieszkał w Henrykowie z matką Zofią Lisowską z domu Jędrysiak, ojcem Józefem i dwoma braćmi, Janem i Wiesławem. W maju 1943 roku wstąpił do drużyny Szarych Szeregów im. Romualda Traugutta. Pod pseudonimem „Prosty” i „Lis” brał udział w służbie pomocniczej w powstaniu warszawskim[1]. W 1945 roku został „synem pułku”, a po zakończeniu II wojny światowej skierowano go do Kompanii Małoletnich Żołnierzy, gdzie skończył gimnazjum. W 1948 roku Kompania została wcielona do warszawskiego Korpusu Kadetów im. gen. K. Świerczewskiego. Wydalono go wtedy z powodu przynależności do Szarych Szeregów. Dzięki wstawiennictwu ówczesnego wiceministra komunikacji Symeona Surgiewicza został przywrócony do służby wojskowej i skierowany do szkoły oficerskiej w Łodzi, którą skończył w 1950 roku w stopniu podporucznika. W latach 1950–1956 został skierowany do Batalionów Roboczych Ludowego Wojska Polskiego jako dowódca kompanii. W 1956 roku powrócił do czynnej służby, podejmując też naukę w systemie wieczorowym w XVI Liceum Ogólnokształcącym im. Stefanii Sempołowskiej, w którym w 1957 roku uzyskał świadectwo dojrzałości.
W latach 1958–1963 studiował na Wydziale Pedagogicznym Wojskowej Akademii Politycznej w Warszawie, w której pod kierunkiem profesora Tadeusza Pasierbińskiego (1901–1968) uzyskał dyplom magistra pedagogiki i kontynuował studia doktoranckie. Jako oficer Wojsk Obrony Powietrznej Kraju studiował również w systemie stacjonarnym na Wydziale Lotniczym w Akademii Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, a następnie w latach 1973–1974 odbył tamże zaoczne studia podyplomowe z zakresu organizacji dowodzenia szczebla operacyjnego. W latach 1968–1989 piastował wiele stanowisk w Centrum Szkolenia Wojsk Obrony Powietrznej Kraju i Centrum Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej. W 1975 roku uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych za pracę „System kształcenia i wychowania w polskich Korpusach Kadetów (1918–1939)”[2]. W 1979 roku otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego za pracę „System kształcenia i wychowania w polskich Korpusach Kadetów 1765–1956”. Opiekunem naukowym przewodu habilitacyjnego był profesor Józef Miąso. W latach 1975–1985 pod kierunkiem profesora Sylwestra Czaplickiego i profesora Dymitra Aleksandrowa wykładał historię medycyny słuchaczom i kadrze w Centrum Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej oraz na Akademii Medycznej w Warszawie. W latach 1984–1989 był dyrektorem Muzeum Wojska Polskiego. W 1990 r. pracował w Wojskowym Instytucie Historycznym.
W latach 1991–1995 był w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej. W 1989 r. wraz z profesorem Aleksandrem Gieysztorem powołał do życia Fundację Grobu Nieznanego Żołnierza. W 1994 roku nagrodzony został, wraz z matką, tytułem i medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata za ukrywanie Józefa Inwentarza, urodzonego w 1930 r. syna sąsiadów[3]. Mieszka w Warszawie.
Opublikował ponad 700 artykułów poświęconych m.in.: zasłużonym Polakom, historii polskich powstań i symboli narodowych, historii polskich szkół kadetów, historii medycyny i Polonii Amerykańskiej. Publikował w pismach historyczno-lekarskich oraz wojskowych, m.in. w: „Materia Medica Polona : the Polish Journal of Medicine and Pharmacy”, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” „Polska Zbrojna”, „Lekarz Wojskowy”, „Skalpel”, „Młody Medyk”, „Żołnierz Polski”, „Polsce Wierni”.
Publikacje
edytuj- Wierność narodowym symbolom (1972)[4]
- Ludzie zasługi niepospolitej (1983)[5]
- Sercu bliskie (1983)[6]
- Polskie Korpusy Kadetów 1765–1956 (1983)[7]
- Wojciech Kętrzyński (1838–1918) (1985)[8]
- Tadeusz Kościuszko (1746–1817) (1988)[9]
- Żołnierz Nieznany (1993)[10]
- Polskie symbole narodowe (1995)[11]
- Panteon Pamięci Narodowej: historia Grobu Nieznanego Żołnierza (2006)[12]
- Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych (1794–1944) T. I[13] i T. II (2006)[14]
- Prekursorzy medycyny polskiej T. I i T. II (2008)[15]
- Wiersze: Korzenie (2011)[16]
- Wiersze: Ojcowizna (2015)[17]
- Gdy otworzyliśmy drzwi : spotkania młodzieży ze Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata (2015)[18]
Wybrane zorganizowane wystawy
edytuj- Polskie Korpusy Kadetów – Rembertów 1986
- Historia 2 Dywizji Strzelców Pieszych – wystawa ukazująca dzieje internowanej dywizji polskiej w Szwajcarii; Zurych, Berno, Genewa, Huttwil (1987)
- Wystawa krajowa w Zachęcie „Narodowi w Darze” Warszawa 1988
- Światowa wystawa w Nowym Jorku z okazji 50. rocznicy wybuchu II wojny światowej „POLAND INVADED" Nowy Jork 1989–1990[19]
- Liczne wystawy krajowe i zagraniczne w latach 1984–1989 w ramach pracy w Muzeum Wojska Polskiego
Działalność społeczna
edytuj- Organizator i prezes Fundacji Grobu Nieznanego Żołnierza (od 1989)
- Członek Rady Naukowej Centrum Kształcenia Podyplomowego Wojskowej Akademii Medycznej (1974–1984)
- Członek Senatu Wojskowej Akademii Medycznej (1974–1984)
- Organizator i wiceprezes Stowarzyszenia Miłośników Tradycji Mazurka Dąbrowskiego (od 1988)
- Członek Komisji Historycznej Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej (2008–2012)
- Członek Stowarzyszenia Szarych Szeregów – aktualnie
- Członek Korpusu Weteranów walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej – aktualnie
- Członek Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata (od 1994)
- Przewodniczący ogólnopolskich konkursów wiedzy historycznej dla młodzieży na tematy: "Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata" (2014–2015) i „Bohaterowie są wśród nas” (2018–2019)
- Współorganizator 16 edycji Ogólnowarszawskiego Międzyszkolnego Konkursu Wiedzy o Historii Grobu Nieznanego Żołnierza (2003–2019)
- Przewodniczący Komisji Historycznej Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych (od 2019)
Wybrane odznaczenia i lata przyznania
edytuj- Srebrny Krzyż Zasługi (1958)
- Zasłużony dla Warmii i Mazur (1966)
- Złoty Krzyż Zasługi (1968)
- Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta (1973)
- Zasłużony dla Warszawy (1976)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976)
- Krzyż Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami (1989)[1]
- Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata (1994)[20]
- Krzyż Komandorski Orderu Świętego Stanisława (1995)
- Krzyż Armii Krajowej (1995)[1]
- Krzyż Partyzancki (1995)
- Warszawski Krzyż Powstańczy (1995)[1]
- Medal za Warszawę 1939–1945 (1995)[1]
- Krzyż Oficerski Orderu Polonia Restituta (1997)
- Medal "Pro Memoria" (2005)
- Zasłużony dla Kultury Polskiej (2009)
- Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta (2013)[21]
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Stanisława (2015)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Powstańcze Biogramy - Witold Lisowski [online], 1944.pl [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold Lisowski, Polskie Korpusy Kadetów w latach 1918–1939, „Rozprawy z Dziejów Oświaty”, 22, 1979, s.83-109.
- ↑ Więcej o rodzinie Lisowskich [online], sprawiedliwi.org.pl, grudzień 2010 [dostęp 2020-01-31].
- ↑ Witold Lisowski, Wierność narodowym symbolom, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
- ↑ Witold. Lisowski, Ludzie zasługi niepospolitej : wybitni polscy lekarze XIII-XX w., wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983, ISBN 83-11-06951-4, OCLC 21337437 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Sercu bliskie : polskie symbole narodowe, Grób Nieznanego Żołnierza, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1983, ISBN 83-02-00507-X, OCLC 11495662 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Polskie Korpusy Kadetów 1765–1956 : z dziejów wychowania, wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983, ISBN 83-11-06845-3, OCLC 10276649 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold Lisowski, Wojciech Kętrzyński (1838-1918), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa obrony Narodowej, 1985.
- ↑ Witold Lisowski, Tadeusz Kościuszko : (1746-1817), Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988.
- ↑ Witold. Lisowski, Żołnierz Nieznany, Warszawa: Wyd. Fundacja Grobu Nieznanego Żołnierza, 1993, ISBN 83-901089-0-9, OCLC 53800446 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Polskie symbole narodowe, wyd. 1, Warszawa: Wydawn. Fundacja Grobu Nieznanego Żołnierza, 1995, ISBN 83-901089-1-7, OCLC 38794946 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Panteon pamięci narodowej : historia Grobu Nieznanego Żołnierza, Warszawa: [Fundacja Grobu Nieznanego Żołnierza], 2006, ISBN 83-901089-3-3, OCLC 749818948 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych : 1794-1944. T. 1, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006, ISBN 83-11-10413-1, OCLC 749575269 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Polska służba zdrowia w powstaniach narodowych : 1794-1944. T. 2, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 2006, ISBN 83-901089-2-5, OCLC 749575269 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Prekursorzy medycyny polskiej. T. 2, Warszawa: Bellona, [cop. 2008], ISBN 978-83-11-11456-2, OCLC 750686716 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold. Lisowski, Wiersze, Warszawa: Bellona, [cop. 2011], ISBN 978-83-11-12020-4, OCLC 802146401 [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Witold Lisowski, Ojcowizna, Warszawa: [s.n.], 2015, ISBN 978-83-86828-63-0.
- ↑ Witold Lisowski (red.), Gdy otworzyliśmy drzwi : spotkania młodzieży ze Sprawiedliwymi wśród Narodów Świata, Warszawa: Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata : Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych,, 2015, ISBN 978-83-86828-62-3.
- ↑ Warszawa – Zaproszenie na spotkanie (maj 2017) | Stowarzyszenie Miłośników Dawnej Broni i Barwy [online], bronibarwa.org.pl [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Historia rodzina Lisowskich | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2019-12-29].
- ↑ Odznaczenia za odwagę w ratowaniu Żydów / Ordery i odznaczenia / Aktualności / Archiwum Bronisława Komorowskiego / Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej [online], prezydent.pl, 15 listopada 2013 [dostęp 2020-01-31].
Linki zewnętrzne
edytuj- Dr hab. Witold Lisowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2020-01-31].
- Witold Lisowski | Zlikwidujemy ten płot i będziemy żyć jak ludzie – Historia mówiona / Kolekcja Muzeum POLIN