Województwo ciechanowskie
polskie województwo ze stolicą w Ciechanowie istniejące w latach 1975–1998
Ten artykuł od 2011-08 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Województwo ciechanowskie – polskie województwo ze stolicą w Ciechanowie istniejące w latach 1975–1998, jedno z 49 ówcześnie istniejących.
| ||||
| 1975–1998 | ||||
| Państwo | ||||
|---|---|---|---|---|
| Data powstania |
1 czerwca 1975 | |||
| Data likwidacji |
31 grudnia 1998 | |||
| Siedziba wojewody i sejmiku | ||||
| Powierzchnia |
6362 km² | |||
| Populacja (1998) • liczba ludności |
| |||
| • gęstość |
68,8 os./km² | |||
| Tablice rejestracyjne |
CI, CN, CA | |||
Położenie na mapie Polski
| ||||
Zasięg terytorialny
edytujWojewództwo ciechanowskie składało się z dzisiejszych powiatów:
powiat ciechanowski – w całości
powiat działdowski – w całości
powiat makowski – tylko gmina Karniewo
powiat mławski – w całości
powiat nowodworski – tylko gmina Nasielsk
powiat płoński – oprócz gminy Czerwińsk nad Wisłą
powiat przasnyski – tylko gmina Krasne i gmina Czernice Borowe
powiat pułtuski – oprócz gminy Obryte i gminy Zatory
powiat żuromiński – w całości
Po reformie administracyjnej w 1999 roku województwo ciechanowskie zostało podzielone między dwa województwa:
warmińsko-mazurskie – gminy powiatu działdowskiego
mazowieckie – oprócz gmin powiatu działdowskiego
Urzędy rejonowe
edytujNa podstawie ustawy z 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej, utworzono na terenie województwa 5 rejonów administracyjnych zrzeszających po kilka lub kilkanaście gmin.
Demografia
edytuj| Rok | Liczba mieszkańców |
|---|---|
| 1975 (31 grudnia)[1] | 398,7 tys. |
| 1976 (31 grudnia)[2] | 399,1 tys. |
| 1977 (31 grudnia)[3] | 400,3 tys. |
| 1978 (spis powszechny)[4] | 402 681 |
| 1978 (31 grudnia)[5] | 402,1 tys. |
| 1979 (31 grudnia)[6] | 403,5 tys. |
| 1980 (31 grudnia)[7] | 405,4 tys. |
| 1983 (31 grudnia)[8] | 413,3 tys. |
| 1985 (31 grudnia)[9] | 418,1 tys. |
| 1986[10] | 420,2 tys. |
| 1987[11] | 422,2 tys. |
| 1988[12] | 424,1 tys. |
| 1989 (31 grudnia)[13] | 427 tys. |
| 1990 (30 czerwca)[14] | 427,7 tys. |
| 1990 (31 grudnia)[14] | 428,4 tys. |
| 1991 (31 grudnia)[15] | 429,8 tys. |
| 1992 (31 grudnia)[16] | 434,4 tys. |
| 1993 (30 czerwca)[17] | 434,6 tys. |
| 1994 (31 grudnia)[18] | 436,2 tys. |
| 1995 (30 czerwca)[19] | 436,5 tys. |
| 1995 (31 grudnia)[20] | 436,4 tys. |
| 1997 (31 grudnia)[21] | 436,9 tys. |
Miasta
edytujLudność 31.12.1998
Zabytki miast województwa ciechanowskiego
edytuj- Zamek w Ciechanowie z XV wieku – ruiny
- Farska Góra – grodzisko z XI (VII) w., na górze neogotycka dzwonnica (1889)
- Kościół farny w Ciechanowie (XVI w.)
- Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Płońskiej – założony na początku XIX w., z licznymi starymi, zabytkowymi grobami
- Nowy cmentarz żydowski w Ciechanowie – założony pod koniec XIX w.
- Średniowieczny układ urbanistyczny (z rynkiem i trójkątnym placem przedlokacyjnym)
- Kościół poaugustiański (XVI w.) i budynek dawnego klasztoru (XVII w.)
- Ratusz (XIX w.)
- Kościół parafialny pw. św. Trójcy – wybudowany w 1477, pierwotnie gotycki; w latach 1882–1886 powiększony i całkowicie przebudowany w tzw. stylu toskańskim, w niektórych źródłach jego styl jest określany jako eklektyczny. Jedynymi pozostałościami po pierwotnym założeniu gotyckim są: okno w prezbiterium nad ołtarzem, łuk tęczowy oddzielający prezbiterium od nawy głównej i widoczna za ołtarzem bocznym w prawej nawie przypora zewnętrzna znajdująca się obecnie wewnątrz świątyni.
- Ratusz miejski – zbudowany pod koniec XVIII w. Z wieży ratuszowej odgrywany jest codziennie o 12:00 hejnał Mławy.
- Kościół pw. św. Wawrzyńca – 1786 r. na wzgórzu cmentarnym, późnobarokowy z klasycyzującą elewacją frontową.
- „Lelewelówka” – drewniany spichlerz z XVIII w., jedyna pozostałość po zabudowaniach starościńskich, czasami zwyczajowo zwanych zamkiem
- Secesyjne kamienice z początku XX w.
- Pomnik Obrońcom Mławy upamiętniający bitwę pod Mławą w 1939 r.
- Pozycja Mławska – linia polskich fortyfikacji wybudowanych w przeddzień II wojny światowej. W skład obiektu wchodzi 55 schronów żelbetowych, pozostałości budowli ziemno-drewnianych i okopów. Pozycja Mławska była główna areną bitwy po Mławą.
- Więzienie powiatowe wybudowane w 1889 roku, obecnie siedziba oddziału Archiwum Państwowego Miasta Stołecznego Warszawy.
- Hala Targowa z 1912 roku wybudowana według projektu miejskiego architekta Stefana Usakiewcza
- Spichlerz Obywatelski przy ulicy Długiej, wybudowany w latach sześćdziesiątych XIX wieku, obecnie supermarket i dom handlowy
- Park miejski, założony w 1897 roku jako ogród spacerowy, powstał z poszerzenia ogrodu przy cerkwi prawosławnej. Przez mieszczan zwany „Salonem Mławy”. Po II wojnie światowej nazwany imieniem J. Stalina, a od 1956 do 2017 im. Dąbrowszczaków, obecnie im. Józefa Piłsudskiego. W parku znajduje się fontanna wykonana w brązie według projektu Andrzeja Borcza przedstawiająca czterech zdunów, legendarnych założycieli miasta, i Muławę, od której imienia miasto wywodzi swoją nazwę; pomnik Józefa Piłsudskiego; Dąb Niepodległości z tablicą pamiątkową; oraz dawna popówka, jedyna pozostałość po cerkwi, obecnie przychodnia dziecięca.
- Układ urbanistyczny miasta wraz ze znajdującą się na tym terenie zabudową i wylotami ulic,
- Zespół pokarmelicki: Kościół parafialny pw. św. Michała, d. klasztor, mur – XVI, XVIII w., dzwonnica, mur – II poł. XIX w. oraz całe wyposażenie wnętrz,
- Wczesnośredniowieczne grodzisko, pozostałość XI-wiecznego grodu o wymiarach 75x80 metrów, zwanego dawniej Górą Szwedzką lub Górą Łysą, obecnie nazywane Górą Kawałkowskiego ewentualnie Górą Kabana,
- Zespół podworski: dwór, mur – 1 poł. XIX /XX w., oficyna, mur – k. XIX w., budynek gospodarczy, mur, pozostałości parku – koniec XIX w.,
- Więzienie, ob. Areszt Śledczy, ul. Warszawska 49, mur – koniec XIX w.,
- Zespół cmentarza parafialnego: cmentarz rzymskokatolicki – 1779 r., kaplica grobowa małż. Grobickich, mur – 1876 r.
- Dom, ul. Rynek 4a – XIX w.,
- Dom, pl. 15 sierpnia 21, 21a (d. ul. Rynek 21) – XIX w.
- kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego – pierwotnie gotycki (XIV wiek), później zniszczony i odbudowany
- kościół pw. św. Wojciecha
- zamek (XIV wiek)
- ratusz (XVII wiek)
- rynek z zabudową wokół ratusza XVIII-XIX wiek
- dawna bożnica z 1874 roku
- zespół budynków koszarowych (w latach 1939–1945 Obóz koncentracyjny)
- zabytkowe kamienice przy ul. Jagiełły, szkoła (Gimnazjum Nr 1 im. króla Władysława Jagiełły), sąd i więzienie
- budynek szkoły medycznej przy ul. Wolność (dawny szpital) z witrażem św. Katarzyny i tablicą poświęconą Janowi Pawłowi II
- wieża ciśnień i dawna gazownia – obecnie hotel i restauracja.
- wieża Bismarcka
- gotycka Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP z XV wieku, z renesansową przebudową z XVI wieku (kolebkowe sklepienie wykonane w latach 1554–1561). W 1975 roku papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej
- zamek biskupi usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, obecnie Dom Polonii. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W murach zamku przebywali m.in.: król Zygmunt Waza, król szwedzki Karol XII, carowie rosyjscy Aleksander I i Aleksander II.
- Kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny przy rynku. Pierwotnie odgrywała rolę kościoła parafialnego do czasu zbudowania kolegiaty. W 1944 r. została całkowicie zniszczona, zrekonstruowana w latach 1946–1951
- ratusz z wieżą ratuszową z XVI w (gotycko-renesansowa).
- Kościół św. Krzyża z XVI w., późnogotycki z elementami barokowo-klasycznymi. Wokół świątyni rozciąga się najstarszy pułtuski cmentarz katolicki, z grobowcami z XIX w.
- Kościół św. Józefa z XVII w., poreformacki. Do budynku przylegają budynki dawnego klasztoru Benedyktynów, w których w okresie PRL znajdowało się więzienie.
- zespół klasztorny poreformacki z XVIII wieku
- Kościół św. Wojciecha
- resztki gotyckiej baszty zamkowej z XIV wieku
- kościół ewangelicki z 1828
- założenie urbanistyczne Starego Miasta z lat 1320–1331
- Budynki Szkoły Podstawowej nr 1, Urzędu Miasta, byłej garbarni, rzeźni, gazowni, dworca kolejowego oraz kamieniczki secesyjne z przełomu XIX i XX w.
- kościół św. Wojciecha (neogotycki) z początku XX wieku
- plebania z XVI/XVII wieku
- kościół neogotycki z 1886 roku,
- murowana plebania z lat dwudziestych XX wieku,
- synagoga przy ulicy Kilińskiego
- domy przy ulicach Kilińskiego i Warszawskiej
- park miejski przy ul. Mławskiej – 1 ćw. XX w.,
- cmentarz parafialny rzymskokatolicki – XIX w.,
- cmentarz żydowski – XIX w.,
- grodzisko wczesnośredniowieczne – XII w.
- młyn na Zawodzie
- cukrownia w Zygmuntowie
- Zespół podworski:
- dwór murowany z II poł. XIX w.,
- park krajobrazowy z I poł. XIX w.
- barokowy kościół i pałac z XVIII wieku
- park krajobrazowy z pozostałościami fortyfikacji z XVI wieku
- Synagoga w Bieżuniu
- Muzeum Małego Miasta
- pozostałości domu poety Stefana Gołębiowskiego
- ruiny młyna wodnego na rzece Wkrze
Przypisy
edytuj- ↑ Rocznik statystyczny 1976, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1976, s. L.
- ↑ Rocznik statystyczny 1977, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1977, s. XLVI.
- ↑ Rocznik statystyczny 1978, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1978, s. XLVIII.
- ↑ Rocznik Statystyczny Województw 1980, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1980, 24 (s. 84 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-12-30].
- ↑ Rocznik statystyczny 1979, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1979, s. L.
- ↑ Rocznik statystyczny 1980, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1980, s. LVIII.
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1981, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1982, 3 (s. 52 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-05-24].
- ↑ Encyklopedia powszechna PWN, wyd. trzecie, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985, s. 600, ISBN 83-01-00003-1.
- ↑ Encyklopedia powszechna PWN, t. 5 (suplement), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 318.
- ↑ Świat w przekroju 1988, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1989, s. 270.
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste trzecie zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 142, ISBN 83-01-10416-3.
- ↑ Świat w przekroju 1991, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 271, ISSN 0137-6799.
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste pierwsze zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1991, s. 657.
- ↑ a b Rocznik statystyczny województw 1991, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1991, 15 (s. 76 dokumentu PDF) [zarchiwizowane z adresu 2021-08-30].
- ↑ Encyklopedia popularna PWN, wyd. dwudzieste trzecie zmienione i uzupełnione, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993, s. 657.
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1994, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1994, s. 434.
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1994, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1994, s. 435.
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, s. 447, ISSN 0079-2608.
- ↑ Mały rocznik statystyczny 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, s. 448, ISSN 0079-2608.
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1996, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1996, 25 (s. 94 dokumentu PDF).
- ↑ Rocznik statystyczny województw 1998, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1998, s. XL-XLI (s. 41–42 dokumentu PDF).