Wojna beocka

Wojna beocka – wyzwoleńcza wojna miast greckich (379-371 p.n.e.) przeciwko dominacji Sparty. Wybuchła z chwilą buntu Teb i odejścia spartańskich garnizonów z Beocji. Teby stanęły na czele odnowionego Związku Beockiego, do którego przyłączyły się stopniowo wszystkie poleis w Beocji z wyjątkiem sojusznika Sparty – Orchomenos.

Wojna beocka

Czas	379–371 p.n.e.
Przyczyna	bunt polis beockich przeciwko hegemonii Sparty
Wynik	obalenie hegemonii spartańskiej
Strony konfliktu
Teby, Związek Beocki, Ateny Sparta, Związek Peloponeski
Dowódcy
Epaminondas, Pelopidas, Chabrias Agesilaos II, Kleombrotos I
brak współrzędnych

Powstanie w Tebach

W 379 p.n.e. prospartańskie rządy oligarchów w Tebach, wywołały powstanie przeciw Sparcie i jej poplecznikom. Oddział spiskowców prowadzony przez Melona wymordował w nocy ucztujących prospartańskich polemarchów. Zginął Leontiades i inni przyjaźni Sparcie oligarchowie tebańscy. O świcie nadeszły wojska ateńskie i oddziały beockie prowadzone przez Epaminondasa. Garnizon spartański opuścił bez walki Teby, a władzę w mieście przejęli demokraci z Epaminondasem na czele.

Do Beocji wkroczyła armia Symmachii Spartańskiej prowadzona przez młodego króla Kleombrotosa. Teb nie zaatakowała ograniczając się jedynie do demonstracji siły. Kleombrotos 1/3 wojsk peloponeskich pozostawił w Tespiach pod dowództwem Sfodriasa. Kleombrotos spodziewał się bowiem zmiany nastrojów politycznych w Tebach. Sfodrias miał wesprzeć powrót oligarchów do władzy. Obecność Spartan w Tespiach, miała powstrzymywać Ateny przed pokusą niesienia pomocy Tebom. Kleombrotos z resztą armii powrócił na Peloponez. Zapewne Ateny pozostałyby neutralne a Teby osamotnione w walce ze Spartą, gdyby nie samowola Sfodriasa, który samowolnie spustoszył rejon Eleusis w Attyce i zagroził Pireusowi. Agresja ta pchnęła Ateny do sojuszu z Tebami.

Działania wojenne

W 378 p.n.e. sojusz Aten z Tebami Epaminondasa stał się faktem. Ateny wysłały Tebom na pomoc 5 tys. piechoty dowodzonej przez Chabriasa. Beoci i Ateńczycy umocnili się na wzgórzach pod Tebami, ponieważ Spartanie nie potrafili zdobywać umocnionych pozycji. W tym czasie Ateny przystąpiły do budowy II Związku Morskiego.

W tym roku armia Symmachii Spartańskiej pod dowództwem Agesilaosa wtargnęła do Beocji. Beoci i Ateńczycy oczekiwali jej pod Tebami unikając bitwy w otwartym polu. Agesilaos spustoszył Tebaidę i wycofał się. W kilku miastach beockich pozostawił peloponeskie garnizony z zadaniem nękania Teb.

W 377 p.n.e. Agesilaos ponownie spustoszył Tebaidę. Nie mogąc wymusić bitwy wycofał się na Peloponez. W roku następnym zachorował. Armia peloponeska nie była więcej mobilizowana przeciw Tebom, które zajęły się likwidacją garnizonów spartańskich w Beocji. Ateńczycy zdecydowali się na zachwianie hegemonią Sparty na morzu. W tym celu oblegli Naksos na Cykladach, ważny port dający kontrolę nad żeglugą w tym rejonie Morza Egejskiego. Interweniującą flotę spartańską Pollisa, dowódca ateński Chabrias pokonał w morskiej bitwie pod Naksos. Hegemonia Sparty na morzu została poważnie zachwiana.

Na lądzie bolesne porażki zadała Sparcie armia tebańska. W 375 p.n.e. pod Tegyrą tebański Święty Zastęp dowodzony przez Pelopidasa, zaatakował 2 spartańskie mory wracające do bazy w Orchomenos. Po raz pierwszy w historii, mimo przewagi liczebnej, Spartanie ponieśli klęskę i rzucili się do bezładnej ucieczki. Opinia o niepokonalności spartańskich hoplitów została poważnie zachwiana. Wiara Beotów we własne umiejętności wzrosła niepomiernie.

Jedynym sprzymierzeńcem Sparty w Beocji pozostawało Orchomenos. Przy pomocy Teb, pozostałe beockie poleis obalały oligarchiczne rządy narzucone przez Spartę, zaprowadzały demokrację i przechodziły na stronę Teb. Teby stanęły na czele odnowionego Związku Beockiego, na którego czele stało Wspólne Zgromadzenie Beotów. Zgromadzenie wybierało beotarchów, sędziów i urzędników skarbowych nadzorujących federalną mennicę. Kolegium 7 beotarchów zajmowało się wojskiem beockim. Decyzje podejmowano większością głosów. Przeważało zdanie dwóch wielkich Teban, Pelopidasa i Epaminondasa.

W 371 p.n.e. armia peloponeska prowadzona przez spartańskiego króla Kleombrotosa najechała Beocję. Epaminondas pośpiesznie zebrał wojska tebańskie i zagrodził drogę wojskom inwazyjnym pod Leuktrami. W bitwie wziął udział tebański, legendarny Święty Zastęp. Spartanie ponieśli klęskę. Kleombrotos poległ wraz z 700 hoplitami. Prestiż militarny Sparty bardzo ucierpiał, a przewaga Teb w świecie greckim została umocniona - zostały nowym hegemonem.

Kalendarium wojny

• 379 p.n.e. – bunt Teb i reaktywacja Związku Beockiego
• 378 p.n.e. – sojusz Teb z Atenami
• 376 p.n.e. – zwycięstwo Ateńczyków w bitwie morskiej pod Naksos
• 374 p.n.e. – separatystyczny pokój między Spartą i Atenami, obawiającymi się nadmiernego wzrostu potęgi Teb
• 371 p.n.e. – bitwa pod Leuktrami i ostateczne przełamanie hegemonii Sparty.