Zasłonak niebieski
Zasłonak niebieski (Cortinarius caerulescens (Schaeff.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1]
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak niebieski |
| Nazwa systematyczna | |
| Cortinarius caerulescens (Schaeff.) Fr. Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 265 (1838) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPo raz pierwszy opisany został w 1774 r. przez Schaeffa jako Agaricus caerulescens, do rodzaju Cortinarius przeniósł go Fries w 1838 r.[1]
Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Agaricus bulbosus Huds., 1778
- Agaricus caerulescens Schaeff. 1774
- Agaricus cyanus Pers. 1801
- Agaricus violaceus Batsch 1783
- Bulbopodium caerulescens (Schaeff.) Earle 1909
- Cortinarius caesiocyaneus Britzelm. 1895
- Phlegmacium caerulescens (Schaeff.) Wünsche 1877
- Phlegmacium caesiocyaneum (Britzelm.) M.M. Moser 1953
Nazwę polską nadał A. Nespiak w 1975 r[3].
Morfologia
edytujŚrednica 5–10 cm, kształt początkowo półkulisty, później łukowaty lub płaski i na środku nieco wgłębiony. Powierzchnia podczas suchej pogody jedwabiście matowa i sucha, podczas wilgotnej śliska i błyszcząca. Brzeg kapelusza długo pozostaje podwinięty i połączony z trzonem siwofioletową zasnówką. Początkowo ma barwę niebieskofioletową, później płowieje i staje się siwy do jasnoochrowego. Młode owocniki pokryte są brudnobiaławymi resztkami zasnówki[4].
Szerokie i szeroko przyrośnięte. U młodych owocników są niebieskofioletowe, później stają się siwofioletowe, w końcu ochrowobrązowe. Ostrza blaszek bruzdkowane i niebieskie[4].
Wysokość 4–8 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, pełny. U podstawy posiada bulwę o średnicy do 4,5 cm. U młodych okazów pełny, u starszych pusty. Powierzchnia początkowo włóknista, o barwie siwofioletowej, później naga. W dolnej części posiada białą osłonę, która szybko przebarwia się na ochrowobrązowo[4].
Jasnoniebieski. Smak słaby, zapach stęchły[4].
Występowanie i siedlisko
edytujWystępuje w Ameryce Północnej, Europie, Korei i Japonii[5]. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony, ale tylko w niektórych miejscach występuje liczniej. W Polsce notowany był w okolicach Jeleniej Góry, Gdańska, w Górach Świętokrzyskich i w Beskidzie Sądeckim. W 2013 r. nowe jego stanowiska w Łagowskim Parku Krajobrazowym nad Jeziorem Łagowskim podał J Ślusarczyk[6]. Nie jest znane jego rozprzestrzenienie, nie znajduje się jednak na liście gatunków zagrożonych. Jest na takich listach natomiast w Niemczech, Danii, Anglii, Słowacji i Czechach[3]. Według J. Ślusarczyka również w Polsce powinien znaleźć się na liście gatunków zagrożonych[6].
W Polsce rośnie w górskich lasach liściastych, na glebach wapiennych, szczególnie pod bukami, rzadziej pod dębami i grabami[6]. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[4].
Znaczenie
edytujGrzyb mikoryzowy[3], grzyb trujący. Zawiera orellaninę i powoduje zatrucia orellaninowe (8 grupa zatruć grzybowych)[4].
Gatunki podobne
edytuj- zasłonak gołąbkowy (Cortinarius cumatilis). Nie posiada wyraźnej bulwy i rośnie w lasach iglastych[4].
- zasłonak niebieskawy (Cortinarius agathosmus). Ma inny trzon.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Index Fungorum. [dostęp 2014-08-05]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-08-09]. (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
- ↑ a b c Tomasz Ślusarczyk. Nowe stanowiska grzybów z rodzaju zasłonak (Cortinarius) w Polsce. Przegląd Przyrodniczy XXIV, 4 (2013): 42-68