Zasłonak szafranowy

Zasłonak szafranowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	zasłonakowate
Rodzaj	zasłonak
Gatunek	zasłonak szafranowy
	Nazwa systematyczna
	Cortinarius croceus (Schaeff.) Gray; Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 630 (1821)
	Zasięg
	; Zasięg w Europie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zasłonak szafranowy (Cortinarius croceus (Schaeff.) Gray) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Schaeffer nadając mu nazwę Agaricus croceus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Agaricus cinnamomeus Pollich 1753
Agaricus croceus Schaeff. 1774
Agaricus subcorneus Batsch 1783
Cortinarius cinnamomeobadius Rob. Henry 1940
Cortinarius cinnamomeus subsp. croceus (Schaeff.) Sacc. 1887
Cortinarius croceus (Schaeff.) Bigeard & H. Guill. 1909
Dermocybe cinnamomeobadia (Rob. Henry) M.M. Moser 1953
Dermocybe cinnamomeobadia (Rob. Henry) M
Dermocybe crocea (Schaeff.) M.M. Moser 1974

Nazwę polską podał Andrzej Nespiak w 1975 r.^[3]

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–5 cm, kształt początkowo półkulisty lub dzwonkowaty, później płasko rozpostarty, czasami z niedużym garbem na środku. Brzeg długo pozostaje podwinięty. Powierzchnia na środku gładka, przy brzegu włókniście pilśniowata, lub pokryta podłużnymi łuseczkami. Na środku ma barwę brązową, ku brzegom jaśnieje i stopniowo poprzez kolor oliwkowobrązowy z odcieniem oliwkowym lub pomarańczowym przechodzi w kolor oliwkowożółty^[4]^[5].

Blaszki

Delikatnie ząbkowane. Mają barwę żółtą, czasami z odcieniem pomarańczowym. Ostrza blaszek żółte^[4].

Trzon

Wysokość 3–6 cm, grubość do 3–7 mm, walcowaty, pełny. Powierzchnia o barwie od żółtej do ochrowożółtej. Podstawiacie ciemniejsza – żółtobrązowa i wyrastają z niej strzępki żółtej grzybni. Na całej długości trzonu występują chropowate pasma zasnówki o barwie od żółtobrązowej do szarej^[4].

Miąższ

W kapeluszu żółty, w podstawie trzonu brudnożółty z odcieniem oliwkowym. Ma słaby, nieprzyjemny smak i zapach jodoformu^[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, nieco matowe, o rozmiarach 6,5-9 × 4,5–6 μm. Niektóre podstawki mają czerwono-purpurową lub czerwono-brunatną zawartość. Cheilocystyd i pleurocystyd brak^[6].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej i w Europie^[7]. W Polsce jest rzadki. Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym podano tylko 3 jego stanowiska^[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – gatunek potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[8].

Rośnie na ziemi, w lasach iglastych, głównie pod sosnami i świerkami. W lasach liściastych spotykany jest rzadko. Rozwija się tylko na kwaśnych i niezbyt wilgotnych glebach. Cechuje go duża różnorodność morfologiczna i siedliskowa: niektóre formy spotyka się również w tundrze lub w wysokich górach pod karłowatymi wierzbami. W Środkowej Europie jest pospolity, nie występuje tylko na obszarach o wapiennym podłożu^[5].

Znaczenie

Grzyb mykoryzowy^[3]. grzyb trujący. Zawiera orellaninę i powoduje zatrucia orellaninowe (8 grupa zatruć grzybowych)^[4].

Gatunki podobne

zasłonak cynamonowy (Cortinarius cinnamomeus). Starsze okazy zasłonaka szafranowego i cynamonowego są bardzo podobne. Do pewnego rozróżnienia tych gatunków konieczne są okazy młode; należy je przekroić, by określić kolor blaszek^[5]. Według niektórych mykologów obydwa te zasłonaki mogą być formami tego samego gatunku i trzeba zrobić solidne badanie materiału DNA by to rozstrzygnąć^[6].
zasłonak trzęsawiskowy (Cortinarius chrysolitus)^[5].
zasłonak cynamonowożółty (Cortinarius cinnamomeoluteus). Młode okazy mają żółte blaszki^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2015-01-15] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] .
↑ ^a ^b ^c WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .
↑ ^a ^b Cortinarius coceus [online], MushroomExpert [dostęp 2014-10-26] .
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2015-01-15] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[wag-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f PavolP. Škubla PavolP., Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 .

[gmin-5] AndreasA. Gminder AndreasA., Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3 .

[mush-6] Cortinarius coceus [online], MushroomExpert [dostęp 2014-10-26] .

[disc-7] Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-01-10] .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]