Zbigniew Lengren
Zbigniew Lengren (ur. 2 lutego 1919 w Tule, zm. 1 października 2003 w Warszawie) – polski satyryk, grafik i rysownik, autor karykatur, aforyzmów i fraszek, a także plakatów, ilustracji książkowych i prasowych oraz scenografii teatralnych.
 Zbigniew Lengren ok. 1960 roku | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 lutego 1919 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 października 2003 |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Przez większość kariery zawodowej związany z tygodnikiem „Przekrój”, w którym od 1946 do 2003 publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i jego psem Filusiem. Jeden z pionierów powojennego komiksu prasowego w Polsce[1].
Życiorys
edytujUrodził się 2 lutego 1919 w Tule, w ogarniętej rewolucją bolszewicką i wojną domową Rosji[2], a dzieciństwo spędził w Toruniu. Ojciec (Juliusz) był przedstawicielem telefonicznej firmy Ericsson, a po jego śmierci matka Zbigniewa (Lucyna) wyszła za mecenasa Monne. Do 16. roku życia miał szwedzkie obywatelstwo za sprawą ojca, który był Szwedem[3].
W 1938 ukończył toruńskie Gimnazjum im. Kopernika, a następnie złożył podanie o przyjęcie na studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej[2]. Rozpoczęciu studiów przeszkodził wybuch II wojny światowej[2]. Powołany do Wojska Polskiego, wziął udział w wojnie obronnej, podczas której dostał się do niemieckiej niewoli[2]. Resztę wojny spędził w niemieckich obozach jenieckich i więzieniach[2].
W grudniu 1945 wrócił do Torunia, gdzie rozpoczął studia malarskie na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika[2]. Studia łączył z pracą zawodową, a dyplom ukończenia studiów otrzymał 30 czerwca 1951[2].
Oprócz działalności artystycznej związanej z szeroko rozumianą sztuką graficzną pisał teksty literackie, w tym wiersze, m.in. dla dzieci[4]. Współtworzył programy telewizyjne Telemele i Żartoteka[5]
Jako karykaturzysta zadebiutował w 1944 w czasopiśmie „Stańczyk”[6]. Od 1946 współpracował z tygodnikiem „Przekrój”, w którym publikował serię rysunkową z Profesorem Filutkiem i psem Filusiem[7][a] – pierwszy odcinek ukazał się w 147. numerze pisma w lutym 1948. Współpracował również z czasopismami: „Szpilki”, „Świat”, „Trybuna Robotnicza” i „Playboy” (od lutego 1994[8]). Ilustrował książki (np. serię dla dzieci Hugh Loftinga o przygodach doktora Dolittle), tworzył filmowe plakaty (np. do filmów Zaporożec za Dunajem i Złodzieje i policjanci) i pisał utwory satyryczne (np. Drobiazgi spod pióra, Fraszki).
Otrzymał Order Uśmiechu[5]. W 1988 został laureatem nagrody karykaturzystów Złota Szpilka.
Zmarł w Warszawie, został pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera K-4-58)[9].
Życie prywatne
edytujBył mężem Zofii (1919–1989), pielęgniarki i sanitariuszki, z którą miał syna Tomasza (1945–2008), aktora, reżysera, oraz córkę Katarzynę (ur. 1951), scenografa, kostiumologa. Ich wnuczka Klara Syrewicz, córka Katarzyny i Stanisława Syrewicza jest dziennikarką, w latach 2006–2007 była redaktorem prowadzącym dodatków do „Dziennika” oraz „Polska The Times”, w latach 2008–2012 zastępcą redaktora naczelnego miesięcznika „Podróże”[10][11].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (11 lipca 1955)[12]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (12 stycznia 1955)[13]
- Order Uśmiechu (1977)[6]
Upamiętnienie
edytujW 2005, w 86. rocznicę urodzin artysty, odsłonięto w Toruniu niewielką kompozycję rzeźbiarską autorstwa Zbigniewa Mikielewicza, upamiętniającą toruńskie czasy Zbigniewa Lengrena. Rzeźba przedstawia psa Filusia, który trzyma w pysku melonik profesora Filutka i pilnuje parasola swego pana.
W 2022 w dawnym mieszkaniu i pracowni artysty przy ulicy Brzozowej 6/8 a w Warszawie (tzw. Lengrenówce) otwarto pracownię Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego[14].
Uwagi
edytuj- ↑ Filuś bywa mylony z Fafikiem, innym „Przekrojowym” czworonogiem, który był psem Mariana Eilego, redaktora naczelnego „Przekroju” w latach 1948–1969.
Przypisy
edytuj- ↑ Lent 2003 ↓, s. 676.
- ↑ a b c d e f g „Głos Uczelni” 2003 ↓, s. 15.
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 196. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ Cieślikowski, Frydrychowicz i Matuszewska 1981 ↓, s. 279.
- ↑ a b Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 198. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ a b Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego - Żartownik Lengrena [online], www.muzeumkarykatury.pl [dostęp 2023-10-26].
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 197. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ Tomasz Raczek: Karuzela z herosami. Michałów – Grabina: Instytut Wydawniczy Latarnik, 2004, s. 199. ISBN 83-917891-8-7.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ Pan od humorków [online], www.weranda.pl, 1 sierpnia 2016 [dostęp 2023-10-26] (pol.).
- ↑ Klara Syrewicz [online], Teatr Wielki Opera Narodowa [dostęp 2023-10-26] (pol.).
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” - wymieniony jako Loengren Zbigniew s. Juliusza.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 70, poz. 888 - Uchwała Rady Państwa z dnia 12 stycznia 1955 r. nr 0/105 - na wniosek Zarządu Głównego Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”.
- ↑ Oficjalne otwarcie Lengrenówki. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. 10 czerwca 2022. [dostęp 2022-06-10].
Bibliografia
edytuj- Bibliografia podmiotu
- Zbigniew Lengren, 100 żartów rysunkowych, Kazimierz Rudzki, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1956, OCLC 832678097 (pol.).
- Zbigniew Lengren, Prof. Filutek, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne RSW „Prasa”, 1957, OCLC 751528955 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
- Zbigniew Lengren, Poradnik życiowy, Bolesław Ludwik Penciak, Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1964, OCLC 750642121 (pol.).
- Zbigniew Lengren, Serie nie na serio, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, ISBN 83-03-01997-X (pol.).
- Zbigniew Lengren, Nie bij jej, bo się spocisz, Wydawnictwo BOSZ, 2007, ISBN 978-83-89747-62-4 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
- Zbigniew Lengren, Prof. Filutek 1948–1966, Szczecin: Wydawnictwo Ongrys, 2014, ISBN 978-83-61596-50-9 (pol.).
- Bibliografia przedmiotu
- bej, Zmarł Zbigniew Lengren, „Głos Uczelni: pismo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika”, Jan Bełkot, 10 (212), R. 12=28, Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika, październik 2003, s. 15, ISSN 1230-9710 [dostęp 2015-11-18].
- Jerzy Cieślikowski, Gabriela Frydrychowicz, Przemysława Matuszewska, Antologia poezji dziecięcej, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, ISBN 978-83-04-00609-6 [dostęp 2015-11-18] (pol.).
- Katarzyna Lengren, Zbigniew Lengren, Zbigniew Lengren, Prószyński i S-ka, 2006, ISBN 83-7469-337-1 (pol.).
- John A. Lent, Comic Art of Europe Through 2000: An International Bibliography, Vol. II, Bibliographies and Indexes in Popular Culture, No 10, Westport, Connecticut; London: Greenwood, 2003, ISBN 0-275-98220-3, ISSN 1066-0658 (ang.).
- Dariusz Zaborek, Katarzyna Lengren, Córka ojca Filutka, „Wysokie Obcasy”, Warszawa: Agora, 1 lipca 2011, ISSN 1506-9087, OCLC 724077959 [dostęp 2015-11-18].
Linki zewnętrzne
edytuj- Zbigniew Lengren w katalogu Biblioteki Narodowej