Zbigniew Wójcik (historyk)
Zbigniew Stanisław Wójcik (ur. 29 października 1922[1] w Warszawie, zm. 22 marca 2014[2] tamże[3]) – polski historyk, profesor nauk humanistycznych. Znawca nowożytnej historii Polski XVII wieku, zwłaszcza stosunków polsko-ruskich w okresie wojen kozackich, specjalizował się też w polityce zagranicznej I RP oraz dziejach Rosji w nowożytności. Żołnierz AK.
| Data i miejsce urodzenia |
29 października 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 marca 2014 |
| Zawód, zajęcie | |
| Tytuł naukowy |
profesor historii |
| Alma Mater | |
| Uczelnia |
Instytut Historii PAN |
| Rodzice |
Walenty, Stanisława |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujSyn Stanisławy oraz chorążego Walentego Wójcika, przybocznego Józefa Piłsudskiego. Ukończył szkołę powszechną w Warszawie, następnie uczęszczał do Gimnazjum i Liceum im. Króla Stefana Batorego, tam też zdał maturę (w ramach tajnego nauczania) i w roku akademickim 1943–1944 rozpoczął konspiracyjne studia na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Następnie od 1944 r. kontynuował je już w trybie jawnym na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim oraz ponownie na UW. Studia historyczne ukończył w 1947 r.[4] Był uczniem Władysława Tomkiewicza i Janusza Wolińskiego. W 1950 r. uzyskał stopień doktora (praca Ukraina w latach 1660–1663). W 1960 r. habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim. Tytuł profesora (nadzwyczajnego) otrzymał w 1971 r. W latach 1948–1961 pracował w państwowej służbie archiwalnej, a od 1959 r. w Instytucie Historii PAN.
Autor licznych publikacji historycznych, głównie z zakresu historii Polski w XVII w. – zwłaszcza jej polityki międzynarodowej oraz stosunków polsko-kozackich. Jego Jan Sobieski był pierwszą polską syntezą naukową obejmującą cały okres panowania Jana III. Za książkę tę otrzymał nagrodę Fundacji Jurzykowskiego. Autor syntezy dziejów powszechnych w XVI i XVII w., do dziś wznawianej i stanowiącej jeden z podstawowych podręczników akademickich. Napisał też jeden tom historii Rosji.
Uczestnik wielu międzynarodowych konferencji naukowych. Wykładał jako visiting professor na Uniwersytecie Harvarda (1972) i jako Senior Research Fellow na Uniwersytecie Columbia (1979). Przeprowadzał również studia archiwalne w ZSRR, Francji, Austrii, Wielkiej Brytanii. Członek Polskiej Akademii Nauk i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.
W czasie II wojny światowej walczył w Armii Krajowej. W latach 80. współorganizował Duszpasterstwo Legionistów i POW-iaków, a w 1989 był współtwórcą Związku Piłsudczyków, w którym od 2001 był członkiem Rady Programowej.
Był odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1993)[5].
W PRL informacje na temat Zbigniewa Wójcika podlegały cenzurze. W 1977 roku jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 roku Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.[6]
Publikacje
edytuj- Traktat andruszowski 1667 roku i jego geneza, 1959.
- Dzikie Pola w ogniu. O Kozaczyźnie w dawnej Rzeczypospolitej, 1960.
- Historia powszechna XVI-XVII wieku, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968 (wiele wydań, ost. wyd. – 2006).
- Dzieje Rosji: 1533–1801, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1971 (wyd. 2 – 1981).
- Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji 1674–1679. Studium z dziejów polskiej polityki zagranicznej, 1976.
- Rola Józefa Piłsudskiego w odzyskaniu niepodległości Polski, Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych 1981.
- Aleksander Czekanowski, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1982.
- Jan Sobieski: 1629–1696, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983.
- Wojny kozackie w dawnej Polsce, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1989.
- Jan III Sobieski, Warszawa: Zamek Królewski 1991.
- Liberum veto, Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza 1992.
- Jan Kazimierz Waza, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1997.
- Józef Piłsudski 1867–1935, 1999.
- Hadży Mehmed Senai z Krymu, Historia Chana Islam Gereja III, przeł. Zygmunt Abrahamowicz, oprac. Olgierd Górka i Zbigniew Wójcik, Warszawa: PWN 1971.
Przypisy
edytuj- ↑ Wójcik Zbigniew, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2009-01-26].
- ↑ Zbigniew Stanisław Wójcik, Warszawa, 26.03.2014 – nekrolog [online], nekrologi.wyborcza.pl [dostęp 2017-11-28] (pol.).
- ↑ Rejestr spadkowy pl: wynik wyszukiwania [online], rejestry-notarialne.pl [dostęp 2022-01-23].
- ↑ Zbigniew Wójcik, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-05-02].
- ↑ M.P. z 1993 r. nr 56, poz. 517.
- ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
Bibliografia
edytuj- Michał Kozłowski, Pro memoria – dwóch badaczy dziejów Europy Wschodniej: Władysław Andrzej Serczyk (23 VII 1935 – 5 I 2014) i Zbigniew Wójcik (29 X 1922 – 22 III 2014), „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej” 50 (2015), z. 1, s. 233–240 [1].
- Michał Kozłowski, Zbigniew Wójcik (29 X 1922 – 22 III 2014), „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 13 (2015), z. 1, s. 259–266 [2].
- Tomasz Strzyżewski, Wielka księga cenzury PRL w dokumentach, Warszawa: Prohibita, 2015, ISBN 978-83-61344-70-4.
Linki zewnętrzne
edytuj- Michał Kozłowski, Zbigniew Wójcik (29 X 1922 – 22 III 2014) [3]
- http://www.studium.uw.edu.pl/?post/18623
- http://www.zaiks.org.pl/764,111,nie_zyje_zbigniew_wojcik