Zemsko (województwo lubuskie)
Zemsko (niem. Semmritz[4][5]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Bledzew.
| wieś | |
 Zabudowania w Zemsku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
370[2] |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-350[3] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0178666 |
Położenie na mapie gminy Bledzew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°32′09″N 15°27′32″E/52,535833 15,458889[1]
| |
Nazwa
edytujW historii zanotowano wiele polskojęzycznych wariantów nazw miejscowości: Zemsk, Ziemsko, Zamsko, Zębsko, Zambrsko, a w okresie zaborów Polski także zgermanizowane Samst, Kurzig oraz Semmritz[6].
Historia
edytuj
Miejscowość leży na prawym brzegu Obry, między Skwierzyną, a Międzyrzeczem, na północny wschód od Bledzewa i historycznie należy do Wielkopolski co potwierdzają dokumenty zebrane w Kodeksie dyplomatycznym[6].
Datę nadania dóbr w Zemsku cystersom z klasztoru Dobrilugk znajdującego się na Łużycach Górnych przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonica umiejscawia się między 1232 a 1235 rokiem. Zakonnicy przenieśli się wówczas do Zemska z powodu wylewów Obry z jej zakola pod Starym Dworkiem. Klasztor i kościół drewniany wzniesiono r. 1285. Z powodu braku dostatecznej ilości wody w r. 1578 zakonnicy przenieśli się do Bledzewa[6].
W obu przypadkach woda, jej nadmiar, a następnie jej brak, były powodem translokacji.
W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów wieś duchowna Zębsko należała do miejscowego klasztoru i podlegała opatowi bledzewskiemu. Położona była w 1580 roku w powiecie poznańskim województwa poznańskiego[7]. Według historycznych dokumentów podatkowych z 1580 opat bledzewski posiadał w Zemsku 10 łanów osadniczych, 21 zagrodników, 4 komorników. We wsi pracował także owczarz posiadający 50 owiec oraz kowal. W 1784 odnowiono podupadły kościół kosztem opactwa[6].
Parafia dobudowała w 1836 do drewnianego kościoła wieżę murowaną. Dobra Zemsko należały do opactwa bledzewskiego aż do zniesienia klasztoru przez rząd pruski w roku 1835.[6]
Wskutek II rozbioru Polski w 1793 r., miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Żemsko należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[8]. Żemsko należało do okręgu starodworskiego tego powiatu i stanowiło część majątku Stary Dworek, którego właścicielem był wówczas rząd pruski[8]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 311 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 38 dymów (domostw)[8].
Pod koniec XIX wieku jako wieś dworską leżącą w powiecie międzyrzeckim odnotował miejscowość XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Część dworska liczyła 248 hektarów i miała wówczas 6 domów zamieszkanych przez 64 mieszkańców wyznania ewangelickiego. Część chłopska natomiast liczyła 36 hektarów powierzchni, na której stały 3 domy i mieszkało w nich 12 mieszkańców wyznania ewangelickiego[6]
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa gorzowskiego.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:
- kościół filialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP z 1840 roku. Budowla o cechach klasycystycznych, murowana, prostokątna, z prezbiterium, zakrystią i wieżą[10]
- dwór, drewniany, XVIII, nie istnieje.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160888
- ↑ Jednostki organizacyjne i pomocnicze: Sołectwa Gminy Bledzew, Warszawa: BIP Bledzew, 31 grudnia 2011.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1619 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zemsko, Semmritz. [dostęp 2020-08-30]. (niem.).
- ↑ Semmritz. [dostęp 2020-08-30]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Zemsko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 571.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska t. I, Warszawa 1883, s. 42.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 260.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 23. [dostęp 2013-01-26].
- ↑ Stanisław Kowalski: Zabytki architektury województwa lubuskiego. Zielona Góra: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków, 2010, s. 423. ISBN 978-83-931526-0-5.