Zofia Romaszewska
Irena Zofia Romaszewska[1] z domu Płoska[2] (ur. 17 sierpnia 1940 w Warszawie) – polska działaczka społeczna, uczestniczka opozycji demokratycznej w PRL. Razem z mężem Zbigniewem Romaszewskim współtwórczyni Biura Interwencyjnego KSS „KOR” i Radia „Solidarność”, od 2015 doradca prezydenta RP Andrzeja Dudy. Dama Orderu Orła Białego.
 Zofia Romaszewska podczas uroczystości nadania sali nr 176 w budynku Senatu imienia Zbigniewa Romaszewskiego (2014) | |
| Data i miejsce urodzenia |
17 sierpnia 1940 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujDziałalność do 1989
edytujW październiku 1956, w czasie zjazdu założycielskiego marksistowskiego Rewolucyjnego Związku Młodzieży, poznała swego przyszłego męża Zbigniewa Romaszewskiego[3], z którym związek małżeński zawarła w 1960.
Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego[4]. W latach 1959–1963 studiowała fizykę na tej uczelni[5]. W 1967 współinicjatorka akcji zbierania podpisów pracowników naukowych w obronie Adama Michnika, zawieszonego w prawach studenta Wydziału Historycznego UW. Po marcu 1968 mieszkanie małżonków Romaszewskich stało się miejscem regularnych spotkań dysydentów[6]. Od 1976 uczestniczyła w akcji pomocy robotnikom represjonowanym po protestach czerwcowych w Ursusie i Radomiu, od października 1976 kierowała razem z mężem grupą pomagającą w Radomiu. Była współpracowniczką Komitetu Obrony Robotników, w maju 1977 razem z mężem stanęła na czele Biura Interwencyjnego KOR, które koordynowało pomoc osobom represjonowanym przez władze PRL. We wrześniu 1977 podpisała Deklarację Ruchu Demokratycznego – dokument programowy opozycji „korowskiej”. Po powstaniu we wrześniu Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” w dalszym ciągu kierowała razem z mężem Biurem Interwencyjnym KSS „KOR”. W „Biuletynie Informacyjnym KSS „KOR”” redagowała dział „Praworządność”. W latach 1980–1981 kierowała ze Zbigniewem Romaszewskim powstałą w oparciu o doświadczenie Biura Interwencyjnego Komisją Interwencji i Praworządności Regionu Mazowsze NSZZ „Solidarność” (do związku dołączyła we wrześniu 1980).
Uniknęła internowania po ogłoszeniu stanu wojennego, działała w ukryciu. Razem z mężem organizowała konspiracyjne warszawskie Radio „Solidarność”. Wystąpiła jako spikerka w pierwszej audycji radia w dniu 12 kwietnia 1982. Została aresztowana 5 lipca 1982. 17 lutego 1983 za działalność opozycyjną skazana na karę 3 lat pozbawienia wolności, zwolniona na mocy amnestii w lipcu 1983. Od 1986 do 1989 działała w Komisji Interwencji i Praworządności NSZZ „Solidarność”, którą kierował Zbigniew Romaszewski.
Działalność od 1989
edytujW latach 1989–1995 była dyrektorem Biura Interwencji Kancelarii Senatu, a w 1991–1993 – sędzią Trybunału Stanu[7]. W latach 1996–2001 należała do Ruchu Odbudowy Polski. W 2003 była wśród założycieli powołanej z inicjatywy jej męża partii Suwerenność-Praca-Sprawiedliwość[8].
W 2010[9] i 2015[10] klub parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość przedstawiał ją jako kandydatkę na stanowisko rzecznika praw obywatelskich, w obu przypadkach nie uzyskała wystarczającego poparcia w sejmowym głosowaniu[11][12]. W 2011 weszła w skład rady stowarzyszenia Solidarni 2010[13].
24 września 2015 została doradcą społecznym, a następnie doradcą etatowym prezydenta RP Andrzeja Dudy[14][15]. Została też przewodniczącą Zespołu do spraw opiniowania wniosków o nadanie odznaczeń dla działaczy Opozycji Demokratycznej. W lipcu 2017 miała, w opinii prezydenta, decydujący wpływ na jego decyzję o zawetowaniu ustaw o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa, wzmacniających pozycję ministra sprawiedliwości[16][17].
Życie prywatne
edytujJest córką Stanisława Płoskiego i Ewy Prauss-Płoskiej, wnuczką Ksawerego Praussa i Zofii Praussowej. Była zamężna ze Zbigniewem Romaszewskim (od 1960[18] do jego śmierci w 2014), z którym ma córkę Agnieszkę Romaszewską-Guzy[18].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Ordery i odznaczenia
Postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 21 września 2006, za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz przemian demokratycznych w kraju, została odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[1]. W czerwcu 2007 została powołana na kanclerza Kapituły tego orderu – z członkostwa w Kapitule zrezygnowała we wrześniu 2010[19].
28 kwietnia 2016, w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, za wybitne osiągnięcia w pracy publicznej i państwowej, prezydent Andrzej Duda nadał jej Order Orła Białego[20][21]. 29 lipca otrzymała Krzyż Wolności i Solidarności[22], a 4 sierpnia powołana została w skład Kapituły Orderu Orła Białego[23].
W 2019 została udekorowana Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości[24]. W 2022 wyróżniona odznaką honorową „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”[25].
- Nagrody i wyróżnienia
W 2006 Zofia i Zbigniew Romaszewscy otrzymali nagrodę Kustosz Pamięci Narodowej[26].
W 2015 została laureatką Nagrody im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, przyznanej przez Ruch Społeczny im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego[27].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 21 września 2006 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2006 r. nr 84, poz. 848).
- ↑ Dane osoby z katalogu osób rozpracowywanych. ipn.gov.pl. [dostęp 2016-02-06].
- ↑ Piotr Skwieciński: Romaszewscy. Autobiografia. Warszawa: Trzecia Strona, 2014, s. 18–22. ISBN 978-83-64526-04-6.
- ↑ Irena Zofia Romaszewska. prezydent.pl. [dostęp 2021-01-14].
- ↑ Kim jest Zofia Romaszewska?. polskatimes.pl, 24 lipca 2017. [dostęp 2021-01-14].
- ↑ Piotr Pytlakowski: Saga rodu Romaszewskich. polityka.pl, 10 października 2017. [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Poprzednie kadencje Trybunału Stanu. trybunalstanu.pl. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Grupa Działania – Przedstawiciel Tymczasowy – Tymczasowy Zarząd Stronnictwa. Projekt koncepcji działania w okresie tworzenia Stronnictwa październik 2003 roku. romaszewski.pl, październik 2003. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Druk nr 3064: Lista kandydatów na Rzecznika Praw Obywatelskich. sejm.gov.pl, 19 maja 2010. [dostęp 2021-07-24].
- ↑ Druk nr 3535: Lista kandydatów na Rzecznika Praw Obywatelskich. sejm.gov.pl, 23 czerwca 2015. [dostęp 2021-07-24].
- ↑ Sprawozdanie Stenograficzne z 68. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 10 czerwca 2010 r.. sejm.gov.pl, 2010. s. 187.
- ↑ Sprawozdanie Stenograficzne z 97. posiedzenia Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 24 lipca 2015 r.. sejm.gov.pl, 2015. s. 476.
- ↑ Do Solidarnych po Walnym Zgromadzeniu. solidarni2010.pl, 12 września 2011. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ Prezydent powołał Doradców i Doradców Społecznych. prezydent.pl, 24 września 2015. [dostęp 2015-09-24].
- ↑ Doradcy etatowi. prezydent.pl. [dostęp 2018-10-19].
- ↑ Tomek Orszulak: Weta prezydenta Andrzeja Dudy ws. ustaw o SN i KRS. „Mam nadzieję, że uda się je przygotować w ciągu dwóch miesięcy”. wp.pl, 24 lipca 2017. [dostęp 2017-07-24].
- ↑ Zaskakująca decyzja prezydenta. Weto Andrzeja Dudy do ustaw o Sądzie Najwyższym i KRS. gazeta.pl, 24 lipca 2017. [dostęp 2017-07-24].
- ↑ a b Mariusz Majewski: Historia nie tylko rodzinna. gosc.pl, 18 grudnia 2014. [dostęp 2023-06-20].
- ↑ Krytyka prezydenta za wzorce i poglądy. polskieradio.pl, 28 września 2010. [dostęp 2015-07-24].
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 576
- ↑ Sześcioro zasłużonych w służbie państwu i społeczeństwu. prezydent.pl, 3 maja 2016. [dostęp 2016-05-03].
- ↑ M.P. z 2016 r. poz. 883
- ↑ Prezydent powołał członków Kapituły Orderu Orła Białego oraz Kapituły Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 12 sierpnia 2016. [dostęp 2016-08-12].
- ↑ Zasłużeni dla niepodległości. Prezydent i premier nadali odznaczenia. radio.rzeszow.pl, 28 maja 2019. [dostęp 2019-09-17].
- ↑ Zofia Romaszewska wyróżniona Odznaką Honorową RPO. brpo.gov.pl, 3 marca 2022. [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Nagroda Kustosz Pamięci Narodowej 2006. ipn.gov.pl. [dostęp 2018-03-01].
- ↑ Andrzej Gwiazda uhonorowany nagrodą im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. lechkaczynski.pl, 10 marca 2017. [dostęp 2019-05-29].
Bibliografia
edytuj- Nota biograficzna w Encyklopedii Solidarności. [dostęp 2015-07-24].
- Paweł Sowiński: Zofia Romaszewska. W: Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89. Jan Skórzyński (red.). T. 2. Warszawa: Ośrodek Karta, 2002. ISBN 83-88288-11-3.