Zongjing lu

Zongjing lu (chiń. 宗鏡錄 pinyin Zōngjìng lù; kor. 종경록 Chonggyŏngnon; jap. 宗鏡録 Shūgyōroku) – jedno z głównych dzieł mistrza chan Yongminga Yanshou (904–975), ukończone w 961 roku i będące ważnym źródłem do poznania historii wczesnego chanu. Praca ta była poświęcona zachowaniu starszej definicji chan z okresu dynastii Tang, jako całkowicie zgodnej z buddyjskimi świętymi tekstami i doktrynalnymi naukami chińskich szkół buddyjskich.

Uwagi wstępne

Zongjing lu jest pracą obszerną, gdyż składa się ze 100 zwojów. W całości znajduje się w Taishō shinshū daizōkyō, tom 48-2016.415a-957b., wydanie 1. Tokio, 1928 oraz w reprincie z roku 1976. W oparciu o tę edycję praca ta wydana została przez CBETA w Tajpej: www.cbeta.org. Oprócz tego ukazały się wydania: 8-tomowe w Tajpej w 1990 roku i 4-tomowe w Xi’an w 2006 roku.

Tradycyjnie uważa się, że praca ta powstała przed drugim ważnym dziełem Yanshou Wanshan tonggui ji, w czasie, gdy był jeszcze mało znanym uczniem Cuiyana Lingcana, potem – uczniem Tiantaia Deshao, a w końcu już nauczycielem na swoich własnych prawach na górze Xuedou (znanej także jako Siming) w latach 952–960.

Tematyka

Zongjing lu wyraża wiarę mistrza w autorytet buddyjskich tekstów i wachlarz praktyk, które one sankcjonują. We wstępie wyraźnie informuje, że jego celem jest ustanowienie „prawdziwej” (chiń. 正 zhèng) „szkoły” (chiń. 宗 zōng). Problematycznym jest tu termin zong, który posiada kilka znaczeń; w tym wypadku może dotyczyć interpretacji doktrynalnej (zasadniczej doktryny tekstu) lub „szkoły”, co w chińskim buddyzmie odnosi się do tradycji mogącej prześledzić swoje pochodzenie do jej założyciela. Ostatecznie praca ta wyraźnie bliższa jest pierwszemu znaczeniu – sugeruje jednorodny podstawowy temat lub też zasadniczą, istotną doktrynę nauk buddyzmu jako całości, co było sprzeczne z wąskimi interpretacjami faworyzowanymi przez sekciarskie poglądy różnych „szkół” buddyjskich.

Yanshou posłużył się prostymi środkami wyrazu, aby osiągnąć swój cel użył metody „pytanie i odpowiedź”. Pozwalało to rozwiać wątpliwości. Niezwykle częste było także cytowanie pism buddyjskich, co pozwalało na jasne i wyraźne ukazanie tego centralnego jednorodnego źródła (正宗 zhèngzōng) buddyjskich nauk.

Według Yanshou cytowanie autorytatywnych tekstów – nauk Buddów i patriarchów – jasno wykazuje, że ten jeden, wszystko obejmujący, uniwersalny umysł (chiń. 一心 yīxīn) jest właśnie zōng, centralnym, jednoczącym źródłem nauk buddyjskich. Miriady dharm fenomenalnego istnienia (chiń. 萬法 wànfǎ) są lustrem lub odbiciem (chiń. 鏡 jìng) umysłu. Stąd właśnie pochodzi tytuł tej pracy: zapis (chiń. 錄 lù) źródeł, które odbijają (chiń. 鏡 jìng) zasadniczą, podstawową doktrynę nauk buddyzmu (chiń. 宗 zōng).

Tekst ten można także uważać za reakcję mistrza na dzielące, sekciarskie tendencje w chińskim buddyzmie. Co jest tu interesujące, to właśnie wybór przez Yanshou słowa zōng w powyższym znaczeniu, gdyż to samo słowo, tylko w znaczeniu „przodka” stało się wiodącym motywem pojęciowym organizującym całą szkołę chan według frakcyjnych linii przekazu, tak charakterystycznych dla takich tekstów jak Zutang ji i Jingde chuandeng lu. Dla Yanshou chan i tradycja buddyjska, jeśli są właściwie rozumiane, nie są niezależne od siebie, ale stanowią dwa aspekty jednej, harmonijnej całości.

Jego koncepcja chanu zawdzięcza wiele naukom szkoły huayan. Gdy pisze o praktyce buddyjskiej, to widzi ją jako zależną od naturalnej współgry pomiędzy noumenem (chiń. 理 lǐ) a fenomenem (chiń. 事 shì). Oświecenie, prawda, muszą być zrealizowane i spełnione. Tylko praktyka buddyjska czyni to możliwym. Dlatego Yanshou lekceważąco traktuje twierdzenia o oświeceniu opartym na odrzuceniu buddyjskich nauk i praktyki. Rolą chanu jest rozwijanie procesu urzeczywistnienia przez popieranie praktyk buddyjskich.

Zongjing lu jest także encyklopedyczną kompilacją czerpiącą szeroko z buddyjskich świętych tekstów i polegającą na buddyjskich doktrynach. W X wieku, gdy chan właśnie potwierdził swoją tożsamość frakcyjnymi określeniami opartymi na liniach przekazu, Yanshou starał się umieścić chan bezpośrednio i jednoznacznie wewnątrz większej buddyjskiej tradycji. W 960 roku został opatem prestiżowego klasztoru Lingyin si. W 961 roku został opatem także głównego klasztoru Yongming si i została wydana jego książka. Na stanowisko opata został wyznaczony przez panującego w królestwie Wuyue księcia Zhongyi (忠懿, pan. 948–978), który napisał także do niej wstęp. Jasne jest, że Yanshou był postrzegany jako jeden z filarów królestwa, które tyle zawdzięczało jego nauczycielowi – Tiantaiowi Deshao. Yanshou faktycznie został także duchowym doradcą i liderem królestwa. Zarówno on, jak i Zhongyi byli uczniami tego samego mistrza, który potrafił wznieść się ponad frakcyjność chanu i zrewitalizować szkołę tiantai. Yanshou i Zhongyi symbolizują współpracę między buddyjskimi mnichami a świeckimi władcami Wuyue. Zhongyi zarządzał chwilowym ziemskim rejonem, gdy Yanshou wyrażał jego duchową ideologię.

Po antybuddyjskich działaniach cesarza Wu Zonga w latach 841–846 nastąpił upadek wszystkich doktrynalnych szkół buddyzmu chińskiego. Wkrótce do tego dołączył upadek dynastii Tangów. Przez proste skojarzenie tych faktów, wielu ludzi doszło do wniosku, że to buddyzm był odpowiedzialny za upadek cywilizacji dynastii Tang. Tymczasem pojawienie się w X wieku świetnie prosperującego królestwa Wuyue, w którym nastąpiło ożywienie kulturalne, religijne i cywilizacyjne, zadawało kłam tym opiniom, gdyż przewodnią siłą w rozwoju królestwa Wuye był właśnie buddyzm. Yanshou był liderem buddyzmu Wuyue, opatem jego głównych instytucji religijnych i wyrazicielem wizji buddyzmu Wuyue w swoich pismach. Jako taki – nie mógł być tylko wyrazicielem frakcyjnego chanu, musiał sięgnąć do całej tradycji buddyjskiej. Jako część buddyjskiego ożywienia Yanshou spodziewał się zrekonstruować tradycję chińskiego buddyzmu według nowej formuły, którą najpełniej wyrażała wszystko obejmująca rama pojęciowa oparta na jego rozumieniu określenia „zong”, jako wszystko obejmującej prawdy zawartej w całości buddyjskich nauk. Dlatego jego chan wydaje się być tak odległy od chanu innych jego propagatorów, dla których „chan zong” był w zasadniczej opozycji do nauk doktrynalnych.

Bibliografia

• Albert Welter: Monks, Rulers, and Literati. The Political Ascendancy of Chan Buddhism. Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 322. ISBN 0-19-517521-2.
• Albert Welter: Yongming Yanshou’s Conception of Chan in the Zongjing lu. A Special Transmission within the Scriptures. Oxford: Oxford University Press, 2011, s. 381. ISBN 978-0-19-976031-2.