Zygmunt Padlewski
Zygmunt Padlewski herbu Ślepowron (ur. 1 stycznia 1836, zm. 15 maja 1863) – polski działacz niepodległościowy, generał powstania styczniowego, naczelnik wojenny województwa płockiego od lutego do kwietnia 1863 roku[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodził się w majątku Czerniawka Mała w powiecie berdyczowskim. Był synem Władysława – powstańca listopadowego i Judyty z Potockich. Uczył się w Korpusie Kadetów w Brześciu nad Bugiem, następnie w Petersburgu. Absolwent Akademii Artylerii w Petersburgu. Był członkiem petersburskiego tajnego Koła Oficerskiego Zygmunta Sierakowskiego. W 1861 wyjechał do Francji, gdzie był prezesem paryskiego Towarzystwa Młodzieży Polskiej. Należał do wykładowców Polskiej Szkoły Wojskowej w Genui i Cuneo we Włoszech. Po powrocie do kraju, od 1862 należał do lewicy stronnictwa „czerwonych”, był członkiem Komitetu Centralnego Narodowego i jednym z głównych inspiratorów wybuchu powstania. Dążył do współdziałania rewolucjonistów polskich i rosyjskich, prowadząc z nimi rozmowy w Londynie i Petersburgu. Po wybuchu powstania, od stycznia 1863 był naczelnikiem miasta Warszawy oraz naczelnikiem powstania w guberni płockiej. Oddział jego nie zdołał jednak zdobyć Płocka i poniósł porażki pod Słominem i Unieckiem (28 stycznia 1863), następnie pod Myszyńcem (9 marca), Drążdżewem (12 marca) i Radzanowem (21 marca 1863). Został ujęty przez Rosjan w zasadzce naczelnika żandarmerii Drozdowa 21 kwietnia pod Borzyminem niedaleko Rypina (udawał się na spotkanie z oddziałem ochotników z zaboru pruskiego, dowodzonych przez kpt. Szermętowskiego, ps. Henryk Łowiński w Radzikach Małych)[2]. Przewieziony do więzienia w Lipnie, potem przez Dobrzyń n. Wisłą do Płocka, a następnie skazany na karę śmierci i 15 maja 1863 rozstrzelany za tamtejszymi rogatkami płońskimi[3]. Wraz z nim rozstrzelany został Tomasz Waśniewski. 21 kwietnia aresztowani zostali kpt. Konstanty Siciński, Jan Sokołowski, Jan Jodłowski i Kuczborski[3]. W 1863 w Żytomierzu został rozstrzelany przez Rosjan jego ojciec Władysław[4].
Odznaczenia
edytujZmarli powstańcy 1863 roku zostali odznaczeni przez prezydenta RP Ignacego Mościckiego 21 stycznia 1933 roku Krzyżem Niepodległości z Mieczami[5]. W 1985 odznaczony został Gwiazdą Wytrwałości[6].
Upamiętnienie
edytuj
W 1916 w miejscu jego śmierci harcerze z Polskiej Organizacji Wojskowej postawili drewniany krzyż z napisem A z krwi Waszej powstanie mściciel tej ziemi. Krzyż w czasie I wojny światowej usunęli Niemcy. Wrócił w 1923 dzięki inicjatywie płockich harcerzy[7].
W 1998 na murze Zakładu Karnego w Płocku, w którym był więziony Padlewski, umieszczono tablicę pamiątkową. Zdecydowała o tym rada miasta[7].
W Płocku rok 150 rocznicy powstania styczniowego był Rokiem gen. Zygmunta Padlewskiego[7].
Corocznie w Płocku w miejscu, gdzie zginął Padlewski, organizowane są manifestacje patriotyczne. Od 1963 stoi tam obelisk. Od 1929 w siedzibie Towarzystwa Naukowego Płockiego znajduje się tablica z jego popiersiem. Wcześniej, tzn. w latach 1924–1929, umieszczono ją w kościele garnizonowym na placu Floriańskim w Płocku[8].
W Myszyńcu na skwerze w pobliżu kolegiaty znajduje się kamień upamiętniający Zygmunta Padlewskiego wystawiony w 2014 jako element parku bohaterów kurpiowskich[9]. Skwer ulokowano u zbiegu ulicy ks. Adama Bargielskiego i Placu Konstantego Rynarzewskiego[10].
Ulice jego imienia znajdują się w Myszyńcu[11], Kadzidle[12], Baranowie[13], Chorzelach[14], Płocku[15], Płońsku[16], Mławie[17], Zabrzu[18], Ostrołęce[19], Puławach
Jest patronem szkoły podstawowej w Radzyminku[20], Bledzewie[21], Nadrożu[22], Zeńboku[23]. Od 1981 patronuje Zespołowi Szkolno-Przedszkolnemu z Oddziałami Integracyjnymi w Kampinosie[24]. Dawniej patronował gimnazjum nr 5 w Płocku[7].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich. AGAD, nr zespołu 245, s. 9.
- ↑ M. Krajewski, Z ich walki wyrosła nasza wolność. Ludzie i miejsca powstania styczniowego na Ziemi Dobrzyńskiej, wyd. 2, Rypin 2023, s. 86, 183.
- ↑ a b Stanisław Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864. Na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Rapperswil: 1913, s. 230-231.
- ↑ Seweryn Manasterski: Od Radziwiłowa do Kijowa. W: Bronisław Szwarce (red.): W czterdziestą rocznicę powstania styczniowego 1863-1903. Lwów: Komitet Wydawniczy, 1903, s. 255.
- ↑ Zarządzenie o nadaniu Krzyża Niepodległości z mieczami poległym i zmarłym Powstańcom 1863 r. (M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 32).
- ↑ Stefan Melak, Gwiazda Wytrwałości, usqe ad finem, Warszawa 1997.
- ↑ a b c d W Płocku apel w hołdzie gen. Zygmuntowi Padlewskiemu w 155. rocznicę stracenia [online], dzieje.pl [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- ↑ Anna Maria Stogowska, Ostatnie tygodnie życia generała Zygmunta Padlewskiego, „Rocznik Towarzystwa Naukowego Plockiego”, 5, 2013, s. 54–63.
- ↑ Tablice pamiątkowe, „Kurpik” (72), 2014, s. 8.
- ↑ Ks. Adama Bargielskiego · 07-430 Myszyniec, Polska [online], Ks. Adama Bargielskiego · 07-430 Myszyniec, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ UCHWAŁA NR IX/63/11 RADY MIEJSKIEJ W MYSZYŃCU z dnia 27 czerwca 2011 r. w sprawie zmiany nazw ulic i placów w mieście Myszyniec [online].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · 07-420 Kadzidło, Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · 07-420 Kadzidło, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · Baranowo, Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · Baranowo, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · 09-402 Płock, Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · 09-402 Płock, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · 09-100 Płońsk, Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · 09-100 Płońsk, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zygmunta Padlewskiego · 06-500 Mława, Polska [online], Zygmunta Padlewskiego · 06-500 Mława, Polska [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zabrze - Ulica Padlewskiego Zygmunta, gen. - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Generała Zygmunta Padlewskiego · 07-410 Ostrołęka, Polska [online], Generała Zygmunta Padlewskiego · 07-410 Ostrołęka, Polska [dostęp 2022-09-25].
- ↑ Naruszewo - SP Radzyminek [online], www.naruszewo.pl [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Nasz Patron [online], padlewski [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- ↑ Patron Szkoły [online], spnadroz.pl [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej - Urząd Gminy w Regiminie - Szkoły podstawowe - Szkoła Podstawowa im. Zygmunta Padlewskiego w Zeńboku [online], bip.regimin.pl [dostęp 2022-08-19].
- ↑ Zespół Szkolno-Przedszkolny z Oddziałami Integracyjnymi w Kampinosie, Kampinos ul. Szkolna 5, Kampinos (2022) [online], www.schoolandcollegelistings.com [dostęp 2022-08-19].
Bibliografia
edytuj- Karbowski W., Zygmunt Padlewski 1835-1863, Warszawa 1969.
- Mirosław Krajewski, Powstanie styczniowe między Skrwą a Drwęcą, Włocławek 1994.
- Mirosław Krajewski, Z krwi waszej posiew wolności, Rypin 2013.
Linki zewnętrzne
edytuj- Publikacje Zygmunta Padlewskiego w serwisie Polona.pl