Jerzy Andrzejewski

Jerzy Andrzejewski (1909–1983) – polski prozaik, publicysta, felietonista, scenarzysta.

Jerzy Andrzejewski, 1949

Bramy raju

• Cieniem każdej miłości jest cierpienie. Nie można nie kochać, ale jeśli się nie kocha, miłość rozszczepia się na miłość i cierpienie.

• (…) kresem oczekiwań jest rozczarowanie (…) każda zdobycz jest grobem nadziei, każde osiągnięcie jest grobem nadziei, czas zazdrośnie się zacieśnia wokół wszelkiego posiadania, tylko pragnienia, jakkolwiek i one muszą ulec zniszczeniu, użyczają nocom i dniom swobodniejszego oddechu.

• Tylko miłość potrafi każdą rzecz, nawet najskromniejszą, uczynić piękną.

• Uciekłem, ponieważ nad pewność posiadania silniej pociąga mnie niepewność poszukiwań, wczoraj, pozawczoraj, dzisiaj i zawsze kusiły mnie i wciąż kuszą niewiadome obszary czasu i przestrzeni, jakie się przede mną mogą otworzyć i jakie się niekiedy przede mną otwierają, one mnie niecierpliwie i nagląco wabią, ponieważ mogą zawierać w sobie wszystko, wiem, że kresem oczekiwań jest rozczarowanie, ale przecież, choćby złudny, wolę cień nadziei od jej nieuchronnej śmierci, każda zdobycz jest grobem nadziei, każde osiągnięcie jest grobem nadziei, czas zazdrośnie się zacieśnia wokół wszelkiego posiadania, tylko pragnienia, jakkolwiek i one muszą ulec zniszczeniu, użyczają nocom i dniom swobodniejszego oddechu…

• Nigdy mu nie powiedziałam, że go kocham i nigdy mu tego nie powiem, (…) moja miłość należy tylko do mnie, to jest tylko moja miłość.
  • Źródło: s. 30 (Warszawa 1960, PIW)

• Potrzeba gwałtu i okrucieństwa targają naturą człowieka, człowiek przed nimi ucieka, ucieka od samotności, boi się jej i wstydzi, potem w stadzie, silny i szalony, zadaje i szerzy gwałt, jest ślepy, jest głuchy, ale jest silny, ponieważ jest szalony, aż przychodzi chwila przebudzenia i wówczas człowiek znów zostaje sam, tylko o całą zbrodniczość opętania bardziej niż przedtem samotny.
  • Źródło: s. 72 (Warszawa 1960, PIW)
  • Zobacz też: natura ludzka

Ciemności kryją ziemię

(Warszawa 1973, PIW)

• O cóż właściwie chodzi? I tak nie ma ocalenia. Można oszaleć albo dobrowolnie siebie zniszczyć. To wszystko.
  • Źródło: s. 38.

Ład serca

(Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów, 2010)

• Jeśli starcie nie wybuchło zaraz, to dlatego, iż nie odchodzi się, gdy już się nie kocha. Jedna chwila odrywa człowieka od człowieka i jedno drgnięcie serca zrywa więzy, które splatały lata. Jest się już tak daleko, że nie czuje się nawet potrzeby porzucenia i odejścia. To z początku nie istnieje. Zresztą ta chwila decydująca pozostaje najczęściej nieznana. Odnajdujemy ją nieraz po latach dopiero, gdy wszystko się już dokonało i niczego zmienić nie można.

• Mój synu, przecież nie wierzy się na zawsze, wierzy się ciągle na nowo. Tu gesty niczego nie uratują. Ani nawet słowa, ani nawet czyny, bo mogą kłamać. Jeśli stoi się wobec Boga, trzeba odrzucić wszelkie kłamstwo. To jest właśnie najtrudniejsze. (…) Kłamstwo świata, a przede wszystkim to nasze własne kłamstwo, którym jak puklerzem zasłaniamy się przed samym sobą.

• Odczuwał potrzebę przyjaźni, jak każdy człowiek, który przyjaźni ofiarować nie jest w stanie. Będąc egoistą, lubił atmosferę serdeczności. Sam jej nawet dużo posiadał, dostatecznie jednak powierzchownej, aby go nic nie kosztowała i w niczym nie zobowiązywała. Za to najbłahsza krytyka, choćby została wypowiedziana lekko i w formie żartobliwej, wytrącała go z równowagi.

Miazga

(Puls publications LTD, 1981)

• Gdyby ludzie szczerze wyrażali swoje myśli, większość ich musiałaby się kończyć znakiem zapytania.
  • Źródło: s. 40.

• Jeśli nie pasują szczegóły – należy przewrócić całość.
  • Źródło: s. 234.

• Każdy człowiek ma jakąś rację, tylko nie każda racja wychodzi na zdrowie.
  • Źródło: s. 243.

• Każdy na ziemi ma takie niebo, czyściec i piekło, na jakie zasługuje.
  • Źródło: s. 12.

• (…) miłość jest jak mydło, ubywa jej przy używaniu.
  • Źródło: s. 40.
  • Zobacz też: miłość

• Podziwiać można starość drugich, własna jest nieprzyzwoita.
  • Źródło: s. 217.
  • Zobacz też: starość

• (…) polityka to nie jest praca, to są zajęcia, polityka stwarza sytuacje, a nie wartości (…).
  • Źródło: s. 105.
  • Zobacz też: polityka

• Pogarda dla szmiry treściowej i artystycznej wydaje mi się równie niedorzeczna, jak niedorzeczną byłaby np. pogarda dla nawozu, który — być może — nie jest przyjemny w wyglądzie i w zapachu, jednak sprawia, że dzięki niemu świat roślinny uzyskuje bujną płodność.
  • Źródło: s. 5.

• (…) sile (…) nie zawsze towarzyszy odwaga i odwrotnie, słabość nie musi być tchórzliwa.
  • Zobacz też: siła, odwaga, słabość

Popiół i diament

• Ale zgodzi się pan, że nie można czynów ludzkich mierzyć czasem, który mógłby być. Mierzy się je czasem, który jest. Trudno, takie jest prawo życia. Ludzie nie mają równych szans. Jedne pokolenia mogą w swoje ocalenie włożyć wysiłek mały, inne – wysiłek ponadludzki.

• Bezsilność tak straszna, iż żadna rozpacz nie da się jej przyrównać. Coś z przegrania całego życia. Nieodwracalna klęska. Najchętniej bym spał. Noc, która mogłaby trwać dwadzieścia cztery godziny.

• Dużo o tym wszystkim można mówić. I cóż ostatecznie pozostaje? To tylko, co człowiek czyni, nic więcej. Reszta może być prawdą, lecz może być także zwykłym kłamstwem, złudzeniem. Dopóki człowiek nie musi siebie sprawdzić w czynie, może się oszukiwać bez żadnych ograniczeń.

• Honor to nie jest wierność samemu sobie.
  • Zobacz też: honor

• Jeżeli bardzo się czegoś pragnie, jak można być pewnym?.

• Naprawdę interesujące są tylko te książki, których żadne zdanie nie zostało jeszcze napisane.

• Nie wybiera się przecież swojego czasu. I żaden czas nie dostosuje się do człowieka. To człowiek musi się dostosować. W przeciwnym przypadku ginie.

• przechodniu
  byłem kim jesteś
  będziesz kim jestem
  módlmy się za siebie nawzajem

• Przekonał się dzisiaj, że zadanie bólu komuś, przez kogo się jest kochanym, wymaga wprawdzie pewnego wysiłku i przełamania się, lecz nie grozi następstwami przekraczającymi miłość.

• – To nie to samo. Nie wybiera się ojczyzny.
  – Historii też się nie wybiera. Ale po to człowiek żyje, żeby przekształcać i ojczyznę, i historię.

Inne

• Byłaby to nawet pewna pociecha, gdyby najgorsi byli odrobinę lepsi.

• Człowiek słucha mózgiem, a nie uszami.

• Ironia i szyderstwo wlane do pustych naczyń, stają się tylko mętną cieczą.

• Można odejść od swoich miłości, lecz nie podobna zapomnieć, że się kochało.

• Nie od cudzych grzechów włos na głowie siwieje…
  • Źródło: Andrzej Wajda, Zadanie artysty, „Kwartalnik Artystyczny” nr 2, 2010, s. 145.

• Taka jest bowiem ludzka natura, że nie wobec opinii milionów, lecz pod spojrzeniem drugiego człowieka czuje się najbardziej obnażona.
  • Źródło: Idzie skacząc po górach, Towarzystwo Upowszechniania Czytelnictwa, Warszawa 1996.

• W Polsce najgwałtowniej i najbezwzględniej potępia się ludzi nie za to, że źle czynią, lecz za to, że inaczej myślą.
  • Zobacz też: Polska, myślenie

• Wierność wyczerpuje się, gdy nie jest oparta na miłości, na prawdziwej miłości.
  • Źródło: Nie jedno ma imię: Aforyzmy o miłości, wyb. Kiejstut R. Szymański, Wrocław 1997.