Słownik etymologiczny języka polskiego/Dniepr
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Słownik etymologiczny języka polskiego |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1927 |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Indeks stron | |
 Artykuł w Wikipedii
| |
 Strona w Wikisłowniku
| |
Dniepr i Dniestr. Łączę obie nazwy, raz dla ich widocznego związku; powtóre, że obie w 16. i 17. w. nazywały się Nieprem i Niestrem (u Paprockiego na jednej stronicy obie postaci obok siebie), jak i w bylinach ruskich (Niepr, Niepra, z Niepro, Sławutycz). Nazwy obu rzek wielorakie. U Greków Dniepr zwał się Borysthenēs, t. j. irańskie (scytyjskie) wourustāna-, dosłownie jak dziś: wielikij ług pod Chortycią, dla swej szerokości; u Hunów zwał się War, u Pieczeniegów Waruch (irańskie uruch, ‘szeroki’); u Turkotatarów ozu (u Włochów l’oso); u Jordanesa (r. 550) Danaper, u cesarza Konstantyna (r. 950) Danapris; Deneper jako imię osobowe polskie w 12. i 13. wieku. Dniestr nazywał się u Greków Tyras (scytyjskie, irańskie tura-, ‘prędki’, ‘silny’; turla po turecku od tegoż pnia, stąd Trullos u Konstantyna, a u Włochów w 15. w. i później Turlo, Tarlo). Od 4. w. występuje dzisiejsza nazwa, najpierw Danastius (arab. Dānast), Danastrus u Jordanesa, Danastris u Konstantyna. W obu dzisiejszych nazwach tkwi pień d(a)n; łączą go z irań. dānu-, ‘woda’ (od czego i Don i Dunaj wywodzą, bo u Osetów do dziś don ‘woda’, ‘rzeka’, a Etul, jak Węgrzy Don nazywali, turecka nazwa ‘rzeki’, i ‘Wołgi’; ależ Dunaj nie Irańcy nazwali, lecz Celtowie?). Dniestr nie pojawia się w nazwach osobowych, jak Dniepr lub Dunaj; obie nazwy nie słowiańskie, ale ich -str, -pr, nie wyłożono zadowalająco. O porohach Dnieprowych Grecy nic nie zasłyszeli.
