żebrać
żebrać (język polski)
edytuj- znaczenia:
czasownik nieprzechodni niedokonany
- (1.1) prosić o jałmużnę, prosić o wsparcie
- (1.2) utrzymywać się z jałmużny
- (1.3) przen. usilnie, bez godności prosić o coś
- odmiana:
- (1.1-3) koniugacja IX lub rzad.[1] i niezalecane[2][3] koniugacja I, żebrzę / rzad. żebram; lub rzad.
forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik żebrać czas teraźniejszy żebrzę żebrzesz żebrze żebrzemy żebrzecie żebrzą czas przeszły m żebrałem żebrałeś żebrał żebraliśmy żebraliście żebrali ż żebrałam żebrałaś żebrała żebrałyśmy żebrałyście żebrały n żebrałom żebrałoś żebrało tryb rozkazujący niech żebrzę żebrz niech żebrze żebrzmy żebrzcie niech żebrzą pozostałe formy czas przyszły m będę żebrał,
będę żebraćbędziesz żebrał,
będziesz żebraćbędzie żebrał,
będzie żebraćbędziemy żebrali,
będziemy żebraćbędziecie żebrali,
będziecie żebraćbędą żebrali,
będą żebraćż będę żebrała,
będę żebraćbędziesz żebrała,
będziesz żebraćbędzie żebrała,
będzie żebraćbędziemy żebrały,
będziemy żebraćbędziecie żebrały,
będziecie żebraćbędą żebrały,
będą żebraćn będę żebrało,
będę żebraćbędziesz żebrało,
będziesz żebraćbędzie żebrało,
będzie żebraćczas zaprzeszły m żebrałem był żebrałeś był żebrał był żebraliśmy byli żebraliście byli żebrali byli ż żebrałam była żebrałaś była żebrała była żebrałyśmy były żebrałyście były żebrały były n żebrałom było żebrałoś było żebrało było forma bezosobowa czasu przeszłego żebrano tryb przypuszczający m żebrałbym,
byłbym żebrałżebrałbyś,
byłbyś żebrałżebrałby,
byłby żebrałżebralibyśmy,
bylibyśmy żebraliżebralibyście,
bylibyście żebraliżebraliby,
byliby żebraliż żebrałabym,
byłabym żebrałażebrałabyś,
byłabyś żebrałażebrałaby,
byłaby żebrałażebrałybyśmy,
byłybyśmy żebrałyżebrałybyście,
byłybyście żebrałyżebrałyby,
byłyby żebrałyn żebrałobym,
byłobym żebrałożebrałobyś,
byłobyś żebrałożebrałoby,
byłoby żebrałoimiesłów przymiotnikowy czynny m żebrzący, nieżebrzący ż żebrząca, nieżebrząca żebrzące, nieżebrzące n żebrzące, nieżebrzące imiesłów przysłówkowy współczesny żebrząc, nie żebrząc rzeczownik odczasownikowy żebranie, nieżebranie forma liczba pojedyncza liczba mnoga 1. os. 2. os. 3. os. 1. os. 2. os. 3. os. bezokolicznik żebrać czas teraźniejszy żebram żebrasz żebra żebramy żebracie żebrają czas przeszły m żebrałem żebrałeś żebrał żebraliśmy żebraliście żebrali ż żebrałam żebrałaś żebrała żebrałyśmy żebrałyście żebrały n żebrałom żebrałoś żebrało tryb rozkazujący niech żebram żebraj niech żebra żebrajmy żebrajcie niech żebrają pozostałe formy czas przyszły m będę żebrał,
będę żebraćbędziesz żebrał,
będziesz żebraćbędzie żebrał,
będzie żebraćbędziemy żebrali,
będziemy żebraćbędziecie żebrali,
będziecie żebraćbędą żebrali,
będą żebraćż będę żebrała,
będę żebraćbędziesz żebrała,
będziesz żebraćbędzie żebrała,
będzie żebraćbędziemy żebrały,
będziemy żebraćbędziecie żebrały,
będziecie żebraćbędą żebrały,
będą żebraćn będę żebrało,
będę żebraćbędziesz żebrało,
będziesz żebraćbędzie żebrało,
będzie żebraćczas zaprzeszły m żebrałem był żebrałeś był żebrał był żebraliśmy byli żebraliście byli żebrali byli ż żebrałam była żebrałaś była żebrała była żebrałyśmy były żebrałyście były żebrały były n żebrałom było żebrałoś było żebrało było forma bezosobowa czasu przeszłego żebrano tryb przypuszczający m żebrałbym,
byłbym żebrałżebrałbyś,
byłbyś żebrałżebrałby,
byłby żebrałżebralibyśmy,
bylibyśmy żebraliżebralibyście,
bylibyście żebraliżebraliby,
byliby żebraliż żebrałabym,
byłabym żebrałażebrałabyś,
byłabyś żebrałażebrałaby,
byłaby żebrałażebrałybyśmy,
byłybyśmy żebrałyżebrałybyście,
byłybyście żebrałyżebrałyby,
byłyby żebrałyn żebrałobym,
byłobym żebrałożebrałobyś,
byłobyś żebrałożebrałoby,
byłoby żebrałoimiesłów przymiotnikowy czynny m żebrający, nieżebrający ż żebrająca, nieżebrająca żebrające, nieżebrające n żebrające, nieżebrające imiesłów przysłówkowy współczesny żebrając, nie żebrając rzeczownik odczasownikowy żebranie, nieżebranie
- przykłady:
- (1.1) Trzeba było wraz z gospodynią Wandy chodzić po mieszkaniach i żebrać o kawałek chleba dla dzieci[4].
- (1.1) Między motorniczym a pasażerem podającym się za niewidomego doszło do scysji, po której żebrzący mężczyzna złośliwie zaciągnął hamulec awaryjny[5]
- (1.1) W szczególności chcieliśmy zobaczyć Sarajewo. Dzisiaj zapewne sporo się zmieniło, ale wówczas można było poczuć się tam nieco egzotycznie. Widać było wiele śladów wojny i wszędzie kręcili się ludzie żebrający o parę groszy[6].
- (1.1) Stoją na przystanku z wyciągniętą ręką i żebrzą, a za kilka uzbieranych funtów kupują puszkę piwa i piją w sześciu[7]
- (1.1) Komenda Powiatowa Policji w Świdnicy prowadzi akcję skierowaną przeciwko osobom, które żebrają na ulicach[8].
- składnia:
- kolokacje:
- (1.3) żebrać o przebaczenie
- synonimy:
- (1.1) pot. dziadować; chodzić po prośbie, chodzić od drzwi do drzwi
- (1.3) błagać
- antonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- rzecz. żebrak mos, żebraczyna mos, żebraczka ż, żebractwo n, żebranina ż, żebry nmos, żebranie n, użebranie n
- czas. użebrać dk., wyżebrać dk.
- przym. żebraczy, żebracki
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) beg
- białoruski: (1.1) жабраваць; (1.3) жабраваць
- czeski: (1.1) žebrat
- duński: (1.1) tigge
- esperanto: (1.1) almozi, almozpeti
- francuski: (1.1) mendier
- hiszpański: (1.1) mendigar
- kataloński: (1.1) mendicar, pidolar
- łaciński: (1.1) mendico; (1.3) rogo
- niderlandzki: (1.1) bedelen
- niemiecki: (1.1) betteln
- portugalski: (1.1) mendigar; (1.3) suplicar
- rosyjski: (1.1) побира́ться, попроша́йничать; (1.2) побира́ться, попроша́йничать; (1.3) побира́ться, попроша́йничать, кля́нчить
- słowacki: (1.1) žobrať; (1.2) žobrať; (1.3) žobrať
- szwedzki: (1.1) tigga; (1.3) tigga
- ukraiński: (1.1) жебрати
- wilamowski: (1.1) bātłyn, fehta; (1.2) bātłyn, fehta
- włoski: (1.1) mendicare, elemosinare; (1.3) implorare
- źródła:
- ↑ Hasło „żebrać” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ Hasło „żebrać” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
- ↑ Hasło „żebrać” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
- ↑ Stefan Leder, Witold Leder, Czerwona nić : ze wspomnień i prac rodziny Lederów, 2005, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑ "Niewidomy" z Poznania irytuje motorniczych i pasażerów MPK!, niepelnosprawni.pl, dostęp: 18 czerwca 2023
- ↑ forum.karawaning.pl, dostęp: 18 czerwca 2023
- ↑ Marek Ostrowski, Polskie zoo, „Polityka nr 2593”, 2007-02-24, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑ (AGA), Nieuczciwe żebractwo, „Gazeta Wrocławska”, 2001-10-04, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑ Uniwersalny słownik języka polskiego, red. Stanisław Dubisz i Elżbieta Sobol, Wydawnictwo Naukowe PWN.