cyjanek
cyjanek (język polski)
edytuj- wymowa:
-
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy
- (1.1) chem. sól kwasu cyjanowodorowego, substancja trująca; zob. też cyjanki w Wikipedii
- (1.2) pot. chem. cyjanek potasu; zob. też cyjanek potasu w Wikipedii
- odmiana:
- (1.1)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik cyjanek cyjanki dopełniacz cyjanku cyjanków celownik cyjankowi cyjankom biernik cyjanek cyjanki narzędnik cyjankiem cyjankami miejscownik cyjanku cyjankach wołacz cyjanku cyjanki - (1.2)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik cyjanek cyjanki dopełniacz cyjanku cyjanków celownik cyjankowi cyjankom biernik cyjanek cyjanki narzędnik cyjankiem cyjankami miejscownik cyjanku cyjankach wołacz cyjanku cyjanki
- przykłady:
- (1.2) Po dziesięciu minutach Bormann kazał otworzyć drzwi, w pokoju pachniało gorzkimi migdałami, czyli cyjankiem[1].
- składnia:
- antonimy:
- hiperonimy:
- (1.2) trucizna
- hiponimy:
- (1.1) cyjanek cynku, cyjanek sodu, cyjanek potasu, cyjanek wodoru
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- (pol. cyjan < gr. κυάνεος → ciemnoniebieski) + pol. -ek → końcówka przydawana solom kwasów beztlenowych
- por. franc. cyanure < (franc. cyan < gr. κυάνεος) + franc. -ure → końcówka przydawana solom kwasów beztlenowych
- Nazwę w języku francuskim (cyanure) nadał Józef Gay-Lussac w artykule Badania nad kwasem pruskim opublikowanym przez siebie pod datą 18 września 1815 roku w Rocznikach chemii i fizyki[2][3].
- W języku polskim najpierw pojawił się odpowiednik urobiony od barwy sinej: sinek (najpóźniej w 1817[4][5]), potem zaś w formy cyanek, cyannik i cyjanek[6].
- uwagi:
- tłumaczenia:
- (1.2) zobacz listę tłumaczeń w haśle: cyjanek potasu
- angielski: (1.1) cyanide
- baskijski: (1.1) zianuro
- białoruski: (1.1) цыянід m
- bułgarski: (1.1) цианид m
- czeski: (1.1) kyanid m; (1.2) cyankáli n
- francuski: (1.1) cyanure m
- hiszpański: (1.1) cianuro m
- ido: (1.1) cianido
- interlingua: (1.1) cyanuro
- kataloński: (1.1) cianur m
- niderlandzki: (1.1) cyanide n
- niemiecki: (1.1) Zyanid n; (1.2) Zyankali n
- nowogrecki: (1.1) κυάνιο n
- rosyjski: (1.1) цианид m
- słowacki: (1.1) kyanid m; (1.2) cyankáli n
- słoweński: (1.1) cianid m
- szwedzki: (1.1) cyanid
- ukraiński: (1.1) ціанід m
- węgierski: (1.1) cianid
- włoski: (1.1) cianuro m
- źródła:
- ↑ Janusz Rudnicki, Mój Wehrmacht, 2004, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑
Hasło „cyanure” w: Centre National de Ressources Textuelles et Lexicales.
- ↑ Józef Gay-Lussac Recherches sur l'acide prussique [Badania nad kwasem pruskim] w: Annales de chimie et de physique [Roczniki chemii i fizyki], t. 95, s. 162-163, Paryż 1815.
- ↑ Jędrzej Śniadecki Początki chemii dla użycia słuchaczów przy Imperatorskim Wileńskim Uniwersytecie, t. II, s. 213, Wilno i Warszawa 1817.
- ↑ Ignacy Fonberg Słownik wyrazów chemicznych, s. 277-280, Wilno, 1825.
- ↑ Encyklopedyja powszechna, t. VI, s. 19, 48, Warszawa 1861.