ir

ir (esperanto (morfem))

wymowa:

znaczenia:

morfem

(1.1) iść

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pochodne:

czas. iri, iraĉi, iradi, irigi, aliri, antaŭiri, antaŭeniri, ĉirkaŭiri, deiri, disiri, ekiri, eliri, eniri, flankeniri, foriri, ĝisiri, kuniri, laŭiri, malantaŭeniri, malsupreniri, misiri, postiri, preteriri, piediri, reiri, rondiri, subiri, supreniri, suriri, ŝipiri, ŝteliri, trairi, transiri, vojiri

rzecz. iro, irado, irejo, irilo, aliro, eliro, elirejo, elirvojo, elirmalpermeso, eniro, enirejo, preterirejo, Ĉieliro, piedirado, piediranto, piedirantino, sunsubiro, senelirejo, trairejo, transirejo, transiro

przym. irebla, alirebla, transira, piedira

przysł. piedire

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

Morfem oficjalnie zatwierdzony w roku 1905 (Fundamento de Esperanto). Baza Radikaro Oficiala: grupa 2.

źródła:

ir (język hiszpański)

wymowa:

IPA: [iɾ]

​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni

(1.1) zależnie od środka lokomocji: iść, jechać, jeździć, lecieć

(1.2) pasować, być odpowiednim do czegoś

(1.3) prowadzić, wieść

(1.4) nosić, być ubrany w coś

(1.5) iść, wieść się, toczyć się

(1.6) chodzić, uczęszczać (na coś)

(1.7) wprowadza wyliczenie, wielokrotność powtarzanej czynności

(1.8) działać, chodzić, funkcjonować

(1.9) być (w określonym stanie)

odmiana:

(1) koniugacja III: czasownik nieregularny, model ir

 

notas Do końcówki 1. os. lp. czasu presente de indicativo dodaje się jotowaną spółgłoskę „y”. Rdzeń otrzymuje spółgłoskę „v” w czasie presente de indicativo i w formie lp. trybu imperativo (tú). Otrzymuje końcówki fleksyjne pierwszej koniugacji w czasach presente (indicativo/subjuntivo) i pretérito imperfecto (indicativo), zamieniając w tym ostatnim początkową literę „a” samogłoską „i”. Rdzeń otrzymuje grupę liter „fu” w czasach pretérito perfecto simple, pretérito imperfecto (sub.) i futuro (sub.), tracąc w tych ostatnich początkową samogłoskę „i” końcówki fleksyjnej. Końcówka fleksyjna 3. os. lp. czasu pretérito perfecto simple przybiera formę samogłoski „e”. Rdzeń otrzymuje grupę liter „vay” w czasie presente de subjuntivo. Początkowa samogłoska „i” w gerundio przechodzi w spółgłoskę „y”. Forma lp. trybu imperativo (vos) pochodzi od czasownika andar. Zgodnie z reguła pisowni nie akcentuje się wyrazów jednosylabowych: vais, fui, fue.
formas no personales	infinitivo		gerundio		participio
simples	ir		yendo		ido
compuestas	haber ido		habiendo ido		—
formas personales	número singular			número plural
modo indicativo	yo	tú, vos	él, ella usted	nosotros nosotras	vosotros vosotras	ellos, ellas ustedes
presente	voy	vas	va	vamos	vais	van
pretérito imperfecto	iba	ibas	iba	íbamos	ibais	iban
pretérito perfecto simple	fui	fuiste	fue	fuimos	fuisteis	fueron
futuro simple	iré	irás	irá	iremos	iréis	irán
condicional simple	iría	irías	iría	iríamos	iríais	irían
tiempos compuestos pretérito perfecto compuesto he ido has ido ha ido hemos ido habéis ido han ido pretérito pluscuamperfecto había ido habías ido había ido habíamos ido habíais ido habían ido pretérito anterior hube ido hubiste ido hubo ido hubimos ido hubisteis ido hubieron ido futuro compuesto habré ido habrás ido habrá ido habremos ido habréis ido habrán ido condicional compuesto habría ido habrías ido habría ido habríamos ido habríais ido habrían ido
modo subjuntivo	yo	tú, vos	él, ella usted	nosotros nosotras	vosotros vosotras	ellos, ellas ustedes
presente	vaya	vayas	vaya	vayamos	vayáis	vayan
pretérito imperfecto	fuera	fueras	fuera	fuéramos	fuerais	fueran
	fuese	fueses	fuese	fuésemos	fueseis	fuesen
futuro simple	fuere	fueres	fuere	fuéremos	fuereis	fueren
tiempos compuestos pretérito perfecto haya ido hayas ido haya ido hayamos ido hayáis ido hayan ido pretérito pluscuamperfecto hubiera ido hubieras ido hubiera ido hubiéramos ido hubierais ido hubieran ido hubiese ido hubieses ido hubiese ido hubiésemos ido hubieseis ido hubiesen ido futuro compuesto hubiere ido hubieres ido hubiere ido hubiéremos ido hubiereis ido hubieren ido
modo imperativo	tú	vos	usted	nosotros nosotras	vosotros vosotras	ustedes
presente	ve	andá	vaya	vayamos	id	vayan

przykłady:

(1.1) Ella va a casa de su madre todos los lunes. → Ona jeździ/chodzi do (domu) swojej matki w każdy poniedziałek.

(1.1) Alquilamos dos autocares para ir de excursión a Madrid. → Wynajęliśmy dwa autokary, aby pojechać na wycieczkę do Madrytu.

(1.1) Mete esta ropa en la cesta y ve a la terraza a tenderla. → Włóż tę bieliznę do koszyka i idź na taras rozwiesić ją.

(1.1) Tuve que ir a urgencias porque me picó una abeja. → Musiałem/am pójść/pojechać na pogotowie, bo ukąsiła mnie pszczoła.

(1.1) Veo que hoy no estás muy católico; mejor quédate en casa y no vayas al trabajo. → Widzę, że nie jesteś dzisiaj w zbyt dobrym stanie; lepiej zostań w domu i nie idź do pracy.

(1.1) Estando en Venecia fuimos por primera vez en góndola. → Będąc w Wenecji, po raz pierwszy płynęliśmy gondolą.

(1.1) Fueron al cine andando pese a que llovía a cántaros. → Poszli do kina pieszo, mimo że lało jak z cebra.

(1.1) Los chicos iban detrás de sus profesores y las chicas delante. → Chłopcy szli za swymi profesorami, a dziewczynki z przodu.

(1.1) Vayamos a ese restaurante italiano, hoy me apetece una lasaña. → Chodźmy do tej włoskiej restauracji, dziś mam ochotę na lasagne.

(1.1) Recuérdame que vaya mañana al dentista, que a mí seguro que se me olvidará. → Przypomnij mi, żebym poszedł/poszła jutro do dentysty, bo ja na pewno zapomnę.

(1.2) Este bolso no va con estos zapatos. → Ta torebka nie pasuje do tych butów.

(1.2) El morado te va muy bien. → Fiolet bardzo dobrze ci pasuje.

(1.3) Este camino va al pueblo. → Ta droga wiedzie do wioski.

(1.4) El rey iba de uniforme. → Król nosił mundur (był ubrany w mundur).

(1.5) Tenemos grandes beneficios porque el negocio va muy bien. → Mamy duże zyski, ponieważ interes idzie bardzo dobrze.

(1.5) Lamento que las cosas hayan ido tan mal últimamente entre tu hermano y tú. → Przykro mi, że sprawy się ostatnio tak źle potoczyły między tobą a twoim bratem.

(1.6) No voy a ese restaurante desde que encontré una mosca nadando en mi sopa. → Nie chodzę do tej restauracji, od kiedy znalazłem muchę pływającą w mojej zupie.

(1.6) ¿Tú crees que valdrá la pena que siga yendo a aquel curso de cocina una vez que me den el trabajo? Porque dudo que me sobre tiempo para esas distracciones. → Czy sądzisz, że będzie warto dalej chodzić na tamten kurs gotowania, gdy już dostanę pracę? Bo wątpię, bym miał/a czas na takie rozrywki.

(1.6) Mi colega iba mucho de putas y pescó el sida. → Mój kumpel chodził często na kurwy i nabawił się aidsa.

(1.7) Ya van tres veces seguidas que llego tarde. A la próxima seguramente me pondrán de patitas en la calle. → Już trzeci raz pod rząd się spóźniam. Następnym razem na pewno mnie wyrzucą na bruk.

(1.8) Hoy todo va a bulto, a ciegas, y se hace mal, o no se hace. → Dzisiaj wszystko funkcjonuje na oko, na ślepo, i robi się źle albo się nie robi.

(1.8) Tu actuación va en detrimento de mis intereses. → Twoje poczynania działają na szkodę moich interesów.

(1.9) La policía averiguó que el conductor del autobús iba borracho. → Policja ustaliła, że kierowca autobusu był pijany.

składnia:

(1.4) ir + de

kolokacje:

(1.1) ir al cine / a trabajar → iść do kina / do pracy • ir a pie → iść piechotą, iść na piechotę • ir a la consulta → iść do przychodni • ir de compras → chodzić na zakupy • ir de excursión → iść na wycieczkę • ir al cielo → iść do nieba • ir en bicicleta / en coche / en monopatín → jeździć na rowerze / samochodem / na deskorolce • ir en avión → lecieć samolotem • ir en barco → płynąć statkiem • correveidile → plotkarz, plotkarka

(1.4) ir en bikini → nosić bikini

(1.5) ir viento en popa → iść jak po maśle

synonimy:

(1.2) pot. pegar

(1.3) conducir

(1.4) llevar (puesto)

(1.7) llevar

(1.8) funcionar, andar, pot. chutar

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

czas. irse, caminar

przym. ido

rzecz. ida ż

związki frazeologiczne:

ir a (peryfraza czasownikowa)

ir contra (la) corriente → płynąć pod prąd

ir echando leches → pot. wulg. popylać, grzać, zapieprzać, zwiewać

a donde fueres, haz lo que vieres → jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one

a la tercera va la vencida → do trzech razy sztuka

dando y dando, la gotera va horadando → kropla drąży skałę

ir por lana y volver trasquilado → wyjść jak Zabłocki na mydle

quien lengua ha, a Roma va; preguntando se va a Roma → kto pyta, nie błądzi

quien quita lo que da, al infierno va → kto daje i odbiera, ten się w piekle poniewiera

tanto va el cántaro a la fuente, que al fin se rompe → dopóty dzban wodę nosi, dopóki mu się ucho nie urwie

etymologia:

łac. ire

uwagi:

źródła:

ir (język litewski)

wymowa:

znaczenia:

łącznik

(1.1) i

odmiana:

przykłady:

(1.1) Kepėjas kepo duonos ir bandelės. → Piekarz piecze chleby i bułki.

składnia:

kolokacje:

(1.1) Bosnija ir Hercegovina

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

ir (język portugalski)

wymowa:

​ ​ ​ ​

znaczenia:

czasownik

(1.1) iść, jechać

odmiana:

(1.1) zob. odmiana czasownika ir

przykłady:

(1.1) Agora vou para casa. → Teraz idę do domu.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

ir (język wilamowski)

zapisy w ortografiach alternatywnych:

wymowa:

znaczenia:

zaimek dzierżawczy

(1.1) ich

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła: