Wikisłownik

trzymać

trzymać (język polski)

edytuj
 
zawodnik trzyma (1.1) piłkę
 
pies trzyma (1.1) piłkę
 
ktoś trzyma (1.6) słodycze w słoikach
 
rowerzysta trzyma się (2.1) tramwaju
 
oni trzymają się (2.5) za ręce
wymowa:
IPA: [ˈṭʃɨ̃mat͡ɕ], AS: [ṭšỹmać], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• udziąs.• nazal. ​?/i
​?/i
znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) chwycić coś / kogoś (np. rękami, nogami, zębami) i nie wypuszczać
(1.2) ustawić kogoś / coś w określonej pozycji, położeniu i utrzymywać tę pozycję
(1.3) zmuszać kogoś do przebywania gdzieś, przetrzymywać kogoś w zamknięciu; więzić
(1.4) sprawować opiekę nad czymś, opiekować się czymś, dbać o to i zarządzać tym; pilnować
(1.5) pozostawiać w określonym stanie lub w określonej sytuacji
(1.6) przechowywać
(1.7) pot. hodować
(1.8) pot. zamocowywać
(1.9) zatrudniać

czasownik zwrotny niedokonany trzymać się

(2.1) przytrzymywać coś w celu zachowania określonej pozycji (nieprzewrócenia się / niewypadnięcia itp.)
(2.2) być w dobrej kondycji fizycznej
(2.3) stanowić całość, nie rozpadać się
(2.4) przytrzymywać własną część ciała lub odzieży
(2.5) przytrzymywać sobie wzajemnie część ciała lub odzieży
(2.6) utrzymać określony dystans od czegoś
(2.7) postępować według (czegoś)
odmiana:
(1.1-9) koniugacja I
 
formaliczba pojedynczaliczba mnoga
1. os.2. os.3. os.1. os.2. os.3. os.
bezokoliczniktrzymać
czas teraźniejszytrzymam trzymasz trzyma trzymamy trzymacie trzymają
czas przeszłymtrzymałem trzymałeś trzymał trzymaliśmy trzymaliście trzymali
żtrzymałam trzymałaś trzymała trzymałyśmy trzymałyście trzymały
ntrzymałom trzymałoś trzymało
tryb rozkazującyniech trzymamtrzymaj niech trzymatrzymajmy trzymajcie niech trzymają
przykłady:
(1.1) Trzyma w ręku zegarek, ale nie chce nam podać godziny.
(1.2) Trzymaj ręce wysoko, tak żebym je widział.
(1.3) Trzymają go w więzieniu już od dwóch lat.
(1.4) Każdy kustosz musi trzymać pieczę nad zbiorami muzealnymi.
(1.5) Nie mogę go dłużej trzymać w niepewności.
(1.5) Na obecnych studiach trzyma mnie jedynie niemożność podjęcia decyzji o rezygnacji z nich
(1.6) Wszystkie swoje zapasy trzymam w spiżarni.
(1.7) Już od roku nie trzyma żadnych zwierząt.
(1.8) To dobre nici, będą trzymać mocno i szew nie pęknie.
(1.9) Trzymam tego kierowcę, bo jest dobrym pracownikiem.
(2.1) Trzymaj się poręczy, bo na schodach jest ślisko.
(2.2) On dobrze się trzyma jak na swój wiek.
(2.2) Jak dobrze trzyma się ten człowiek.
(2.3) Póki wszystko się trzyma, nie będę tego ruszać.
(2.4) Jacek upadł i z bólu trzyma się za nogę.
(2.6) Trzymaj się ode mnie z daleka, ty perwersie!
(2.6) Zrozumiałem, że wybuchła epidemia, od której trzeba się trzymać z daleka, choć będzie to trudne[1].
(2.7) (…) najważniejszy problem to przedłużenie czasu ludzkiego życia. Jednak każdy z nas trzymając się określonych reguł higieny i dietetyki, może przedłużyć ten czas i powinien to zrobić dla siebie, swojej rodziny i swojej Ojczyzny[2].
składnia:
(2.1) trzymać się + D.
(2.4) trzymać się za + B.
kolokacje:
(2.6) trzymać się blisko / daleko / na krótki dystans / na daleki dystans
(2.7) trzymać się planu / faktów / chronologii / wytycznych / przepisów / reguł / zasad
synonimy:
(1.1) dzierżyć, reg. śl. dzierżeć
antonimy:
(1.1) puszczać, wypuszczać
(1.2) puszczać, opuszczać
(1.3) puszczać, wypuszczać
(1.8) puszczać
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. trzymacz mos/mrz, trzymanka ż, trzymak m, trzymanie n, dotrzymanie n, dotrzymywanie n, otrzymanie n, otrzymywanie n, podtrzymanie n, podtrzymywanie n, pootrzymywanie n, potrzymanie n, powstrzymanie n, powstrzymywanie n, pozatrzymywanie n, przetrzymanie n, przetrzymywanie n, przytrzymanie n, przytrzymywanie n, utrzymanie n, utrzymywanie n, wstrzymanie n, wstrzymywanie n, wytrzymanie n, wytrzymywanie n, zatrzymanie n, zatrzymywanie n
czas. dotrzymać dk., dotrzymywać ndk., otrzymać dk., otrzymywać ndk., podtrzymać dk., podtrzymywać ndk., pootrzymywać dk., potrzymać dk., powstrzymać dk., powstrzymywać ndk., pozatrzymywać dk., przetrzymać dk., przetrzymywać ndk., przytrzymać dk., przytrzymywać ndk., utrzymać dk., utrzymywać ndk., wstrzymać dk., wstrzymywać ndk., wytrzymać dk., wytrzymywać ndk., zatrzymać dk., zatrzymywać ndk.
związki frazeologiczne:
trzymać dwie sroki za ogon • trzymać fason • trzymać język za zębami • trzymać kciuki • trzymać nerwy na wodzy • trzymać pieczę • trzymać pion • trzymać rękę na pulsie • trzymać się za kieszeń • trzymać w kieszeni • trzymać się ciepło • trzymać się kupy • trzymać się wiatru
etymologia:
uwagi:
w czasownikach wtórnie niedokonanych, które utworzono poprzez dodanie przedrostka temat -trzymać przechodzi w -trzymywać
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑ Albert Ramakers, POMARAŃCZOWA ALTERNATYWA, „Gazeta Wyborcza”, 1994-06-22, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
  2. ↑ Sergey Karpov, Zdrowe odżywianie i jego sekrety, 2008, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=trzymać&oldid=8461033”
  NODES