İsmet İnönü
Mustafa İsmet İnönü (ur. 24 września 1884 w Izmirze, zm. 25 grudnia 1973 w Ankarze) – turecki wojskowy w stopniu generała, polityk, premier i drugi (po śmierci Kemala Atatürka) prezydent Turcji.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Mustafa İsmet İnönü |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 września 1884 |
| Data i miejsce śmierci |
25 grudnia 1973 |
| 2. Prezydent Republiki Turcji | |
| Okres |
od 11 listopada 1938 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| 1. Premier Republiki Turcji | |
| Okres |
od 1 listopada 1923 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca |
Fethi Okyar |
| Premier Turcji | |
| Okres |
od 6 marca 1925 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Fethi Okyar |
| Następca | |
| Premier Turcji | |
| Okres |
od 20 listopada 1961 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Minister spraw zagranicznych Turcji | |
| Okres |
od 1922 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
         
| |
Życiorys
edytujBył zawodowym żołnierzem, w 1908 uczestniczył w rewolucji młodotureckiej. W latach 1922–1924 był ministrem spraw zagranicznych. Od 1923 do 1924 i ponownie od 1925 do 1937 był premierem. Od 1938 do 1950 był prezydentem. W trakcie II wojny światowej prowadził politykę neutralności i równowagi: 19 października 1939 Turcja zawarła sojusz z Wielką Brytanią i Francją, lecz 18 czerwca 1941 podpisała układ o nieagresji z Niemcami. W 1943 nastąpiło ponowne zbliżenie z aliantami, a prezydent İnönü podczas II konferencji kairskiej spotkał się z Rooseveltem i Churchillem w Kairze w dniach 4–7 grudnia 1943, gdzie przywódcy obydwu mocarstw proponowali Turcji przystąpienie do wojny z Niemcami. Ostatecznie jednak Turcja wojnę Niemcom wypowiedziała dopiero 23 lutego 1945. Od 1946 był przewodniczącym Republikańskiej Partii Ludowej. W latach 1950–1960 był przywódcą opozycji. Od 1961 do 1965 był ponownie premierem.
W 1926 urodził mu się syn Erdal, który w latach 80. i 90. był przywódcą Socjaldemokratycznej Partii Ludowej (SHP), a następnie wicepremierem i ministrem spraw zagranicznych współczesnej Turcji.
Awanse
edytuj- podporucznik – 1 września 1903[1]
- porucznik – 2 stycznia 1905
- kapitan – 26 września 1906
- starszy kapitan – 25 września 1908
- major – 26 kwietnia 1912
- podpułkownik – 23 listopada 1914
- pułkownik – 14 grudnia 1915
- generał-major – 10 stycznia 1921
- generał-porucznik – 31 sierpnia 1922
- generał-pułkownik – 30 sierpnia 1926[1]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rütbeleri ve Atanma Tarihleri – İnönü Vakfı, İsmet İnönü, İsmet İnönü Kimdir, İsmet İnönü Hayatı, İsmet İnönü Resimleri [online], www.ismetinonu.org.tr [dostęp 2020-07-09] (tur.).
Bibliografia
edytuj- İsmet İnönü
- F. Ahamad, The Turkish Experiment in Democracy 1950–1975, 1979
- B. Lewis, The Emergence of Modern Turkey, 1961
- K. H. Karpat, Turkey’s Politics; The Transition to a Multiparty System, Princeton (New Jersey), 1959
- Alan Palmer, Kto jest kim w polityce. Świat od roku 1860, Wydawnictwo Magnum, Warszawa, 1998, przeł. Wiesław Horabik, Tadeusz Szafrański, s. 194–195
- F. G. Weber, The Evasice Neutral, Columbus, Mo., 1979