Żuraw stepowy

Żuraw stepowy
	Grus virgo
	(Linnaeus, 1758)
	; Żurawie stepowe w Radżastanie, Indie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodzina	żurawie
Podrodzina	żurawie
Rodzaj	Grus
Gatunek	żuraw stepowy
Synonimy
	Ardea Virgo Linnaeus, 1758; Anthropoides virgo (Linnaeus, 1758);
	Ardea Virgo Linnaeus, 1758; Anthropoides virgo (Linnaeus, 1758);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; okres lęgowy przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Żuraw stepowy^[4] (Grus virgo) – gatunek dużego ptaka wędrownego z rodziny żurawi (Gruidae). Nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

Takson ten przez część systematyków jest wydzielany wraz z żurawiem rajskim do rodzaju Anthropoides^[1]^[2]^[5]. Nie wyróżnia się podgatunków^[2]^[5].

Zasięg występowania

Żuraw stepowy zamieszkuje pas od wybrzeży Morza Czarnego przez Azję Środkową aż po Mongolię i północno-wschodnie Chiny, niewielka populacja lęgowa także we wschodniej Turcji; mała populacja w północno-zachodniej Afryce (góry Atlas) wymarła w 2 połowie XX wieku^[2]^[6]. Zimuje w Afryce Subsaharyjskiej (od Czadu do Etiopii) oraz na subkontynencie indyjskim^[2].

Do Polski zalatuje wyjątkowo (stwierdzono go zaledwie dwa razy – w 1912 i 2016 roku^[7]^[8]).

Morfologia

Wygląd: Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Ciało szaropopielate, głowa i szyja czarne, za okiem białe pióra tworzą charakterystyczny czub. Pióra z szyi zasłaniają pierś. Lotki drugorzędowe wydłużone. Osobniki młodociane mają krótsze lotki i czuby za okiem. Ogólnie są ciemniejsze, a pióra za okiem są szare.
Wymiary średnie

Długość ciała ok. 90–100 cm^[2], nie licząc ogona – 50–55 cm^[9]
Rozpiętość skrzydeł ok. 165–185 cm^[9]
Masa ciała ok. 2–3 kg^[2]

Ekologia i zachowanie

Biotop: Spotykany do wysokości około 3000 m n.p.m. (w Kirgistanie). Zasiedla sawannę, stepy, nieużytki, obszary trawiaste lub kamieniste, także półpustynie i pustynie, jeśli jest dostępna woda. Kiedy gniazduje, wybiera obszary ze skupionymi w zarośla roślinami, np. ostnicą (Stipa) kostrzewą (Festuca) i Artemesia. Podczas zimowania zasiedla nagie wybrzeża jezior, innych zbiorników czy mokradeł (ogółem obszarów zwanych z hindi झील – jheel)^[9].
Gniazdo: Na ziemi, na suchym trawiastym lub pokrytym żwirem terenie. Niekiedy ptaki znoszą nieco roślinności lub kamyków, jednak częściej składają swoje jaja wprost na ziemi lub w wydrapanym zagłębieniu. Przeważnie żurawie stepowe umieszczają swoje gniazda 3 do 4 km od siebie^[9].

Jaja z kolekcji muzealnej

Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–lipcu 2 jaja, rzadko 1 lub 3. Jaja mają wymiary około 83 na 53 mm, ważą blisko 125 g. W porównaniu do jaj żurawia zwyczajnego (G. grus), jaja żurawia stepowego cechuje raczej długi i wąski kształt^[9].
Inkubacja, pisklęta: Jaja składane w odstępach 24–28 godzin, wysiadywane są od zniesienia pierwszego jaja przez okres 27–29 dni przez obydwoje rodziców. Młode po 3–4 dniach życia umieją samodzielnie pobierać pokarm. Pisklęta opierzają się po około 55–65 dniach życia, a po dwóch latach osiągają dojrzałość płciową^[9].
Pożywienie: Pokarm roślinny z niewielką domieszką bezkręgowców i małych kręgowców, np. jaszczurek. W trakcie wędrówek chętnie pożywia się na uprawach, np. zbóż, fasoli lub orzachy podziemnej^[9].

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje żurawia stepowego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, wynosi około 230–261 tysięcy osobników. Ogólny trend liczebności populacji uznawany jest za wzrostowy, choć niektóre populacje maleją, są stabilne bądź mają nieznany trend liczebności^[3].

W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową^[10].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ ^a ^b Anthropoides virgo, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Archibald, G.W., Meine, C.D., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Demoiselle Crane (Anthropoides virgo). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)].
↑ ^a ^b Anthropoides virgo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-04-25] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gruinae Vigors, 1825 - żurawie (wersja: 2017-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-25].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-25]. (ang.).
↑ Demoiselle Crane at Oran, Algeria. [w:] MaghrebOrnitho [on-line]. 2016-10-27. [dostęp 2020-02-08]. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Anthropoides virgo. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-04-25]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Debra Bourne (redaktor naczelny): Grus virgo - Demoiselle crane. [w:] Wildpro - the electronic encyclopaedia and library for wildlife [on-line]. Wildlife Information Network. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-27)].
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Anthropoides virgo, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-25] (ang.).

[hbwa-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Archibald, G.W., Meine, C.D., Garcia, E.F.J. & Kirwan, G.M.: Demoiselle Crane (Anthropoides virgo). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-09)].

[iucn-3] Anthropoides virgo, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-04-25] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Gruinae Vigors, 1825 - żurawie (wersja: 2017-06-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-25].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-25]. (ang.).

[maghreb-6] Demoiselle Crane at Oran, Algeria. [w:] MaghrebOrnitho [on-line]. 2016-10-27. [dostęp 2020-02-08]. (ang.).

[tarsiger-7] wynik wyszukiwania: Anthropoides virgo. [w:] Tarsiger.com [on-line]. [dostęp 2021-04-25]. (ang.).

[kf2016-8] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 33. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.

[wil-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Debra Bourne (redaktor naczelny): Grus virgo - Demoiselle crane. [w:] Wildpro - the electronic encyclopaedia and library for wildlife [on-line]. Wildlife Information Network. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-27)].

[10] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[4]

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]