Acyklowir
Acyklowir (łac. aciclovirum) – organiczny związek chemiczny, lek przeciwwirusowy[7], z grupy analogów nukleozydowych[8], stosowany przede wszystkim w leczeniu zakażeń wirusem opryszczki pospolitej oraz wirusem ospy wietrznej i półpaśca[9]. Inne zastosowania obejmują zapobieganie zakażeniom wirusem cytomegalii po transplantacji i ciężkie powikłania zakażenia wirusem Epsteina-Barr[9][10]. Lek może być przyjmowany doustnie, stosowany jako krem lub w postaci wstrzyknięć[9].
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C8H11N5O3 | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
225,20 g/mol | ||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
biały lub prawie biały krystaliczny proszek[1] | ||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||
| Stosowanie w ciąży |
kategoria B | ||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
Struktura
edytuj
Acyklowir jest analogiem guanozyny, w którym pierścień rybozy zastąpiono jej fragmentem, odpowiadającym atomom C1′, O4′, C4′, C5′ i O5′ nukleozydu. Uzyskany w ten sposób związek okazał się mało toksycznym dla człowieka, specyficznym inhibitorem replikacji wirusów opryszczki: Herpes simplex 1 (HSV-1), Herpes simplex 2 (HSV-2) oraz wirusa ospy wietrznej i półpaśca Varicella zoster (VZV).
Mechanizm działania
edytujGenom herpeswirusów stanowi liniowy, dwuniciowy DNA. Jego replikacja odbywa się w jądrze zakażonej komórki gospodarza, przy współudziale licznych enzymów wirusowych. Wśród nich kluczową rolę odgrywa kodowana przez wirusa polimeraza DNA. Acyklowir wprowadzany jest do komórek przez białko transportujące nukleozydy, w tym deoksyguanozynę. Wewnątrz komórki zostaje przekształcony w biologicznie aktywną pochodną fosforanową. Za proces ten odpowiedzialna jest kodowana przez wirus kinaza tymidynowa. Fakt, że acyklowir nie jest odpowiednim substratem dla kinaz komórkowych powoduje, że lek zostaje zaktywowany głównie w komórkach zakażonych przez wirusa, co wpływa korzystnie na jego selektywność. W komórkach zakażonych HSV stwierdza się od 40 do 100 razy wyższy poziom aktywnych form fosforanowych acyklowiru, niż w komórkach niezakażonych. Trójfosforan acyklowiru (ACVTP) hamuje syntezę DNA HSV, gdyż pozbawiony jest grupy 3’OH. Gdy polimeraza wirusowa wprowadzi zmodyfikowany nukleozyd do łańcucha DNA dalsze jego wydłużanie staje się niemożliwe.
Leki zawierające acyklowir
edytujPreparaty dostępne w Polsce[11]:
- preparaty proste: Aciclovir, Acix, Axoviral, Hascovir, Herpex, Hevipoint, Heviran, Invirum, Zovirax Intensive
- preparaty złożone: Zovirax Duo (acyklowir + hydrokortyzon)
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Farmakopea Polska IX, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2011, s. 4574, ISBN 978-83-88157-77-6.
- ↑ Acyclovir, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 135398513 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ a b Farahnaz Soleimani, Robabeh Karimi, Farrokh Gharib, Thermodynamic Studies on Protonation Constant of Acyclovir at Different Ionic Strengths, „Journal of Solution Chemistry”, 45 (6), 2016, s. 920–931, DOI: 10.1007/s10953-016-0478-6, ISSN 0095-9782 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ Małgorzata Koźbiał, Paweł Gierycz, Comparison of Aqueous and 1-Octanol Solubility as well as Liquid–Liquid Distribution of Acyclovir Derivatives and Their Complexes with Hydroxypropyl-β-Cyclodextrin, „Journal of Solution Chemistry”, 42 (4), 2013, s. 866–881, DOI: 10.1007/s10953-013-9995-8, ISSN 0095-9782, PMID: 23661859, PMCID: PMC3646166 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ a b c d e f Acyclovir, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB00787 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ a b Acyclovir (nr A4669) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2021-01-07]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Erik De Clercq, Hugh J Field, Antiviral prodrugs – the development of successful prodrug strategies for antiviral chemotherapy, „British Journal of Pharmacology”, 147 (1), 2006, s. 1–11, DOI: 10.1038/sj.bjp.0706446, ISSN 0007-1188, PMID: 16284630, PMCID: PMC1615839 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ G.B. Elion, Mechanism of action and selectivity of acyclovir, „The American Journal of Medicine”, 73 (1A), 1982, s. 7–13, DOI: 10.1016/0002-9343(82)90055-9, ISSN 0002-9343, PMID: 6285736 [dostęp 2020-07-17].
- ↑ a b c Acyclovir. drugs.com. [dostęp 2021-01-07]. (ang.).
- ↑ Petros I. Rafailidis i inni, Antiviral treatment for severe EBV infections in apparently immunocompetent patients, „Journal of Clinical Virology: The Official Publication of the Pan American Society for Clinical Virology”, 49 (3), 2010, s. 151–157, DOI: 10.1016/j.jcv.2010.07.008, ISSN 1873-5967, PMID: 20739216 [dostęp 2021-01-07] (ang.).
- ↑ Acyklowir, [w:] Indeks Leków MP, lista preparatów, Medycyna Praktyczna [dostęp 2021-01-07].
Bibliografia
edytuj- Magdalena Figlerowicz, Acyklowir w terapii przeciwwirusowej, „Postępy Dermatologii i Alergologii”, 20 (3), 2003, s. 178–182 [dostęp 2021-01-07].
