Afryka Południowo-Zachodnia
Afryka Południowo-Zachodnia (ang. South-West Africa, afr. Suidwes-Afrika) – terytorium zależne Południowej Afryki[a] istniejące w latach 1920–1990, zajmujące obszar współczesnej Namibii[1].
| 1920–1990 | |||||
| |||||
| Ustrój polityczny | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Data powstania |
1920 | ||||
| Data likwidacji |
21 marca 1990 | ||||
Położenie na mapie
| |||||
W latach 1920–1945 było to terytorium mandatowe Ligi Narodów administrowane przez Związek Południowej Afryki, ustanowione w następstwie I wojny światowej na obszarze dawnej Niemieckiej Afryki Południowo-Zachodniej. Po 1945 roku rząd południowoafrykański prowadził działania na rzecz aneksji terytorium, wbrew woli Organizacji Narodów Zjednoczonych, która przewidywała przekształcenie go w terytorium powiernicze, a w dalszej perspektywie jego niepodległość. Na przestrzeni lat status terytorium pozostawał kwestią sporną między Południową Afryką a społecznością międzynarodową. Południowa Afryka sprawowała kontrolę nad terytorium do 1990 roku, kiedy uzyskało ono niepodległość jako Namibia, kończąc proces dekolonizacji Afryki[1].
Historia
edytujW latach 1884–1915 terytorium obecnej Namibii znajdowało się pod kontrolą niemiecką, jako Niemiecka Afryka Południowo-Zachodnia (niem. Deutsch-Südwestafrika). W 1915 roku, podczas I wojny światowej, wojska południowoafrykańskie przeprowadziły zwycięską kampanię przeciw Niemcom, przejmując kontrolę nad kolonią. W 1920 Południowa Afryka otrzymała od Ligi Narodów mandat nad tym terytorium. Rząd południowoafrykański wkrótce podjął działania na rzecz integracji terytorium[1].
Po II wojnie światowej władze południowoafrykańskie nie zgodziły się na przekształcenie Afryki Południowo-Zachodniej w terytorium powiernicze ONZ. Tym samym stała się ona faktyczną kolonią RPA. Doprowadziło to do zaostrzenia się konfliktu między rządem południowoafrykańskim a miejscowymi ruchami niepodległościami, zwłaszcza z powstałym w 1960 SWAPO[1].
W 1966 Zgromadzenie Ogólne ONZ uchwaliło rezolucję odbierającą RPA mandat nad Afryką Południowo-Zachodnią. W 1971 Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał południowoafrykańską kontrolę nad tym regionem za nielegalną[1].
Ostatecznie terytorium Afryki Południowo-Zachodniej uzyskało niepodległość 21 marca 1990 roku, przyjmując nazwę Namibia[1].
Walvis Bay
edytujMiasto Walvis Bay, największy port morski obecnej Namibii, było w latach 1922–1977 administrowane jako część Afryki Południowo-Zachodniej, choć formalnie nie wchodziło w skład terytorium mandatowego Ligi Narodów. Port ten znajdował się w posiadaniu brytyjskim od 1878 roku; od 1910 stanowił integralną część Południowej Afryki, jako jej eksklawa. W 1978 roku powrócono do bezpośredniej administracji przez władze południowoafrykańskie. Wkrótce po uzyskaniu niepodległości przez Namibię, od 1992 roku miasto było wspólnie administrowane przez oba państwa. W 1994 roku zostało odstąpione Namibii[2].
Uwagi
edytuj- ↑ Do 1961 roku Południowa Afryka (Związek Południowej Afryki) była dominium brytyjskim. Wówczas to uzyskała niepodległość jako Republika Południowej Afryki.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Namibia. W: Christopher Riches, Jan Palmowski: A Dictionary of Contemporary World History. Wyd. 6. Oxford University Press, 2021. ISBN 978-0-19-189094-9. [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Walvis Bay, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2024-05-04] (ang.).