Agave vivipara

*Agave vivipara*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	szparagowate
Podrodzina	agawowe
Rodzaj	agawa
Gatunek	Agave vivipara
	Nazwa systematyczna
	Agave vivipara L.; Sp. Pl. 323 1753
Synonimy
	Agave aboriginum Trel. Synonym H WCSP 2012-03-23Agave angustifolia Haw. (nom. illeg.); Agave angustifolia var. marginata Gentry (nom. inv.); Agave angustifolia var. marginata Trel.; Agave angustifolia var. variegata Trel.; Agave bergeri Trel. ex A.Berger (nom. inv.); Agave breedlovei Gentry; Agave bromeliifolia Salm-Dyck; Agave costaricana Gentry; Agave cuspidata Baker; Agave donnell-smithii Trel.; Agave elongata Jacobi; Agave endlichiana Trel.; Agave excelsa Jacobi; Agave flaccida Haw.; Agave flavovirens Jacobi; Agave houlletii Jacobi; Agave ixtli Karw. ex Salm-Dyck; Agave ixtlioides Hook.f.; Agave jacquiniana Schult. & Schult.f.; Agave kirchneriana A.Berger; Agave lespinassei Trel.; Agave lurida Jacq. (nom. illeg.); Agave lurida var. jacquiniana (Schult. & Schult.f.) Ker Gawl. ex Hemsl.; Agave owenii I.M.Johnst.; Agave pacifica Trel.; Agave panamana Trel.; Agave prainiana A.Berger; Agave prolifera Schott ex Standl.; Agave punctata Kunth; Agave rigida Mill.; Agave rigida var. longifolia Engelm.; Agave serrulata Karw.; Agave sicifolia Trel.; Agave theoxmuliana Karw. ex M.Roem.; Agave vivipara var. bromeliifolia (Salm-Dyck) A.Terracc.; Agave vivipara var. vivipara; Agave wightii J.R.Drumm. & Prain; Agave yaquiana Trel.; Agave yxtli Karw. ex G.Don; Agave zapupe Trel.; Aloe vivipara (L.) Crantz; Furcraea rigida (Mill.) Haw.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agave vivipara L. – gatunek rośliny z rodziny szparagowatych (Asparagaceae s.l.) z podrodziny agawowych (Agavoideae Herbert). Występuje naturalnie w Meksyku, Gwatemali, Salwadorze, Nikaragui, Kostaryce oraz Panamie^[5].

Morfologia

Pokrój: Dorasta do 1–1,5 m wysokości i 1,5–3 m szerokości. Swobodnie odrastająca^[6].
Liście: Skupione są w rozecie liściowej. Mają liniowy lub lancetowaty kształt. Dorastają do 60–120 cm długości i 3,5–10 cm szerokości. Mają jasnozieloną lub sinoszarą barwę. Brzegi liści są ząbkowane – pojedyncze ząbki mają 2–5 mm długości i znajdują się w odległości 10–20 mm od siebie^[6].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostanach o wysokości 3–5 m. Głąbik ma wąsko trójkątne podsadki. Wiechy mają po 10–20 baldaszkowatych gałązek znajdujących się w ⅓ górnej części głąbika. Kwiaty mają 5–6,5 cm długości. Osadzone są na krótkich szypułkach. Mają zielonożółtą barwę. Okrywa ma kształt tubki o długości 8–16 mm. Płatki i działki kielicha są nierówne. Mają 18–24 mm długości, z tępym, osłoniętym wierzchołkiem. Nitka pręcika ma 35–45 mm długości, natomiast pylniki dorastają do 20–30 mm długości. Zalążnia ma wielkość 20–30 mm^[6].
Owoce: Torebki o szeroko jajowatym kształcie z nierówną wypustką. Mają 5 cm długości. Nasiona dorastają do 9–12 mm długości i 7–8 mm szerokości. Mają czarną, matową barwę^[6].

Systematyka

Odnotowano znaczne pomieszanie taksonów Agave vivipara z Agave angustifolia. Niektóre źródła traktują Agave angustifolia jako odrębny gatunek, inne natomiast jako synonim Agave vivipara^[7].

Wyodrębniono 5 podgatunków^[3]:

Agave vivipara var. deweyana (Trel.) P.I.Forst.
Agave vivipara var. letonae (F.W.Taylor ex Trel.) P.I.Forst.
Agave vivipara var. nivea (Trel.) P.I.Forst.
Agave vivipara var. rubescens (Salm-Dyck) P.I.Forst.
Agave vivipara var. sargentii (Trel.) P.I.Forst.

Zastosowanie

Z tego gatunku wytwarza się bacanorę. Jest to mocny alkohol produkowany w meksykańskim stanie Sonora^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Agave vivipara L.. The Plant List. [dostęp 2015-04-04]. (ang.).
↑ Agave vivipara, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Agave vivipara – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-03-29]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Agave vivipara L.. The Atlas of Living Australia. [dostęp 2015-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 lipca 2015)]. (ang.).
↑ Agave vivipara. Useful Tropical Plants. [dostęp 2015-03-30]. (ang.).
↑ Andrzej Rudnicki-Sipayłło, Ewa Rusek: Przewodnik kulinarny:Meksyk. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 88-89. ISBN 978-83-7513-167-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-05] (ang.).

[tpl-3] Agave vivipara L.. The Plant List. [dostęp 2015-04-04]. (ang.).

[iucn-4] Agave vivipara, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Agave vivipara – Maps. Encyclopedia of Life. [dostęp 2015-03-29]. (ang.).

[ALA-6] Agave vivipara L.. The Atlas of Living Australia. [dostęp 2015-03-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 lipca 2015)]. (ang.).

[7] Agave vivipara. Useful Tropical Plants. [dostęp 2015-03-30]. (ang.).

[8] Andrzej Rudnicki-Sipayłło, Ewa Rusek: Przewodnik kulinarny:Meksyk. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, s. 88-89. ISBN 978-83-7513-167-3.

[5]

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[8]