Wikipedia

Alan Turing

angielski uczony i wojskowy, matematyk, informatyk i kryptolog

Alan Mathison Turing (ur. 23 czerwca 1912 w Londynie, zm. 7 czerwca 1954 w Wilmslow[1] k. Manchesteru) – brytyjski matematyk, informatyk i wojskowy. Zajmował się głównie matematyką stosowaną: probabilistyką, teorią obliczalności, kryptologią i biomatematyką.

Alan Mathison Turing
Ilustracja
Alan Turing (1936)
Data i miejsce urodzenia

23 czerwca 1912
Londyn

Data i miejsce śmierci

7 czerwca 1954
Wilmslow

Przyczyna śmierci

samobójstwo

Zawód, zajęcie

matematyk

Narodowość

brytyjska

Rodzice

Julius Turing, Ethel Turing

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Turing to jeden z pionierów informatyki jako twórca koncepcji maszyny Turinga[2][3]. W czasie II wojny światowej pracował nad złamaniem szyfrów III Rzeszy, konkretniej maszyny Enigma. Był także jednym z ojców sztucznej inteligencji, proponując test Turinga jako kryterium inteligencji; wywarł tym wpływ na filozofię umysłu.

Turinga upamiętniają między innymi pomniki, nazwa planetoidy, nagroda naukowa, film Gra tajemnic i brytyjski banknot pięćdziesięciofuntowy (£50).

Życiorys

edytuj

Dzieciństwo i młodość

edytuj

Jego ojciec, Julius Turing, był pracownikiem indyjskiej służby cywilnej (Indian Civil Service) i razem z żoną Ethel, z domu Stoney (1881–1976), mieszkał w Chatrapur niedaleko Madrasu w południowych Indiach. Tam też Alan Turing został poczęty jesienią 1911[4][5]. Ponieważ rodzice przyszłego matematyka chcieli, aby dziecko urodziło się w Anglii, opuścili Indie i wrócili do Maida Vale w Londynie. 23 czerwca 1912 w Londynie urodził się Alan Mathison Turing[6][7]. Turing miał starszego brata, Johna. Ojciec niedługo po jego narodzinach wrócił do Indii, natomiast matka wyjechała tam piętnaście miesięcy później – w połowie września 1913, pozostawiając Alana pod opieką nianiek.

Rodzice zapisali go do szkoły St Michael, gdy miał 6 lat.

W 1926 roku Alan Turing rozpoczął naukę w Sherborne School(inne języki) w Sherborne (Dorset). Początek jego nauki zbiegł się ze strajkiem generalnym w 1926 w Wielkiej Brytanii. Turingowi bardzo jednak zależało na obecności w szkole i aby przybyć na pierwszy dzień nauki, jechał na rowerze bez opieki ponad 60 mil (97 km) z Southampton do szkoły, zatrzymując się na noc w gospodzie[8]. Od samego początku nauki wykazywał duże zdolności w dziedzinie nauk ścisłych, jednak źle czuł się w szkole, która kształciła przyszłą kadrę przywódczą Imperium Brytyjskiego.

Uczęszczając do Sherborne School, Turing odkrył swoją orientację homoseksualną. To skłoniło go do refleksji, które sprawiły, że porzucił myślenie religijne, stał się ateistą i przyjął przekonania racjonalistyczne[9].

Wówczas też zakochał się w Christopherze Morcomie. Ten jednak zmarł niedługo później, 13 lutego 1930, w wyniku powikłań spowodowanych bydlęcą odmianą gruźlicy, nabytej po wypiciu zarażonego krowiego mleka w dzieciństwie[10].

Studia i praca naukowa

edytuj
 
King’s College w Cambridge

Po śmierci Morcoma Turing zaczął jeszcze ciężej pracować, aż w 1931 roku uzyskał stypendium naukowe na King’s College w Cambridge.

Studiował tam matematykę od 1931 do 1934 roku, kończąc te studia z wyróżnieniem. W 1935 roku mając 22 lata obronił pracę doktorską, w której udowodnił wersję centralnego twierdzenia granicznego[11]. Komisja oceniająca pracę nie wiedziała, że twierdzenie zostało już udowodnione przez Jarla Lindeberga w 1922 roku.

Przebywając w Cambridge Turing napisał swoją prawdopodobnie najważniejszą pracę matematyczną On Computable Numbers with an Application to the Entscheidungsproblem, czyli O liczbach obliczalnych i ich zastosowania do Entscheidungsproblem, której celem było rozwiązanie problemu rozstrzygalności[12], który został przedstawiony przez Davida Hilberta w 1928[13]. To właśnie w niej wprowadził abstrakcyjną maszynę, która była w stanie wykonywać zaprogramowaną matematyczną operację, czyli algorytm. Maszyna mogła wykonać tylko jeden, określony algorytm, na przykład mogła podnieść liczbę do kwadratu, podzielić, dodać, odjąć. Według Turinga, liczby miały być podawane maszynie za pomocą papierowej taśmy podobnej do taśmy z melodią zapisaną dla pianoli. W swojej pracy Turing opisał wiele takich maszyn, które uzyskały wspólne miano maszyn Turinga. Rozszerzeniem tej koncepcji była tak zwana uniwersalna maszyna Turinga, która w zależności od instrukcji zapisanej na taśmie miała wykonywać dowolną operację. Turing sprowadził problem rozstrzygalności do problemu stopu, czyli tego, czy istnieje algorytm, który wskaże, czy program się zatrzyma, czy będzie działał w nieskończoność. Dowiódł, że taki algorytm nie istnieje. Zatem nawet uniwersalna maszyna Turinga nie była w stanie zidentyfikować wszystkich nierozstrzygalnych stwierdzeń. Było to ostateczne rozwiązanie problemu Hilberta. Dowód tego twierdzenia nazywany został dowodem Turinga. W tym samym czasie Alonzo Church, opiekun naukowy Turinga, niezależnie doszedł do takich samych wniosków, używając własnego rachunku lambda. Turing i Church innymi metodami doszli do tych samych wniosków, nazywanych Tezą Churcha-Turinga[14].

W tej samej pracy Turing przedstawił schemat pierwszego komputera przygotowany w oparciu o prace Charlesa Babbage’a i jego projekt maszyny różnicowej nr 2. Był to projekt, którego realizacja wykraczała poza możliwości ówczesnej techniki, chociaż z inżynierskiego punktu widzenia był prawidłowy. Dzięki pracy O liczbach obliczalnych w wieku 26 lat Turing został uznany za jednego z najwybitniejszych matematyków świata. Bardzo szybko robił karierę naukową, został nawet członkiem King’s College.

Wkład w kryptologię

edytuj
 
Muzealna replika bomby Turinga – widok ogólny...
 
...i detal

W 1939 roku Rządowa Szkoła Kodów i Szyfrów zaproponowała Turingowi podjęcie pracy kryptoanalityka w Bletchley Park. Tam też matematyk (na przełomie 1939 i 1940 roku) zaprojektował tzw. bombę Turinga (częściowo w oparciu o prace polskich kryptoanalityków, np. Mariana Rejewskiego – zob. bomba kryptologiczna), urządzenie służące do łamania kodu Enigmy. Było to urządzenie, dzięki któremu rozszyfrowywanie wiadomości zapisanych przy użyciu niemieckiej maszyny szyfrującej było dużo prostsze, tańsze i skuteczniejsze. Bletchley posiadało piętnaście takich bomb, każdą przeznaczoną do jednej wiadomości.

W 1940 Turing opracował własną bombę kryptologiczną. Pierwsza wersja nie była wystarczająco szybka, więc 8 sierpnia przy współpracy matematyka Gordona Welchmana powstała jej ulepszona wersja zwana bombą Turinga-Welchmana. Było to jedno z pięciu najważniejszych osiągnięć kryptoanalitycznych Turinga w czasie II wojny światowej. Pozostałe to: wydedukowanie procedury dla wskaźnika używanego przez niemiecką marynarkę wojenną, opracowanie statystycznej procedury zwanej Banburismus pozwalającej na bardziej efektywne wykorzystanie bomb kryptologicznych, opracowanie procedur dla wypracowania ustawienia kół w Lorenz SZ 40/42 (Tuńczyk), pod koniec wojny wynalezienie przenośnych scramblerów o nazwie kodowej Delilah do bezpiecznej transmisji głosowej.

W styczniu 1940 spędził kilka dni w ośrodku wywiadu Bruno we Francji, w którym pracowali przerzuceni tam po wybuchu wojny polscy matematycy: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski. Brytyjczycy dostarczyli im wtedy również komplet wykonanych według polskich instrukcji w Bletchley Park arkuszy perforowanych zwanych płachtami Zygalskiego[15]. Marian Rejewski, który był autorem wspomnień o tym wydarzeniu zapamiętał, że Turing był zainteresowany szczegółami połączeń wtyczkowych (Steckenverbindungen) w maszynie Enigma, a także trzyliterowymi kodami stosowanymi przez Luftwaffe[16].

Turing miał w Bletchley Park opinię człowieka ekscentrycznego[6]. Jako alergik w czerwcu każdego roku cierpiał na katar sienny i chroniąc się przed alergenami, pracował w masce przeciwgazowej[17].

Pracując w Bletchley, Turing trenował biegi długodystansowe, czasami biegł 40 mil (64 km), gdy potrzebował dostać się do Londynu na spotkania na wysokim szczeblu[18], i miał formę biegacza na światowym olimpijskim poziomie[19].

Niedobór personelu w Bletchley Park uniemożliwiał rozszyfrowanie wielu wiadomości. W październiku 1941 Turing i jego współpracownicy zwrócili się wówczas bezpośrednio do Winstona Churchilla po dotacje na prace związane z kryptoanalizą. Dotacje te otrzymali. W lutym 1942 nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora Bletchley Park, nowym szefem został komandor Edward Travis(inne języki). Rok później Bletchley posiadało już czterdzieści dziewięć bomb. Powstała także stacja bomb w Gayhurst Manor. Wówczas (pośrednio) publicznie ogłoszono rekrutację do Bletchley, publikując w „Daily Telegraph” krzyżówkę. Sześciu czytelników, którzy poprawnie ją rozwiązało i przeszło test zorganizowany przez MI-6, zostało zatrudnionych razem z Turingiem w Bletchley.

W 1941 Turing zaproponował małżeństwo współpracowniczce Joan Clarke, ale ich zaręczyny trwały krótko. Po jej chłodnej reakcji na wyznanie Turinga na temat jego homoseksualności zdecydował, że nie może się z nią ożenić[20].

W 1945 został odznaczony Orderem Imperium Brytyjskiego za zasługi w czasie II wojny światowej, ale jego dokonania na tym polu pozostawały tajemnicą przez wiele lat.

Wkład w informatykę

edytuj

Po wojnie zaprojektował jeden z pierwszych elektronicznych, programowanych komputerów. Był również pomysłodawcą tak zwanego testu Turinga – eksperymentu będącego próbą zdefiniowania sztucznej inteligencji.

 
Pomnik Alana Turinga w Manchesterze

Od 1945 do 1947 roku mieszkał w Richmond, w Londynie[21]. W tym czasie pracował nad projektem ACE(inne języki) (Automatic Computing Engine) w National Physical Laboratory (NPL). 19 lutego 1946 roku przedstawił referat, który był pierwszym szczegółowym projektem programu komputerowego[22]. Chociaż praca von Neumanna First Draft of a Report on the EDVAC poprzedzała prace Turinga, to jednak była ona znacznie mniej szczegółowa[23]. I choć ACE było możliwe do skonstruowania, tajemnica otaczająca wojenne projekty Bletchley Park doprowadziła do opóźnień w rozpoczęciu realizacji projektu, co rozczarowało Turinga. Pod koniec 1947 roku wrócił do Cambridge na roczny urlop i w tym czasie, pod jego nieobecność, zbudowano prototyp komputera (Pilot ACE(inne języki)). Swój pierwszy program zrealizował 10 maja 1950. ACE Turinga nigdy nie został zbudowany, ale wiele komputerów na całym świecie dużo mu zawdzięcza np. amerykański Bendix G-15.

W 1948 Turing został mianowany recenzentem w Katedrze Matematyki na Uniwersytecie w Manchesterze. W 1949 został zastępcą dyrektora Computing Laboratory i pracował tam nad oprogramowaniem dla jednego z pierwszych komputerów, Manchester Mark I. W tym czasie kontynuował swe prace teoretyczne. W artykule Computing Machinery and Intelligence (Maszyny obliczeniowe i inteligencja)[24] Turing poruszył problem sztucznej inteligencji i zaproponował eksperyment, który stał się znany jako test Turinga. Jest to próba zdefiniowania normy dla maszyny określanej mianem „inteligentnej”. Idea polegała na tym, że o komputerze można powiedzieć, że „myśli”, jeśli człowiek przeprowadzający eksperyment nie jest w stanie stwierdzić poprzez konwersację czy ma do czynienia z człowiekiem czy z maszyną[25]. W artykule Turing zasugerował, że zamiast budować program do symulacji dorosłych myśli, można by stworzyć prostszy do symulacji umysłu dziecka, a następnie poddać go kształceniu. Odwróconą formą testu Turinga jest, szeroko stosowany w Internecie, CAPTCHA (Completely Automated Public Turing test to tell Computers and Humans Apart), w którym maszyna sprawdza, czy ma do czynienia z maszyną, czy człowiekiem.

W 1948 pracując ze swoim byłym kolegą ze studiów, D.G. Champernownem, zaczął pisać program szachowy dla komputera, który jeszcze nie istniał. W 1952 brakowało komputera wystarczająco silnego, aby uruchomić program. Turing symulował więc pracę komputera, realizując ruch w czasie około pół godziny. Zapis szachowy tej partii jest dostępny w internecie[26]. Program przegrał z kolegą Turinga Alickiem Glennie.

W 1948 wynalazł również metodę rozkładu LU, czyli rozkładu macierzy na macierz trójkątną dolną (ang. lower) i macierz trójkątną górną (ang. upper)[27].

Wkład w biomatematykę

edytuj

Turing od 1952 aż do śmierci w 1954 roku pracował nad zagadnieniami biologii matematycznej, w szczególności nad procesem morfogenezy. W 1952 opublikował pracę pod tytułem The Chemical Basis o Morphogenesis, wysuwając hipotezę odnośnie do tworzenia się wzorców. Jego centrum zainteresowania w tym zakresie było zrozumienie filotaksji Fibonacciego, czyli istnienie liczb Fibonacciego w strukturze ulistnienia roślin. Posługiwał się równaniami reakcji-dyfuzji, co jest kluczowe w zakresie formowania się wzorców. Późniejsze prace pozostały nieopublikowane aż do 1992, kiedy opublikowano Dzieła zebrane A.M. Turinga. Jego prace są uważane za fundamentalne dzieło w tej dziedzinie[28].

Oskarżenie o naruszenie moralności i śmierć

edytuj
 
Tablica pamięci Turinga w Wilmslow, Cheshire

Kierujący wywiadem brytyjskim Stewart Menzies wiedział, że Turing był homoseksualistą, jednakże przez długi czas nie podejmowano żadnych kroków przeciwko niemu, gdyż ten nie stwarzał problemów w swoim otoczeniu, a z punktu widzenia powierzonych mu zadań był niezbędny. Postanowiono, że dopiero po 1944, gdy zakończy swe najważniejsze prace, będzie można się go pozbyć[29].

W styczniu 1952 Turing spotkał w kinie w Manchesterze Arnolda Murraya. Po lunchu Turing zaprosił go na weekend do swojego domu. Murray przyjął zaproszenie, ale się nie pojawił. Spotkali się ponownie w Manchesterze w poniedziałek po weekendzie i Murray zgodził się towarzyszyć Turingowi do jego domu. Kilka tygodni później Murray odwiedził dom Turinga ponownie i spędził tam noc[20]. Tego samego roku włamano się do domu Turinga, o czym poinformował on policję. W trakcie śledztwa Turing potwierdził, że jest homoseksualistą[6]. Seks homoseksualny był w Wielkiej Brytanii w tym czasie nielegalny[4] i obaj zostali oskarżeni zgodnie z § 11 prawa karnego znowelizowanego ustawą z 1885 roku[20]. Wówczas Turing został oskarżony o naruszenie moralności publicznej – za homoseksualne stosunki z 19-latkiem i wytoczono przeciwko niemu proces. Sąd dał mu wybór: więzienie albo terapię hormonalną. Turing wybrał terapię – konsultacje z psychiatrą i roczną kurację hormonalną – polegającą na przyjmowaniu estrogenu (kastracja chemiczna). Skutkiem ubocznym kuracji była między innymi ginekomastia.

Wskutek skazania Turing stracił certyfikat dostępu do poufnych informacji oraz odsunięto go od badań związanych z konstrukcją komputera. 7 czerwca 1954 zamknął się w swojej sypialni i popełnił samobójstwo. Znaleziono go martwego następnego dnia. Badanie przyczyn śmierci wykazało, że została ona spowodowana zatruciem cyjankiem. Gdy ciało Turinga zostało odnalezione, obok łóżka znajdowało się na wpół zjedzone jabłko i chociaż nie zostało ono poddane testom na obecność cyjanku[4], było przypuszczalnie nośnikiem, za pomocą którego śmiertelna dawka cyjanku została wprowadzona do organizmu. Prowadzący śledztwo ustalili, że Turing popełnił samobójstwo. Jego ciało zostało poddane kremacji w krematorium 12 czerwca 1954 r.[4] Matka Turinga twierdziła stanowczo, że spożycie cyjanku musiało być przypadkowe, spowodowane przez nieostrożne przechowywanie chemikaliów laboratoryjnych przez syna. Biograf Andrew Hodges sugeruje, że Turing mógł popełnić samobójstwo w sposób budzący wątpliwości całkiem celowo, aby dać matce pewną możliwość pozostawania w przekonaniu o nieumyślności swego działania[4]. David Leavitt zasugerował, że Turing odtworzył scenę, w której Zła Królowa zanurza swoje jabłko w trującym naparze, z animowanego filmu Walta Disneya Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków z 1937 roku, jego ulubionej bajki[20].

Epitafium Alana Turinga

edytuj

Hyperboloids of wondrous Light
Rolling for aye through Space and Time
Harbour those Waves which somehow Might
Play out God’s holy pantomime[30]

Wpływ śmierci Alana Turinga

edytuj

Czasopismo „New Statesman” opublikowało tekst ostro krytykujący homofobiczne prawo. W maju 1954 konserwatysta David Maxwell Fyfe, będący wtedy ministrem spraw wewnętrznych, powołał komisję do zbadania zasadności zakazu seksu homoseksualnego zawartego w prawie. Prace komisji zakończyły się opublikowaniem 4 września 1957 tzw. Raportu Wolfendena, wskazującego jednoznacznie, że seks między dwoma mężczyznami nie powinien być karany, zaś sama homoseksualność nie jest chorobą psychiczną. Sam inicjator powstania komisji, Fyfe, był przeciwny wprowadzeniu w życie zaleceń raportu i udało się to dopiero po dojściu do władzy lewicowej Partii Pracy w 1964[31].

Przeprosiny rządu brytyjskiego

edytuj

Premier Gordon Brown we wrześniu 2009 przeprosił w imieniu rządu Wielkiej Brytanii za „całkowicie niesprawiedliwe” i „straszne” potraktowanie Turinga[32].

W 2013 królowa Elżbieta II pośmiertnie ułaskawiła Turinga[33]. W 2014 r. powstał (o nim i jego pracy nad Enigmą) film pt. Gra tajemnic, w którym w rolę Turinga wcielił się Benedict Cumberbatch.

W 2019 przez Brytyjczyków został uznany za najwybitniejszą postać XX w. Pokonał tym samym innych finalistów: Pabla Picassa, Muhammada Alego, Martina Luthera Kinga Jr., Davida Bowiego, Ernesta Shackletona i Nelsona Mandelę[34].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Turing Alan Mathison, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-30].
  2. ↑ Steven Homer, Alan L. Selman, Computability and Complexity Theory, „Springer Verlag Skocz do góry ↑”, 2001, s. 35, ISBN 0-3879-5055-9.
  3. ↑ Steven Homer, Alan L. Selman, Computability and Complexity Theory, Springer Science & Business Media, 1 stycznia 2001, ISBN 978-0-387-95055-6 [dostęp 2017-04-22] (ang.).
  4. ↑ a b c d e Andrew Hodges: Alan Turing: the enigma. London: Burnett Books, 1992. ISBN 0-04-510060-8.
  5. ↑ Alan Turing Internet Scrapbook [online], turing.org.uk [dostęp 2017-04-22].
  6. ↑ a b c Andrew Hodges, Enigma: życie i śmierć Alana Turinga, Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.
  7. ↑ Alan Turing Internet Scrapbook [online], turing.org.uk [dostęp 2017-04-22].
  8. ↑ Douglas R. Hofstadter: Metamagical Themas: Questing for the Essence of Mind and Pattern. Basic Books, 1985. ISBN 0-465-04566-9. OCLC 230812136. (ang.).
  9. ↑ Paul Gray, Computer Scientist: Alan Turing, „Time”, 29 marca 1999, ISSN 0040-781X [dostęp 2017-04-22].
  10. ↑ Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker. Christof Teuscher (red.). Springer-Verlag, 2004. ISBN 3-540-20020-7. OCLC 53434737 62339998. (ang.).
  11. ↑ decembre2009 [online], jehps.net [dostęp 2017-04-22].
  12. ↑ Banerjee 2020 ↓, s. 98.
  13. ↑ Banerjee 2020 ↓, s. 93.
  14. ↑ Banerjee 2020 ↓, s. 98–99.
  15. ↑ Marian Rejewski: Remarks on Appendix 1 to „British Intelligence in the Second World War” by F.H. Hinsley 1982.
  16. ↑ Christof Teuscher, Alan Turing: Life and Legacy of a Great Thinker, Springer Science & Business Media, 1 stycznia 2004, ISBN 978-3-540-20020-8 [dostęp 2017-04-22] (ang.).
  17. ↑ Ronald Lewin: Ultra Goes to War: The Secret Story. Wyd. Classic Penguin. London, England: Hutchinson & Co, 1978, s. 57, seria: Classic Military History. ISBN 978-1-56649-231-7. (ang.).
  18. ↑ Anthony Cave Brown: Bodyguard of Lies: The Extraordinary True Story Behind D-Day. 1975. (ang.).
  19. ↑ An Olympic honour for Alan Turing, „The Guardian”, 10 marca 2010, ISSN 0261-3077 [dostęp 2017-04-22] (ang.).
  20. ↑ a b c d David Leavitt, The man who knew too much: Alan Turing and the invention of the computer, London: Phoenix, 2007, ISBN 978-0-7538-2200-5, OCLC 84997080 (ang.).
  21. ↑ Alan Mathison Turing blue plaque [online], openplaques.org [dostęp 2017-04-22] (ang.).
  22. ↑ B. Jack Copeland: Colossus: The secrets of Bletchley Park’s code-breaking computers. Oxford University.
  23. ↑ Research – Computing, School of – Newcastle University [online], cs.ncl.ac.uk [dostęp 2020-07-08] (ang.).
  24. ↑ Mind (październik 1950) (ang.).
  25. ↑ Item Removed – ePrints Soton.
  26. ↑ Alan Turing vs Alick Glennie (1952) „Turing Test” [online], chessgames.com [dostęp 2017-04-22].
  27. ↑ Intusoft Newsletter, May 2003 [online], intusoft.com [dostęp 2017-04-22].
  28. ↑ deodands: Turing’s Last, Lost Work [online], 23 sierpnia 2003 [dostęp 2017-04-22] [zarchiwizowane z adresu 2003-08-23].
  29. ↑ Anthony Cave Brown, C: The Secret Life of Sir Stewart Graham Menzies, Spymaster to Winston Churchill, New York: Macmillan, 1987, ISBN 978-0025173903, OCLC 15488509 (ang.).
  30. ↑ Browse the Turing Digital Archive [online], turingarchive.org [dostęp 2017-04-22] (ang.).
  31. ↑ Maciej Kirschenbaum. Lewica a LGBT: Wielka Brytania. „Replika. Dwumiesięcznik społeczno-kulturalny LGBTQ”, 25/2010, s. 18–19 (2010), Warszawa: Stowarzyszenie Kampania Przeciw Homofobii, ISSN 1896-3617 (pol.).
  32. ↑ „To było straszne”. Brown przeprasza za kastrację Turinga. gazeta.pl, 2009-09-11. [dostęp 2013-12-24].
  33. ↑ Oliver Wright: Alan Turing gets his royal pardon for ‘gross indecency’ – 61 years after he poisoned himself. The Independent, 2013-12-23. [dostęp 2013-12-24]. (ang.).
  34. ↑ Wielka Brytania: Alan Turing, jeden z ojców współczesnej informatyki i AI, uznany za najwybitniejszą postać XX wieku. 2019-02-06.

Bibliografia

edytuj
  • Agnijo Banerjee, David Darling: Dziwna matematyka. Helion S.A., 2020. ISBN 83-283-5687-2.
  • Andrew Hodges, Wiktor Bartol: Enigma: życie i śmierć Alana Turinga. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002. ISBN 83-7255-087-5.
  • Simon Singh, Piotr Amsterdamski: Księga szyfrów. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-714-8.
  • Alan Turing, Maszyna licząca a inteligencja, w: Filozofia umysłu, red. Bohdan Chwedeńczuk, Aletheia, Warszawa 1995 (oryg. 1950)
  • Alan Turing, Can a machine think? (1956)

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alan_Turing&oldid=75095122”
  NODES
chat 1
games 1
games 1
HOME 2
Idea 1
idea 1
Intern 6
iOS 2
mac 11
multimedia 1
os 103